پاکسازی کبد چیست؟
پاکسازی کبد، یا سم‌زدایی، روش و برنامه ای است که اظهار می‌کند که سموم را از بدن خارج می‌کند، به کاهش وزن کمک می‌کند و باعث ارتقای سلامت شما می‌شود. شما حاضرید هر کاری از دستتان برمی‌آید انجام دهید تا نقش موثری در سلامت خودتان داشته باشید. اما اگر فکر می‌کنید به پاکسازی کبد نیاز دارید، باید بدانید که نمی‌تواند کار زیادی برای شما انجام دهد!
کبد یکی از بزرگترین ارگان‌های بدن است که به پاکسازی اضافات کمک می‌کند و میزان بسیاری از مواد ضروری و داروها در خون را کنترل می‌کند. بیشتر مردم فکر می‌کنند که یک روش پاکسازی بعد از نوشیدن مقدار زیادی الکل یا غذای ناسالم، سموم را پاک می‌کند. بعضی دیگر فکر می‌کنند به کبدشان کمک می‌کند که بهتر کار کند و بسیاری فکر می‌کنند که بیماریهای کبد را درمان می‌کند. مانند بیشتر پاکسازی‌ها، برنامه های پاک‌کننده‌ی کبد گام های خاصی دارد. می‌تواند به شما بگوید غذا نخورید، یا برای چند روز فقط آبمیوه و مایعات بخورید. ممکن است نیاز داشته باشید یک رژیم محدود داشته باشید یا مکمل‌های رژیمی و گیاهی مصرف کنید. بعضی از سم‌زداها همچنین شما را وادار به خریدن محصولات مختلف می‌کنند.
آیا پاکسازی‌های کبد بی‌خطر هستند؟
برای بیماریهای کبد درمان دارویی وجود دارد. اما هیچ شواهدی نشان نمی‌دهد که برنامه‌های پاکسازی یا مکمل‌ها بتوانند کبد را درمان کنند. در واقع، پاکسازی‌ها ممکن است به کبد آسیب بزنند. مطالعات نشان می‌دهد که آسیب‌های کبدی در اثر داروهای گیاهی و مکمل‌های رژیمی در حال افزایش است. برای مثال عصاره‌ی چای سبز می‌تواند آسیبی همانند هپاتیت به کبد وارد کند. تنقیه‌ی قهوه که در بعضی رژیم‌ها دیده می‌شود، می‌تواند منجر به عفونت و اختلالات الکترولیتی کشنده شود.
دانستنی‌های دیگر در مورد این برنامه‌ها و محصولات:
- بعضی شرکت‌ها از مواد اولیه‌ای استفاده می‌کنند که ممکن است مضر باشد و بعضی دیگر آماری ساختگی از درمان بیماریهای مهم منتشر می‌کنند.
- عصاره‌های غیرپاستوریزه می‌توانند شما را بیمار کنند، مخصوصا اگر سالمند باشید یا سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشید.
- اگر بیماری کلیوی دارید، پاک‌کننده‌ای که حاوی مقادیر زیادی عصاره باشد می‌تواند بیماری شما را بدتر کند.
- اگر دیابت دارید، حتما قبل از شروع یک رژیم جدید که سبک خورد و خوراک شما را تغییر می‌دهد، با پزشک خود مشورت کنید.
- اگر به عنوان بخشی از برنامه‌ی پاکسازی مدتی طولانی را بدون خوردن چیزی سر می‌کنید، ممکن است احساس ضعف کنید و از حال بروید، دچار سردرد شوید و یا دچار کم‌آبی بدن شوید. اگر آسیب کبدی به دلیل هپاتیت B دارید، بی‌غذایی (روزه‌داری) آن آسیب را بیشتر می‌کند.
پاکسازی کبد بعد از آسیب کبدی ناشی از الکل و غذای ناسالم
هیچ شواهد علمی مبنی بر اینکه پاکسازی، بدن شما را سم‌زدایی و شما را سالم‌تر می‌کند وجود ندارد. ممکن است در یک رژیم پاکسازی احساس بهتری داشته باشید، صرفا به دلیل اینکه غذاهای سنگین با چربی فراوان و کربوهیدرات‌های پیچیده نمی‌خورید. این دست غذاها کالری زیاد اما مواد مغذی کمی دارند. رژیم‌های پاکسازی همچنین ممکن است غذاهایی که شما به آنها حساس هستید و یا آلرژی دارید ممنوع کنند، مانند لبنیات، گلوتن، تخم‌مرغ، بادام زمینی.
پزشکان می‌گویند این پاکسازی‌ها در سلامتی و یا عملکرد سالم کبد اهمیتی ندارند. هیچ شواهدی وجود ندارد که پاکسازی‌ها بعد از مصرف الکل و غذای ناسالم، سموم را از بدن شما حذف کنند.
راههایی برای کمک به کبد، بعد از نوشیدن مقدار زیاد الکل
کبد شما برای مقدار الکلی که در هر بار می‌تواند تحمل کند، حد مشخصی دارد. وقتی شما بیش از حد می‌نوشید کبد باید بسیار سخت کار کند. در طی زمان این مسئله منجر به التهاب، اسکار و سرطان می‌شود. کبد شما می‌تواند آسیب‌های جزئی ناشی از الکل را طی روزها و هفته‌ها برطرف کند. اگر آسیب بزرگ‌تر باشد ممکن است این پروسه ماه‌ها طول بکشد. و بعد از مدت طولانی، آسیب ممکن است دائمی شود.
آیا پاکسازی کبد از بیماریهای کبد پیشگیری می‌کند؟
سلامتی کلی، ژن‌های شما، رژیم غذایی، سبک زندگی و محیط اطراف شما بر کبد تاثیر می‌گذارد. برنامه‌های پاکسازی کبد نه آسیب‌ها را درمان می‌کنند و نه از بیماری جلوگیری می‌کنند.
راههایی برای پیشگیری از بیماریهای کبد
تغییر سبک زندگی می‌تواند به سلامت کبد شما کمک کند، بدون اینکه نیازی به برنامه‌ی پاکسازی باشد. این مراحل مخصوصا زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند که شما در ریسک بالاتری برای بیماریهای کبد قرار داشته باشید؛ برای مثال به خاطر سابقه‌ی مصرف بیش از حد الکل و یا سابقه‌ی خانوادگی بیماری کبدی.
- الکل مصرف نکنید.
- هر روز بر اساس یک رژیم غذایی متعادل غذا بخورید. ۵ تا ۹ واحد میوه و سبزیجات، همراه با فیبر موجود در مغزها، دانه‌ها و غلات، و رژیم شما حتما باید حاوی پروتئین باشد، برای تامین آنزیم‌هایی که برای پاکسازی طبیعی خود بدن لازم است.
- وزن مناسب و سالم داشته باشید.
- اگر می‌توانید هر روز ورزش کنید. اگر مدت زیادی فعالیت نداشته‌اید، قبل از شروع ورزش با پزشک خود مشورت کنید.
- رفتارهای پرخطر که می‌توانند منجر به هپاتیت ویروسی شوند را ترک کنید. تیغ اصلاح، مسواک و وسایل شخصی خود را با کسی شریک نشوید. فقط در مکان‌های معتبر و استریل تتو بزنید. با اشخاصی که نمی‌شناسید رابطه‌ی جنسی محافظت‌نشده برقرار نکنید.
آیا پاکسازی‌های کبد به کاهش وزن بی‌خطر کمک می‌کنند؟
تعداد کمی مطالعه ارتباط بین پاکسازی کبد و کاهش وزن و چربی را ذکر کرده‌اند، اما مطالعه‌های معتبری نبودند یا تعداد نمونه‌ی کمی داشتند. مطالعه‌ی دیگری نشان می‌دهد که رژیم کم‌کالری برنامه‌ی پاکسازی، ممکن است ابتدا باعث کاهش وزن شود اما افراد به محض اینکه به رژیم همیشگی خود برمی‌گردند، دوباره اضافه وزن پیدا می‌کنند.
راههایی برای کاهش وزن و کمک به کبد چرب
بعضی تغییرات سبک زندگی که می‌توانند از شما در برابر بیماری کبدی محافظت کنند، می‌توانند به کاهش وزن نیز کمک کنند و شما را از شر چربی‌های التهابی کبد راحت کنند:
- غذای سالم با مقدار زیاد آب، میوه و سبزیجات
- ورزش منظم
- رعایت در مصرف الکل
آیا مکمل‌ها به کبد کمک می‌کنند؟
گیاه milk thistle یا شیر تیغک، حاوی ترکیبی به نام سیلیبین Silybin است. بعضی مردم می‌گویند این ترکیب به کبد کمک می‌کند تا بهتر کار کند و می‌تواند بیماریهای کبد را درمان کند. اما با توجه به این که شواهد کافی از موثر بودن پاکسازی‌های کبد وجود ندارد، نمی‌توان اثبات کرد که این گیاه یا عصاره‌اش تاثیر مثبت بر کبد می‌گذارد یا خیر. مطالعاتی ذکر می‌کنند ترکیباتی از این گیاه به کاهش علائم در انواع خاصی از بیماریهای کبد کمک کرده است اما هیچ مطالعه‌ای ثابت نمی‌کند که این گیاه خود بیماری را درمان کرده است.
زردچوبه یا چاشنی طلایی، می‌تواند از بدن در برابر بیماری کبدی محافظت کند. اما هیچ مطالعه‌ای اثبات نکرده که استفاده‌ی مداوم آن می‌تواند مفید باشد.
گیاه قاصدک را نیز یک درمان طبیعی برای بسیاری از بیماری‌ها می‌دانند. مطالعه‌ی بیشتر برای اثبات این مسئله باید انجام شود.
به یاد داشته باشید که قوانین سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای مکمل‌ها، با قوانین مربوط به غذاها و داروها فرق می‌کند. هیچ تضمینی وجود ندارد که مکمل‌ها بی‌خطر باشند و یا همان طوری که گفته شده عمل کنند.
اگر فکر می‌کنید هر نوع مشکل کبدی و یا شرایط خاصی دارید، با پزشک خود صحبت کنید.
