برای چک کردن فشار خونتان همیشه مجبور نیستید به مطب پزشکتان مراجعه کنید؛ شما می‌توانید خودتان فشار خونتان را در خانه پایش کنید. این موضوع به خصوص اگر پزشکتان به شما توصیه کرده است که به صورت منظّم فشارتان را اندازه‌گیری کنید، اهمیت ویژه‌ای دارد.
آن چه در این مقاله خواهید خواند:
- توصیه‌هایی برای اندازه‌گیری فشار خون
- آنچه قبل از اندازه‌گیری فشار خون اهمیت دارد
- قدم به قدم با اندازه‌گیری فشار خون
توصیه‌هایی برای اندازه‌گیری فشار خون
عواملی وجود دارند که می‌توانند باعث افزایش موقّتی فشار خون شوند. برای مثال فشار خون در شرایط زیر به صورت طبیعی زیاد می‌شود:
- استرس
- سیگار کشیدن
- هوای سرد
- ورزش
- مصرف کافئین
- برخی داروها
وقتی می‌خواهید فشار خونتان را چک کنید تا حدّ امکان سعی کنید از موارد مذکور بپرهیزید. همچنین سعی کنید هر روز در یک زمان مشخّص و ثابت فشار خونتان را اندازه بگیرید. ممکن است پزشکتان از شما بخواهد در طول روز چند نوبت فشار خونتان را چک کنید تا مشخّص شود فشارتان نوسان دارد یا خیر.
قبل از اندازه‌گیری فشار خون:
- یک محیط آرام بیابید. باید بتوانید ضربان قلبتان را بشنوید.
- از این که راحت و آرام هستید اطمینان حاصل کنید و مثانه‌تان را قبل از اندازه‌گیری فشار خون تخلیه کنید. (مثانه‌ی پر ممکن است روی اعداد به دست آمده اثر بگذارد.)
- آستین پیراهنتان را تا بالای بازو تا بزنید یا اگر آستین لباستان تنگ است، لباستان را دربیاورید.
- ۱۰-۵ دقیقه روی یک صندلی کنار یک میز استراحت کنید. بازویتان باید راحت، بی‌حرکت و هم‌ارتفاع با قلبتان استراحت کند. صاف بر روی صندلی بنشینید و پشتتان را به صندلی تکیه دهید. پاهایتان را صاف قراردهید و آن‌ها را به یک دیگر تکیه ندهید. در حالی‌که کف دستتان رو به بالاست، به ساعدتان بر روی میز استراحت دهید.
قدم به قدم با اندازه‌گیری فشار خون
در صورتی که دستگاه ثبت فشار خون عقربه‌ای یا دیجیتالی (sphygmomanometer) خریداری کرده‌اید دستورات کتابچه‌ی راهنما را با دقّت اجرا کنید.
قدم‌هایی که در ادامه بیان خواهد شد به شما دید کلّی می‌دهد که چگونه فشار خون بازوی چپتان را با استفاده از فشارسنج‌های عقربه‌ای یا دیجیتال ثبت نمایید. برای اندازه‌گیری فشار خون در بازوی راست کافیست همین گام‌ها را در سمت راست انجام دهید.
۱. نبضتان را پیدا کنید
برای این منظور انگشت‌های میانی و اشاره را به آرامی در حاشیه‌ی داخلی نسبت به مرکز خم آرنج (سمت غیراستخوانی آرنج) فشار دهید.(جایی که شریان براکیال قرار گرفته است.) در صورتی که موفّق نشدید نبضتان را پیدا کنید، در صورت استفاده از فشارسنج عقربه‌ای، گوشی پزشکی(استتسکوپ)، و در صورت استفاده از فشارسنج دیجیتال، کاف فشارسنج را در همان محل که ذکر شد قرار دهید.
۲. کاف را در محل مناسب محکم ببندید
کاف را روی بازویتان قرار دهید و مطمئن شوید سر گوشی پزشکی روی شریان قرار گرفته است (در صورت استفاده از فشارسنج عقربه‌ای) . ممکن است بر روی کاف فلشی نقش بسته باشد که محل قرارگیری سر گوشی پزشکی را به شما نشان دهد. لبه‌ی پایینی کاف باید ۱ اینچ از خم آرنج بالاتر قرار گیرد. در نهایت کاف را محکم کنید ولی دقّت کنید بیش از حد تنگ نباشد. گوشی پزشکی را در گوشتان قرار دهید و آن را در گوشتان جابجا کنید تا زمانی که بتوانید صدا را به بهترین نحو بشنوید.
۳. کاف را پر از هوا کنید و سپس هوا را تخلیه کنید
اگر از فشارسنج عقربه‌ای استفاده می‌کنید:
- نمایشگر فشار را در دست چپ و پمپ لاستیکی را در دست راست خود نگه دارید.
- دریچه‌ی هوا را که روی پمپ لاستیکی قرار گرفته است، با چرخش پیچ آن در جهت عقربه‌های ساعت ببندید.
- با فشردن پمپ لاستیکی در دست راستتان کاف را باد کنید. ممکن است در گوشی پزشکی صدای نبضتان را بشنوید.
- نگاهتان به نمایشگر فشار باشد. آن قدر کاف را باد کنید تا عقربه ۳۰ درجه(میلی‌متر جیوه) بالاتر از فشار سیستولی مورد انتظارتان را نشان دهد. در این مرحله شما نباید قادر به شنیدن صدای نبضتان باشید.
- همزمان که نگاهتان به نمایشگر فشار است، به آرامی با چرخاندن پیچ دریچه‌ی هوا در خلاف جهت عقربه‌های ساعت، فشار درون کاف را کاهش دهید. سرعت خالی کردن کاف باید طوری باشد که عقربه‌ی فشارسنج به اندازه‌ی ۳-۲ درجه در هر ضربان قلب پایین بیاید. (ممکن است برای این که بتوانید پیچ را با سرعت مناسب بچرخانید نیاز به تمرین داشته باشید.)
- با دقّت گوش کنید تا زمانی که اوّلین بار صدای نبض را بشنوید. به محض این که این صدا را شنیدید به عددی که عقربه نشان می‌دهد توجّه کنید. این عدد فشار خون سیستولی شما است. (نیرویی که خون در هنگام انقباض قلب به دیواره‌ی سرخرگ وارد می‌کند.)
- خالی کردن باد کاف را همچنان به آرامی ادامه دهید.
- با دقّت گوش کنید تا زمانی که صدای نبض قطع شود. به محض این که دیگر صدایی به گوشتان نرسید، به عددی که عقربه روی آن قرار گرفته است توجّه کنید. این عدد فشار خون دیاستولی شما است. (فشار خون در فواصل بین ضربان‌های قلب)
- اجازه دهید کاف کاملاً خالی شود.
دقیق‌ترین عدد را زمانی به دست خواهید آورد که دستتان کاملاً صاف نگه داشته شده باشد.
در صورتی که فشار را با سرعت بیش از حد کاهش دادید یا موفّق نشدید نبضتان را بشنوید، دوباره کاف را همان لحظه باد نکنید. قبل از تلاش مجدّد یک دقیقه صبر کنید. سپس کاف را دوباره تنظیم کنید و فرایند را تکرار کنید.
اگر از نمایشگر دیجیتال استفاده می‌کنید:
- پمپ لاستیکی را در دست راستتان نگه دارید.
- دکمه‌ی روشن کردن دستگاه را بفشارید. تمام علائم باید روی صفحه ظاهر شوند و جلوی هر کدام عدد صفر نقش بسته باشد. این به معنای این است که دستگاه آماده به کار است.
- با فشردن پمپ در دست راستتان کاف را باد کنید. اگر دستگاهی که در اختیار دارید طوری است که به صورت خودکار کاف را باد می‌کند، کافیست دکمه‌ی شروع را فشار دهید.
- نگاهتان به نمایشگر باشد. تا زمانی که عدد روی نمایشگر ۳۰ درجه (میلی‌متر جیوه) بالاتر از فشار خون سیستولی مورد انتظارتان برسد، باد کردن را ادامه دهید.
- سپس به آرامی بنشینید و به نمایشگر نگاه کنید. اعداد فشار خون روی نمایشگر نشان داده خواهد شد. در برخی دستگاه‌ها ممکن است اعداد ابتدا در سمت چپ و سپس در سمت راست ظاهر شوند.
- صبر کنید تا صدای بوق طولانی به گوش برسد. این صدا به معنای این است که اندازه‌گیری تمام شده است. به نمایشگر دقّت کنید. فشار خون سیستولی (نیرویی که خون در هنگام انقباض قلب به دیواره‌ی سرخرگ وارد می‌کند.) در سمت چپ نمایشگر و فشار خون دیاستولی (فشار خون در فواصل بین ضربان‌های قلب) در سمت راست نقش می‌بندد. تعداد نبضتان هم ممکن است بین دو عدد یا پس از نمایش اعداد فشار خون به نمایش درآید.
- اجازه دهید کاف کاملاً خالی شود.
در صورتی که فشار را با سرعت بیش از حد کاهش دادید یا موفّق نشدید نبضتان را بشنوید، دوباره کاف را همان لحظه باد نکنید. قبل از تلاش مجدّد یک دقیقه صبر کنید. سپس کاف را دوباره تنظیم کنید و فرایند را تکرار کنید.
۴. اعداد فشار خونتان را ثبت کنید
برای این که بدانید چه زمانی و هر چند وقت باید فشار خونتان را اندازه بگیرید، توصیه‌های پزشکتان را دنبال و اجرا کنید. تاریخ، ساعت و اعداد فشار خون سیستولی و دیاستولی را ثبت نمایید. همچنین باید هر گونه شرایط خاص همچون ورزش اخیر، وعده‌ی غذایی یا اتفّاقات استرس‌زا را در گزارشتان بیاورید.
حدّاقل یک بار در سال و به خصوص بلافاصله پس از خریداری دستگاه اندازه‌گیری فشار خون، دستگاه را همراه خود نزد پزشکتان ببرید تا دقّت دستگاه را ارزیابی کند. این عمل با مقایسه‌ی اعداد به دست آمده از دستگاه شما و اعداد به دست آمده از دستگاه فشار خونی که در مطب پزشک وجود دارد انجام می‌شود.
