شاید همه ما با این صحنه مواجه شده باشیم که پدربزرگ و مادربزرگ ما، به جعبههای قرصش نگاه می کند و برایش سخت است که تمامی اطلاعات لیست داروهای در حال افزایشش را به یاد بیاورد. آنها به یک راهی نیاز دارند که بتوانند به یاد داشته باشند که هر دارو برای چیست، چه زمان و چه مقدار از آن را مصرف کنند. داروها به ما کمک می‌کنند تا زندگی طولانی‌تر و سالم‌تری داشته باشیم اما مصرف آنها به روش اشتباه یا مصرف همزمان بعضی از داروها می‌تواند خطرناک باشد. شما باید دقت کنید که حواستان به داروهای خودتان باشد و از آنها به صورت ایمن استفاده کنید.
دارو چیست؟
داروها می‌توانند موارد زیر را شامل شوند:
- نسخه‌ها. آن چیزی که تنها با دستور پزشک می‌توانید آن را دریافت کنید (به عنوان مثال، قرص‌هایی برای کاهش کلسترول یا اسپری آسم)
- قرص‌ها، شربت‌ها یا کرم‌های بدون نسخه‌ی پزشک. آن چیزی که بدون نسخه می‌خرید (به عنوان مثال، قرص‌های سردرد یا قرص‌های جویدنی برای سوزش معده)
- ویتامین‌ها، قطره‌های چشمی یا مکمل‌های غذایی.
اطمینان حاصل کنید که پزشک شما از همه‌ی داروهایی که مصرف می‌کنید، آگاهی دارد. این شامل موارد تجویز شده توسط پزشکان دیگر و همچنین ویتامین‌ها، مکمل‌ها، داروهای گیاهی و داروهای بدون نسخه‌ای است که هر چند وقت یک بار استفاده می‌کنید.
آنچه باید درباره‌ی داروهای خود بدانید
قبل از شروع مصرف داروی جدید، با پزشک، پرستار یا سایر ارائه‌دهندگان خدمات سلامت مشورت کنید. آلرژی‌ها و هر مشکلی که با سایر داروها داشته‌اید، مانند بثورات و راش پوستی، مشکل تنفسی، سوءهاضمه، سرگیجه یا تغییرات خلقی را مطرح کنید.
همچنین شما دوست دارید بدانید که آیا هنگام استفاده از این داروی جدید، نیاز به تغییر یا قطع مصرف سایر نسخه‌های دارویی یا داروهای بدون نسخه‌ی خود دارید یا نه. مصرف همزمان برخی از داروها می‌تواند باعث ایجاد مشکلات ناخوشایند و گاهی جدی شود. به عنوان مثال، استفاده از آسپرین هنگام مصرف داروی رقیق‌کننده‌ی خون خطرناک است.
به همین دلیل، مهم است که لیستی از تمام داروهای تجویز شده و داروهای بدون نسخه‌ای را که مصرف می‌کنید، تهیه کنید. برای کمک به شما در پیگیری داروها، یک صفحه‌ی پیگیری داروها را پرینت کرده و آن را پر کنید.
هنگام شروع یک داروی جدید، حتماً نام دارو و دلیل تجویز آن برای شما را یادداشت کنید. همچنین، هر دستورالعمل خاصی درباره‌ی نحوه‌ی مصرف دارو را یادداشت کنید.
سوالاتی که می‌توانید در مورد داروی جدید از پزشک خود بپرسید
- نام دارو چیست و چرا آن را مصرف می‌کنم؟
- این دارو چه مشکل پزشکی را درمان می‌کند؟
- چند بار در روز باید آن را مصرف کنم؟ در چه زمانی؟ اگر روی جعبه می‌گوید ((۴ بار در روز))، آیا این به معنای ۴ بار در ۲۴ ساعت یا ۴ بار در طی مدت روز است؟
- چه مقدار دارو باید مصرف کنم؟
- آیا باید دارو را همراه غذا مصرف کنم یا نه؟ آیا در هنگام مصرف این دارو چیزی وجود دارد که نباید بخورم یا بنوشم؟
- چه مدت طول می‌کشد تا این دارو کار کند؟
- آیا این دارو زمانی که از داروهای دیگر استفاده می‌کنم، مشکلی ایجاد خواهد کرد؟
- آیا رانندگی هنگام مصرف این دارو برای من ایمن است؟
- ((در صورت نیاز)) به چه معناست؟
- چه موقع باید مصرف دارو را قطع کنم؟
- اگر فراموش کردم که دارویم را بخورم، چه کاری باید انجام دهم؟
- چه عوارضی را می‌توانم انتظار داشته باشم؟ اگر مشکلی پیش آمد باید چه کار کنم؟
- آیا احتیاج به گرفتن دوباره‌ی این نسخه دارم؟ چگونه می‌توانم برای تمدید نسخه هماهنگ کنم؟
هر بار که به پزشکتان مراجعه می‌کنید، در مورد داروهای جدیدی که مصرف می‌کنید به او بگویید و مطمئن شوید که آیا هنوز هم لازم است تمام داروهای خود را مصرف کنید.
چگونه یک داروساز می‌تواند کمک کند؟
یک داروساز می‌تواند به بسیاری از سوالات شما در مورد نسخه‌ها و داروهای بدون نسخه پاسخ دهد. سعی کنید تمام نسخه‌های خود را در همان داروخانه دریافت کنید تا سوابق شما در یک مکان باشد. این کار باعث می‌شود که اگر داروی جدید مشکلی احتمالی در مورد داروی دیگری که مصرف می‌کنید ایجاد کند، داروساز متوجه شود. اگر نمی‌توانید فقط از یک داروخانه استفاده کنید، لیست داروهای خود و داروهای بدون نسخه‌ای که مصرف می‌کنید را به دکتر داروساز هر داروخانه نشان دهید.
وقتی نسخه‌ی پزشکی را دریافت کردید:
- اگر در بلعیدن قرص مشکل دارید به داروساز اطلاع دهید. ممکن است شربت در دسترس باشد. قرص‌ها را نجوید، نشکنید و خرد نکنید، بدون این که بدانید که آیا دارو هنوز مؤثر است یا نه.
- مطمئن شوید که می‌توانید نام دارو و همچنین دستورالعمل‌های موجود بر روی بسته‌بندی و برچسب‌های هشدار‌دهنده‌ی رنگی روی بسته را بخوانید و متوجه شوید. اگر خواندن برچسب سخت است، از داروساز خود بخواهید از نوشتار بزرگ‌تر استفاده کند.
- بررسی کنید که می‌توانید ظرف را باز کنید یا نه. در غیر این صورت، از داروساز بخواهید که داروهای شما را در بسته‌هایی که راحت‌تر باز می‌شوند، قرار دهد.
- درباره‌ی توصیه‌هایی درباره‌ی محل نگهداری دارو سؤال کنید. به عنوان مثال، آیا باید آن را در یخچال نگهداری کرد یا در جای خشک قرار داد؟
- قبل از ترک داروخانه، برچسب توضیحات داروی خود را بررسی کنید. باید نام شما و راهنمایی‌های پزشک بر روی آن باشد. اگر اینگونه نیست، آن را مصرف نکنید و با داروساز صحبت کنید.
برای اطمینان از عدم حساسیت به هیچ یک از مواد تشکیل‌دهنده‌ی دارو، برچسب را بررسی کنید. مطمئن شوید که پزشک و داروساز شما لیستی به‌روز از آلرژی‌های شما را دارند تا دارویی به شما ندهند که حاوی موادی باشد که به آن حساسیت دارید.
اگر در مورد اطلاعات نوشته شده که همراه با نسخه‌ی خود دریافت می‌کنید سؤالی دارید، با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید.
داروها و مسافرت‌ها
قبل از سفر، از پزشک یا داروساز خود بخواهید که چگونه برنامه‌ی دارویی خود را تنظیم کنید تا تغییرات در مناطق زمانی، روال طبیعی و رژیم غذایی را در نظر بگیرد. شماره تلفن پزشکان و داروسازان خود را به همراه داشته باشید. لیستی از تمام داروهایی که با خود می‌برید را به همراه داشته باشید. هنگام پرواز، داروهایتان را با خود ببرید؛ آنها را در چمدان تحویلی خود قرار ندهید. برای این که شاید نیاز شود که بیشتر بمانید، به اندازه‌ی کافی دارو با خود ببرید. هنگام مسافرت، همیشه داروها را از گرما و نور مستقیم خورشید دور نگه دارید.
اثرات جانبی مصرف دارو
علائم یا احساسات ناخواسته یا غیرمنتظره‌ای که هنگام مصرف دارو رخ می‌دهند، عوارض جانبی نامیده می‌شوند. عوارض جانبی می‌توانند نسبتاً جزئی باشند، مانند سردرد یا خشکی دهان. آنها همچنین می‌توانند تهدید‌کننده‌ی زندگی باشند، مانند خون‌ریزی شدید یا آسیب برگشت‌ناپذیر به کبد یا کلیه‌ها. عوارض جانبی داروها همچنین می‌توانند بر رانندگی شما تأثیر بگذارند.
اگر عوارض جانبی را تجربه کردید، آنها را یادداشت کنید تا بتوانید آنها را به طور دقیق به پزشک خود گزارش دهید. اگر در زمینه‌ی داروهای خود مشکلی دارید یا نگران هستید که این دارو آسیب بیشتری نسبت به فایده‌اش داشته باشند، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. او ممکن است بتواند داروی شما را به داروی دیگری تغییر دهد که به همان اندازه مفید باشد.
نام ژنریک یا نام تجاری داروها – تفاوت چیست؟
اکثر داروهای ژنریک و داروهای با نام تجاری در بدن به یک شکل، عمل می‌کنند. آنها حاوی همان مواد فعال هستند – بخشی از دارو که آن را مؤثر می‌کند. یک داروی ژنریک باید به اندازه‌ی یک داروی با نام تجاری ایمن باشد. هر دو باید از قدرت و کیفیت یکسانی برخوردار باشند. شما داروی ژنریک را به همان روش یک داروی با نام تجاری، مصرف می‌کنید.
پیگیری کردن از داروهای خود
در اینجا چند نکته برای کمک به شما در پیگیری و دنبال کردن تمام داروهای خود آورده شده است:
یک لیست تهیه کنید. تمام داروهای مصرفی خود از جمله داروهای بدون نسخه و مکمل‌های غذایی را یادداشت کنید. این لیست باید شامل نام هر دارو، مقداری که مصرف می‌کنید و زمان مصرف آن باشد. اگر داروی نسخه‌ای است، پزشکی که آن را تجویز کرده نیز نوشته شود و دلیل تجویز آن را نیز ذکر کنید. این لیست را به تمام مراقبین سلامت خود از جمله فیزیوتراپیست‌ها و دندانپزشکان، نشان دهید. یک نسخه را در یک مکان امن در خانه و یکی را در کیف پول یا جیب خود نگه دارید.
یک پرونده ایجاد کنید. تمام اطلاعات مکتوب همراه با داروهای خود را ذخیره کرده و در جایی نگهداری کنید که بتوانید به راحتی به آنها مراجعه کنید.
تاریخ‌های انقضای روی بسته‌بندی‌ها را بررسی کنید. اگر دارویی تاریخ انقضایش گذشته است، ممکن است بتوانید آن را در داروخانه‌ی خود دور بیندازید یا در مورد نحوه‌ی دور انداختن ایمن آن با پزشک خود مشورت کنید. دکتر شما همچنین می‌تواند به شما بگوید که آیا شما به دریافت مجدد نسخه نیاز دارید یا نه.
داروها را از دسترس کودکان خردسال دور نگه دارید. از مصرف داروها در مقابل آنها خودداری کنید، زیرا آنها ممکن است سعی کنند از شما الگو‌برداری کنند. همچنین، اگر داروهای شما در داخل بطری‌های بدون درپوش ایمنی کودک، چون سخت‌تر باز می‌شوند، نگهداری می‌شوند در مورد محل نگهداری داروها بیشتر مراقب باشید.
نکاتی در مورد مصرف بی خطر داروها
در اینجا چند نکته برای کمک به شما در استفاده‌ی بی‌خطر از داروهایتان آورده شده است:
دستورالعمل را دنبال کنید. همه‌ی برچسب‌های دارو را بخوانید. حتما داروهای خود را به روش صحیح مصرف کنید. به عنوان مثال، اگر فقط دچار آبریزش بینی هستید و سرفه ندارید، از شربت سرفه و شربت سرماخوردگی بدون نسخه استفاده نکنید.
از مقدار مناسب استفاده کنید. دوز بیشتری از دارو را با این فکر که بیشتر به شما کمک می‌کند، مصرف نکنید. این می‌تواند بسیار خطرناک، حتی کشنده باشد. برای صرفه جویی در هزینه، نصف دوز داروی تجویز شده را مصرف نکنید. اگر توانایی مالی تهیه دارو را ندارید با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید. ممکن است بتوانند کمک کنند.
دارو را در زمان درست مصرف کنید. برخی از افراد از وعده‌های غذایی یا زمان خواب به عنوان یادآوری برای مصرف داروهای خود استفاده می‌کنند. افراد دیگر از نمودارها، تقویم‌ها یا جعبههای قرص هفتگی استفاده می‌کنند. همچنین می‌توانید برای مصرف داروهای خود تایمر تنظیم کرده و یادداشت یادآوری بنویسید.
چراغ را روشن کنید. در تاریکی دارو مصرف نکنید؛ در غیر این صورت، ممکن است اشتباه کنید.
مشکلات را گزارش بدهید. اگر هر مشکلی با نسخه یا داروی بدون نسخه‌ی خود دارید، یا اگر نگران هستید که ممکن است ضرر آن بیشتر از فایده‌ی آن باشد، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است داروی دیگری وجود داشته باشد که بتوانید آن را مصرف کنید.
در مورد مصرف الکل، تنباکو و مواد مخدر به پزشک خود بگویید. الکل، تنباکو و سایر داروها و مواد مخدر می‌توانند بر میزان تأثیر داروهای شما اثر بگذارند. در مورد میزان مصرف خود با پزشکتان صادق باشید.
قبل از قطع دارو مشورت کنید. داروهای تجویز شده را تا زمانی که تمام شوند یا که دکتر شما بگوید که آن را قطع کنید، مصرف کنید. توجه داشته باشید که برخی از داروها فقط ((در صورت نیاز)) باید مصرف شوند.
به اشتراک نگذارید. داروهایی را که برای شخص دیگری تجویز شده‌اند را مصرف نکنید و داروی خود را به شخص دیگری ندهید.
آیا می‌توانم به داروی مسکّن معتاد شوم؟
هرکسی می‌تواند به داروهای ضد درد با نسخه، معتاد شود. هرگز بیش از مقداری که پزشک تجویز کرده است، دارو را مصرف نکنید.
