قند خون طبیعی برای افراد بزرگ‌سال که به دیابت مبتلا هستند، حاوی قند خون به صورت ناشتا در رنج 80 تا 130 میلی‌گرم است. این در حالی است که مقدار قند خون 1 تا 2 ساعت پس از غذا بایستی کمتر از 180 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد. هر رقمی بالاتر از این میزان می‌تواند در دسته قند خون خطرناک به شمار بیاید. باید بدانید که این عدد می‌تواند برای هر شخصی فرق داشته باشد و بایستی با مشاوره گرفتن از پزشک معالج و با توجه به شرایطی که دارید در صورت نیاز به درمان، آن را شروع کنید. در این مقاله از سیناکر قصد داریم تا در مورد قند خون خطرناک با شما صحبت کنیم. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
تعریف قند خون
به علت این که میزان قند خون در هر فرد با میزان سلامت جسمی و روانی او بسیار مرتبط است، بنابراین لازم است که هر فرد درک بالایی از مفهوم قند خون داشته باشد. قند خون به میزان گلوکز در خون اشاره می‌کند. گلوکز در واقع یک نوع شکر یا قند است که منبع مهم انرژی جهت سلول‌ها و عضوهای بدن است. مقدار قند یا گلوکز در خون با نحوه جذب، مصرف و ذخیره آن به وسیله انواع سلول‌ها مشخص می‌شود. این توازن حیاتی و ضروری جهت حفاظت از کارکرد درست بدن و پیشگیری از مشکلات مربوط به سلامتی اساسی است.
وقتی که میزان گلوکز در خون به حد طبیعی خود نزدیک است بدن می‌تواند عملکرد خود را به بهترین شکل ایفا کند. این در حالی است که کم شدن و یا زیاد شدن این عدد می‌تواند مشکلات مهم و جدی را در هر فرد بروز دهد. باید بدانید که تعادل در میزان قند خون بسیار مهم است.
انواع قند خون و مراحل خطرناک
قند خون یا گلوکز خون به میزان گلوکز موجود در خون اشاره دارد و می‌تواند در افراد مبتلا به دیابت و حتی در افراد سالم نوسان داشته باشد. انواع مختلفی از قند خون وجود دارد که بسته به وضعیت بدن (ناشتا، بعد از غذا، و غیره) و شرایط پزشکی ممکن است تغییر کند. در ادامه به بررسی انواع قند خون، مراحل خطرناک آن، و شرایط مرتبط می‌پردازیم:
- قند خون نرمال
محدوده قند خون طبیعی در افراد سالم به وضعیت‌های مختلف مانند ناشتا و بعد از غذا بستگی دارد:
- قند خون ناشتا قبل از غذا: 70 تا 99 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL)
- 1 تا 2 ساعت بعد از غذا: کمتر از 140 mg/dL
- قند خون بالا (هیپرگلیسمی)
هیپرگلیسمی زمانی اتفاق می‌افتد که سطح قند خون فرد بالاتر از حد نرمال است. این وضعیت ممکن است به دلیل دیابت یا عوامل دیگر رخ دهد. اگر هیپرگلیسمی کنترل نشود، می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود.
- قند خون بین 140 تا 180 mg/dL: این سطح ممکن است بعد از غذا به طور موقتی رخ دهد، اما اگر پایدار باشد، نشان‌دهنده مشکل در کنترل قند خون است.
- قند خون بالاتر از 180 mg/dL: هیپرگلیسمی متوسط؛ این مقدار نشان‌دهنده نیاز به کنترل بیشتر رژیم غذایی و داروها است.
- قند خون بالاتر از 250mg/dL: این سطح قند خون بسیار بالا است و ممکن است به کتواسیدوز دیابتی (DKA) منجر شود که یک وضعیت خطرناک است.
- قند خون بالاتر از 600 mg/dL: خطر ابتلا به سندرم هایپراسمولار هیپرگلیسمیک (HHS) وجود دارد که می‌تواند به کما و مرگ منجر شود. این یک اورژانس پزشکی است و نیاز به درمان فوری دارد.
- قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
هیپوگلیسمی به حالتی اطلاق می‌شود که سطح قند خون فرد کمتر از حد نرمال باشد. این وضعیت معمولاً در افراد دیابتی که داروهای کاهنده قند خون مصرف می‌کنند، رخ می‌دهد. هیپوگلیسمی نیز می‌تواند خطرناک باشد و نیاز به درمان سریع دارد.
- قند خون کمتر از 70 mg/dL: این مقدار نشان‌دهنده هیپوگلیسمی است و می‌تواند علائمی مانند تعریق، لرزش، اضطراب، و ضعف ایجاد کند.
- قند خون بین 50 تا 60 mg/dL: هیپوگلیسمی متوسط؛ علائم شدیدتری مانند سردرد، گیجی، و تاری دید ممکن است ظاهر شود.
- قند خون کمتر از 50 mg/dL: این مرحله خطرناک است و ممکن است به تشنج، از دست دادن هوشیاری، و کما منجر شود. اگر قند خون به این سطح برسد، نیاز به درمان فوری با مصرف قند یا گلوکز دارد.
- مراحل پیش‌دیابت
پیش‌دیابت وضعیتی است که قند خون بالاتر از حد طبیعی است، اما هنوز به سطح دیابت نرسیده است. این مرحله هشداردهنده است و با تغییرات سبک زندگی می‌توان از پیشرفت آن به دیابت جلوگیری کرد.
- قند خون ناشتا: بین 100 تا 125 mg/dL
- قند خون بعد از غذا 2 ساعت پس از غذا : (بین 140 تا 199 mg/dL)
- هموگلوبین A1C: بین 5.7 تا 6.4 درصد
- مراحل خطرناک قند خون در دیابت
در افراد مبتلا به دیابت، کنترل قند خون بسیار مهم است. عدم کنترل مناسب قند خون می‌تواند به عوارض جدی منجر شود.
- کتواسیدوز دیابتی (DKA): زمانی که بدن به دلیل نبود انسولین کافی از چربی‌ها به جای گلوکز استفاده می‌کند، ممکن است کتون‌ها در بدن تجمع کنند. DKA یک وضعیت اورژانسی است و می‌تواند در صورت عدم درمان به کما و مرگ منجر شود. این وضعیت معمولاً در دیابت نوع 1 رخ می‌دهد.
- سندرم هیپرگلیسمیک هایپراسمولار (HHS): این وضعیت بیشتر در دیابت نوع 2 رخ می‌دهد و زمانی که سطح قند خون به طور مداوم بسیار بالا باشد، باعث کم‌آبی شدید و مشکلات جدی در بدن می‌شود. HHS نیاز به درمان فوری دارد.
دیابت نوع اول و دوم
دیابت یک بیماری مزمن است که به دلیل مشکلاتی در تولید یا استفاده از انسولین در بدن ایجاد می‌شود و به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2. دیابت نوع 1 یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس (لوزالمعده) را مورد حمله قرار می‌دهد. به همین دلیل، تولید انسولین در بدن به طور کامل یا به شدت کاهش می‌یابد. دیابت نوع 2 زمانی اتفاق می‌افتد که بدن یا به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند یا به درستی از آن استفاده نمی‌کند (مقاومت به انسولین). این نوع دیابت شایع‌تر است و به تدریج در طول زمان بروز می‌کند.
عدد قند خون چه زمانی خطر ساز می‌شود؟
قند خون خطرناک، بسته به اینکه قند خون بالا (هیپرگلیسمی) یا پایین (هیپوگلیسمی) است، متفاوت است. هر دوی این شرایط در صورتی که به درستی مدیریت نشوند، می‌توانند به وضعیت‌های تهدیدکننده حیات منجر شوند. قند خون بالا زمانی خطرناک می‌شود که به میزان زیادی از حد نرمال فراتر برود و به مدت طولانی بالا بماند. این وضعیت می‌تواند به مشکلات جدی و اورژانسی منجر شود. قند خون پایین زمانی خطرناک است که سطح قند خون به شدت افت کند. این وضعیت می‌تواند به علائم جدی مانند از دست دادن هوشیاری یا تشنج منجر شود. قند خون زیر ۵۰ و بالای ۲۵۰ بسیار خطرناک است و نیاز به رسیدگی فوری پزشکی دارد.
شناخت اختلافات قند خون در افراد گوناگون
هر فرد با توجه به شرایطی که دارد ممکن است میزان قند خون نرمال در او با دیگران تا حدی متفاوت باشد. در زیر به این موارد اشاره می‌کنیم:
- سن
در هر سنی نرمال‌ها و رنج‌های قند خون متغیر است. به عنوان مثال در افرادی که سالخورده هستند کمترین میزان قند خون ناشتا بالاتر از جوانان است.
- جنسیت
برخی از تحقیقات نشان می‌دهد که میزان قند خون در مردان و زنان امکان دارد که تفاوت‌هایی با هم داشته باشد. بعضی از این تفاوت‌ها امکان دارد که به علت تاثیر هورمون‌ها و یا ساختمان بدنی باشد.
- ژنتیک
این که میزان قند خون در برخی از افراد بالا می‌رود می‌تواند به دلایل ارثی باشد. اگر در خانواده شما فرد مبتلا به دیابت وجود دارد امکان این که شما مبتلا به بیماری قند خون شوید بیشتر از افراد دیگر است.
- وضعیت وزنی
افرادی که اضافه وزن دارند و یا به اصطلاح چاق هستند به علت این که بدن آن‌ها مقاوم به انسولین است در معرض ابتلا به بیماری دیابت نوع دوم هستند. اما باید بدانید که اگر شما وزن خود را کاهش دهید می‌توانید بر کنترل قند خون خود بهتر غلبه کنید.
- فعالیت فیزیکی
افرادی که به صورت متعادل دارای فعالیت بدنی هستند و یا برخی از ورزش‌ها را به صورت منظم در برنامه روزانه خود دارند بهتر می‌توانند قند خون خود را در محدوده نرمال و طبیعی نگه دارند.
- تغذیه
در نظر داشته باشید که افراد برای جلوگیری از بالا رفتن قند خون خود باید تغذیه سالمی داشته باشند. غذاهایی که سبب می‌شوند قند خون بالا رود شامل مواد قندی زیاد هستند. بنابراین لازم است که افراد در سبد غذایی خود از مواد غذایی شامل فیبر زیاد با چربی کم بهره ببرند. در این صورت بهتر می‌توانند بر متعادل نگه داشتن قند خون در خود کمک کنند.
- وضعیت سلامت
بعضی از بیماری‌ها هستند که سبب می‌شوند تا قند خون در افراد افزایش پیدا کند. برای مثال التهابات و استرس از جمله مواردی هستند که در افزایش قند خون می‌توانند بسیار تاثیرگذار باشند.
- دوره بارداری
در دوره حاملگی به علت این که زنان دچار تغییرات هورمونی می‌شوند و احتیاج به انرژی بیشتری دارند میزان قند خون بالاتری دارند. لازم است که افراد این اختلافات را بشناسند و برنامه‌ریزی درستی برای بهبود سبک زندگی خود داشته باشند.
کمای دیابتی چیست؟
کمای دیابتی حالتی است که امکان دارد وقتی رخ دهد که میزان قند خون در فرد بیشتر از عدد 600 میلی‌گرم در دسی لیتر شود. این موضوع سبب دهیدراته شدن بدن می‌شود. باید بدانید که مشکلات و عوارضی که به علت قند خون بالا در افراد رخ می‌دهد به تدریج و به مرور زمان پیش می‌آید. بنابراین لازم است که هر چه سریع‌تر میزان قند خون خود را به وضعیت عادی برسانید.
پایین آمدن خطرناک قند خون
افراد مبتلا به دیابت ممکن است در اثر مصرف انسولین افت ناگهانی قند خون را در خود مشاهده کنند. این اتفاق ممکن است برای آن‌ها بسیار ترسناک باشد. لازم است که از فرد مبتلا به دیابت به خوبی مراقبت شود. در زیر به هیپوگلیسمی بر مبنای شدت اشاره می‌کنیم:
- هیپوگلیسمی سطح 1
اگر غلظت گلوکز از عدد 70 میلی‌گرم در دسی لیتر کمتر باشد. این عدد می‌تواند مساوی و یا بیشتر از 54 میلی‌گرم در دسی لیتر باشد.
- هیپوگلیسمی سطح 2
غلظت گلوکز در این حالت کمتر از 54 میلی‌گرم در دسی لیتر است. این عدد به عنوان آستانه است که در آن کاهش قند در مغز وجود دارد. اگر قند خون تا این حد کم شود نیاز به درمان فوری است.
- هیپوگلیسمی سطح 3
یک رویداد هیپوگلیسمی شدید است که عملکرد فیزیکی یا ذهنی را تغییر می‌دهد. در این وضعیت به کمک دیگران نیاز است. این نوع هیپوگلیسمی کمتر رواج دارد و به طور معمول برای افرادی که به دیابت نوع یک مبتلا هستند رخ می‌دهد. اگر این مشکل به سرعت درمان نشود تشنج، از دست دادن هوشیاری، کم و مرگ رخ می‌دهد.
سخن آخر
در این مقاله در مورد قند خون خطرناک با شما صحبت کردیم. لازم است که بر میزان قند خون خود از طریق آزمایش کنترل داشته باشید. در مواردی که قند خون شما بالا است لازم است که به پزشک مراجعه کنید.