رتینوپاتی دیابتی (عوارض چشمی دیابت) مشکلی است که در نتیجه‌ی آسیب به عروق خونی شبکیه در افرادی که دیابت دارند، ایجاد می‌شود. رتینوپاتی دیابتی می‌تواند در صورت ابتلای شما به دیابت نوع ۱ یا ۲ و سابقه‌ی طولانی مدت سطح بالای قند خون کنترل نشده، به وجود آید. در حالی که ممکن است فقط با مشکلات خفیف بینایی شروع شود، در نهایت می‌توانید بینایی خود را از دست بدهید. طبق مطالعات، رتینوپاتی دیابتی درمان نشده یکی از شایع‌ترین دلایل نابینایی در جهان است. این بیماری همچنین شایع‌ترین بیماری چشم در افراد دیابتی است.
انواع رتینوپاتی دیابتی کدامند؟
رتینوپاتی دیابتی غیر تکثیرشونده
این نوع رتینوپاتی که به عنوان رتینوپاتی زمینه‌ای نیز شناخته می‌شود. این مشکل ((غیر تکثیرشونده)) نامیده می‌شود زیرا در مراحل اولیه‌ی رتینوپاتی دیابتی، چشم عروق خونی جدید ایجاد نمی‌کند. در مراحل اولیه‌ی رتینوپاتی، رگ‌های خونی آسیب دیده اغلب نشت خون و مایعات در چشم دارند. در بعضی موارد، مرکز شبکیه که ماکولا نام دارد، شروع به تورم می‌کند. این حالت باعث ایجاد بیماری به نام ادم ماکولا می‌شود. این بیماری می‌تواند، خفیف، متوسط و شدید باشد که ممکن است به نوع دیگر یا مرحله‌ی چهارم، رتینوپاتی دیابتی پرولیفراتیو (تکثیرشونده) پیشرفت کند.
رتینوپاتی دیابتی پرولیفراتیو (PDR)
رتینوپاتی دیابتی پرولیفراتیو یا رتینوپاتی پیشرفته، مرحله‌ای از رتینوپاتی است که در آن عروق خونی جدید در شبکیه شروع به رشد می‌کنند. این رگ‌های خونی جدید معمولاً غیرطبیعی بوده و در مرکز چشم رشد می‌کنند.
علائم رتینوپاتی دیابتی چیست؟
شایع نیست که در مراحل اولیه‌ی این بیماری علائم وجود داشته باشد. علائم رتینوپاتی دیابتی معمولاً تا زمانی که آسیب عمده‌ای در داخل چشم ایجاد نشود، ظاهر نمی‌شوند. شما می‌توانید با کنترل خوب سطح قند خون و انجام معاینات منظم چشم برای کنترل سلامت چشم، از آسیب‌هایی که قابل مشاهده نیستند، جلوگیری کنید.
هنگامی‌که علائم ظاهر می‌شوند، بیشتر در هر دو چشم مشاهده می‌شوند و می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- دیدن مواد شناور یا لکه‌های تاریک
- سختی در دیدن در شب
- تاری دید
- از دست دادن بینایی
- دشواری در تشخیص رنگ‌ها
چه عواملی باعث رتینوپاتی دیابتی می‌شوند؟
مقادیر بالای قند در خون برای مدت طولانی باعث رتینوپاتی دیابتی می‌شود. این قند اضافی به عروق خونی که خون شبکیه را تأمین می‌کنند، آسیب می‌رساند. فشار خون بالا نیز یک عامل خطر برای رتینوپاتی است.
شبکیه لایه‌ای از بافت در پشت چشم است. شبکیه مسئول تبدیل تصاویری که چشم می‌بیند به سیگنال‌های عصبی که مغز می‌تواند آن‌ها را درک کند، می‌باشد. هنگامی‌که رگ‌های خونی شبکیه آسیب دیده‌اند، ممکن است انسداد پیدا کنند و این امر باعث قطع شدن مقداری از خون‌رسانی شبکیه می‌شود. این کاهش جریان خون می‌تواند باعث رشد رگ‌های خونی دیگر و ضعیف‌تر شود. این رگ‌های خونی جدید می‌توانند نشت کرده و بافت زخمی ایجاد کنند که می‌تواند باعث از بین رفتن بینایی شود.
هرچه برای مدت بیشتری به دیابت مبتلا باشید، احتمال ابتلا به رتینوپاتی دیابتی شما بیشتر می‌شود. تقریباً همه‌ی افرادی که بیش از ۳۰ سال دیابت دارند برخی از علائم رتینوپاتی را نشان می‌دهند. تحت کنترل نگه داشتن دیابت می‌تواند به کند شدن پیشرفت رتینوپاتی کمک کند.
زنان مبتلا به دیابت که باردار هستند(دیابت بارداری) و یا قصد باردار شدن دارند، باید معاینه‌ی چشم جامع انجام دهند تا مشخص شود که رتینوپاتی دارند یا خیر.
چگونگی تشخیض رتینوپاتی دیابتی تشخیص
پزشک شما با استفاده از معاینه‌ی چشم گشوده شده می‌تواند رتینوپاتی دیابتی را تشخیص دهد. این معاینه شامل استفاده از قطره‌های چشمی است که باعث می‌شود مردمک چشم به طور گسترده باز شود و به پزشک شما اجازه می‌دهد تا داخل چشم شما را خوب ببیند. پزشک شما موارد زیر را بررسی می‌کند:
- عروق خونی غیرطبیعی
- تورم
- نشت رگ‌های خونی
- رگ‌های خونی مسدود شده است
- جای زخم
- تغییر در عدسی
- آسیب به بافت عصبی
- جداشدگی شبکیه
آن‌ها همچنین ممکن است آزمایش آنژیوگرافی فلورسین را انجام دهند. در طول این آزمایش، دکتر شما یک ماده‌ی رنگی را به بازوی شما تزریق می‌کند که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا جریان خون در چشم شما را ردیابی کنند. آن‌ها از رنگی که درون چشم شما در گردش است عکس می‌گیرند تا مشخص کنند کدام عروق مسدود، نشت کننده یا شکسته شده‌اند.
تست توموگرافی انسجام نوری (OCT) یک تست تصویربرداری است که از امواج نوری استفاده می‌کند تا تصاویری بر روی شبکیه ایجاد کند. این تصاویر به پزشک شما اجازه می‌دهد تا ضخامت شبکیه‌ی شما را تعیین کند. تست OCT به تعیین مقدار مایع در شبکیه کمک می‌کند.
چگونگی درمان رتینوپاتی دیابتی
گزینه‌های درمانی برای افرادی که رتینوپاتی دیابتی زودرس دارند محدود است. پزشک شما ممکن است بخواهد معاینات منظم چشم را برای نظارت بر سلامت چشم و بررسی ضرورت درمان انجام دهد. یک متخصص غدد می‌تواند با کمک به شما در مدیریت بهینه‌ی دیابت، به کاهش سرعت رتینوپاتی کمک کند.
در رتینوپاتی دیابتی پیشرفته، درمان به نوع و شدت رتینوپاتی بستگی دارد.
جراحی می‌تواند به جلوگیری از کاهش بینایی کمک کند. در این نوع جراحی از لیزر برای سوزاندن رگ‌ها برای مهر و موم شدن آن ها و کنترل یا جلوگیری از نشت مایع استفاده می‌شود. انواع جراحی و سایر روش‌های درمانی شامل موارد زیر است:
- photocoagulation پراکنده شامل استفاده از لیزر برای سوزاندن صدها سوراخ کوچک در چشم برای دو یا چند بار به جهت کاهش خطر نابینایی است.
- photocoagulation کانونی شامل استفاده از لیزر برای هدف قرار دادن یک رگ نشت کننده‌ی خاص در ماکولا است تا از بدتر شدن ادم ماکولا جلوگیری شود.
- ویترکتومی شامل برداشتن بافت اسکار و مایع کدر از مایع زجاجیه‌ی چشم است.
چگونگی پیشگیری از رتینوپاتی دیابتی
اگر دیابت دارید، حفظ سطح سالم موارد زیر برای جلوگیری از رتینوپاتی دیابتی مهم است:
- فشار خون
- قند خون
- کلسترول
روش‌های دیگر برای جلوگیری یا مدیریت این مشکل شامل موارد زیر است:
- اگر سیگار می‌کشید سیگار را ترک کنید.
- هفته ای چندین بار ورزش منظم در حد متوسط داشته باشید. اگر رتینوپاتی دارید، با تیم مراقب سلامت خود مشورت کنید تا بهترین تمرینات ورزشی را برای شما تعیین کنند.
- معاینه‌ی چشم سالانه را انجام دهید.
برداشت نهایی
رتینوپاتی دیابتی یک بیماری جدی چشم است که می‌تواند در افراد دیابتی منجر به کاهش بینایی یا حتی کوری شود. اگر پزشک، دیابت شما را تشخیص داده است، انجام موارد زیر مهم است:
- به طور منظم معاینات چشمی و معاینات بدنی انجام دهید.
- قند خون، کلسترول و فشار خون را در سطح سالم نگه دارید.
- مراقب هر تغییری که در بینایی خود مشاهده می‌کنید، باشید و آن‌ها را با پزشک خود در میان بگذارید.
