زمانی که برای استخدام در یک شغل قبول می‌شوید، قبل از این که همه مرحله‌های استخدام را تکمیل کنید بایستی آزمایش‌های طب کار را انجام دهید. باید بدانید که این آزمایش‌های جزیی و ساده از مهم‌ترین قوانین کار هستند و بر طبق ماده 90 قانون تامین اجتماعی انجام آنها لازم و ضروری است. همچنین این امکان وجود دارد که در صورت شاغل بودن در یک شرکت یا سازمان، مجبور باشید که یک سری آزمایشات را در هر سال به عنوان چکاپهای ادواری انجام دهید؛ به این دلیل که لازم است تا سلامت روانی و جسمی شما مورد سنجش قرار بگیرد. آزمایشات طب کار برای اطمینان از ایمنی کارگران و محافظت از آنها در برابر آسیب مهم هستند، این آزمایشات می توانند به شناسایی مشکلات سلامتی در مراحل اولیه کمک کنند.
برای این که بیشتر بتوانید با این آزمایشات آشنا شوید لازم است که در این مقاله با سیناکر همراه شوید تا شما را با لیست آزمایشات طب کار آشنا کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
لیست آزمایش‌های طب کار
آزمایشات طب کار مجموعه‌ای از آزمایشات و معایناتی است که برای ارزیابی سلامت کارگران و تناسب آنها با شغل‌شان انجام می‌شود. این آزمایشات به منظور شناسایی هرگونه مشکل سلامتی که ممکن است کارگر را در معرض خطر قرار دهد یا بر توانایی او برای انجام کار تأثیر بگذارد، طراحی شده است. در زیر به لیست آزمایشات طب کار اشاره می‌کنیم:
- تست انعقاد خون
- معاینه اندام‌ها
- آزمایش ادرار
- تست اعتیاد
- نوار قلب
- آزمایش ادرار
- تست سلامت تنفس
- معاینه بینایی سنجی و سنجش شنوایی
همه موارد بالا در لیست آزمایشات طب کار قرار می‌گیرند. آزمایشات خاص مورد نیاز بسته به شغل متفاوت خواهد بود. به عنوان مثال، کارگرانی که با مواد شیمیایی خطرناک کار می‌کنند ممکن است نیاز به آزمایش خون برای بررسی سموم داشته باشند، در حالی که کارگرانی که در مشاغل پر سر و صدا کار می‌کنند ممکن است نیاز به معاینات شنوایی داشته باشند.
مفهوم آزمایشات طب کار
توجه داشته باشید که طب کار از بخش‌های نوین در علم پزشکی است که به ارزیابی روابط میان سلامت پرسنل یک مجموعه، توانا بودن برای انجام امور و کارها و شرایطی که در محیط کار موجود است، می‌پردازد. طب کار حاوی شناخت، بررسی، پیشگیری، مدیریت و کنترل و درمان بیماری‌ها و آسیب‌های ناشی از کار است. در نظر داشته باشید که مشکلات و بیماری‌هایی که در محیط کار ایجاد می‌شوند شامل ضرر و رنج‌های زیادی می‌شوند. به همین دلیل است که بر طبق مقررات و قوانین کشور حفظ سلامتی کارکنان یک شرکت وظیفه مهمی است که بر دوش کارفرماها قرار گرفته است. آزمایش‌های طب کار هم به همین منظور انجام می‌شود، بنابراین نباید از انجام آنها چشم‌پوشی کرد. کارفرمایان موظفند محیط کاری عاری از خطرات شناخته شده برای سلامتی و ایمنی کارگران را فراهم کنند.
علت انجام آزمایشات و معاینات در ابتدای استخدام
بر اساس ماده 90 در قانون تامین اجتماعی این آزمایش‌ها برای ارزیابی سلامت جسمانی و روانی و اجتماعی افراد ضروری است. توجه داشته باشید که این آزمایشات بایستی قبل از استخدام برای به کار گرفتن فرد در جایگاه درست متناسب با شغل در نظر گرفته شده، اعمال شوند. انجام آزمایشات مربوط به طب کار به پزشک یاری می‌رساند تا در صورت به وجود آمدن بیماری و یا هر صدمه دیگری تشخیص دهد که آیا این بیماری مرتبط به شغل و محیط کار است یا نه. این آزمایش‌ها به غیر از این که برای تشخیص سریع بیماری و انجام درمان به فرد کمک می‌کنند از این جهت نیز مهم هستند که در صورت رخداد حوادث به عنوان مدرک در مراجع قانونی قابل استفاده هستند. نکته‌ای که باید بدانید این است که هزینه این آزمایش‌ها را کارفرما باید پرداخت کند ولی به طور معمول به وسیله فرد پرداخت می‌شود.
آزمایش طب کار جهت مشخص کردن محدودیت‌های شغلی
از مواردی که در آزمایشات طب کار مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، سنجیدن شرایط جسمی و عضلانی فرد با شغل مدنظر است. این مساله چه در زمان ابتدای استخدام و چه در تغییر سمت‌های سازمانی مهم است. باید بدانید که این موضوع تا آنجا مهم است که در صورت هر گونه سهل‌انگاری می‌تواند بر همه سازمان اثرات بد خود را بگذارد. آزمایش‌های طب کار در این موارد شامل مزیت‌های زیر است:
- تشخیص دادن سریع بیماری‌ها و درمان فوری آنها قبل از این که بیماری تشدید شود.
- جلوگیری از هر گونه بیماری حرفه‌ای و شغلی
- شناخت پرسنلی که در معرض خطرات ناشی از صدمات جسمی هستند.
- مشخص کردن شغل و موقعیت‌های فرد در ابتدای استخدام
- جلوگیری از توسعه و رشد بیماری‌های واگیردار در سازمان‌ها و شرکت‌ها
- بررسی مداوم و مستمر پرسنل از نظر جسمی
شرکت‌ها و سازمان‌ها، ارزیابی‌ها و معاینات طب کار را برای پرسنل خود به صورت دوره‌ای با توجه به جنسیت، سن و دیگر عوامل تعیین می‌کنند.
مهم بودن آزمایش طب کار برای پرسنل
برای این که درمان هر بیماری به موقع انجام گیرد و هم از بیماری‌های حرفه‌ای و شغلی پیشگیری به عمل بیاید لازم است که آزمایشات طب کار به صورت دوره‌ای برای کارکنان انجام گیرد.
زمانی که بیماری‌ها در سریع‌ترین زمان ممکن تشخیص داده شوند از پیامدهای بد و وارد آمدن هزینه‌های زیاد در آینده بر سازمان جلوگیری می‌شود. به همین دلیل است که می‌توان با توجه به سن، پست شغلی، جنسیت، سوابق درمانی و سایر بیماری‌های زمینه‌ای، آزمایش‌های دوره‌ای را برای پرسنل یک شرکت در نظر گرفت. در این آزمایشات بسیاری از فاکتورها مانند چربی و قند خون برای بررسی فرد به بیماری های دیابت و انسداد عروق و آنزیم‌های کبدی و قلبی برای شناخت افراد در معرض بیماری‌های کبدی و قلبی بررسی می‌شود.
تست‌های لازم در آزمایش‌های طب کار
در ادامه به بررسی تست‌های لازم در آزمایشات طب کار می‌پردازیم:
معاینه‌ها و بررسی‌های اولیه اندام‌ها
در ابتدا ارزیابی اولیه از شخص بیمار به عمل می‌آید و پزشک اندام‌ها را معاینه می‌کند. همچنین باید بدانید که پزشک از فرد در مورد تاریخچه پزشکی خانوادگی و بیماری‌های فرد پرسش‌هایی را مطرح می‌کند. بعضی از شغل‌ها هستند که نیازمند سلامت کامل جسم و قدرت بدنی هستند. برای مثال بعضی از مشاغل مثل آتش‌نشانی، خلبانی، نیروی انتظامی و دریانوردی از جمله شغل‌هایی هستند که نیاز به قدرت بدنی بالا و سلامت جسمانی کاملی دارند. برای این قبیل شغل‌ها آزمایش‌های خاصی در نظر گرفته شده است.
آزمایش خون در طب کار
آزمایش خون که از آزمایشات ابتدایی هر استخدام است و در چکاپهای ادواری نیز انجام می‌شود. آزمایشات خون در طب کار شاخص‌های گوناگونی دارد. به طور معمول همه شاخص‌های معمول در این آزمایش مورد سنجش قرار می‌گیرند. این شاخص‌ها حاوی آزمایش CBC که آزمایش شمارش اجزای خون حاوی گلبول‌های قرمز و سفید، هموگلوبین، پلاکت و غیره است. همچنین آزمایش چربی خون شامل تری گلیسیرید و کلسترول، آزمایش قند خون و تست اعتیاد و آزمایشات آنزیم‌های کبدی نیز در دسته آزمایشات طب کار قرار می‌گیرند. باید بدانید که در اغلب موارد تست اعتیاد توسط آزمایش ادرار صورت می‌گیرد.
آزمایش ادرار
آزمایش ادرار برای ارزیابی اعتیاد در فرد متقاضی انجام می‌گیرد. از آنجا که اعتیاد جزء بیماری‌های روانی محسوب می‌شود و امکان دارد که بر روی کارکرد فرد در شغلش اثر داشته باشد، بسیار مهم است. این آزمایش مثل یک آزمایش ادرار عادی است.
نوار قلب
نوار قلب نیز یکی از تست‌های طب کار در ابتدای استخدام افراد در هر سازمانی است که برای ارزیابی بیماری‌های قلبی به کار می‌رود. نوار قلب برای افرادی که بیشتر از 35 سال سن دارند اجباری است ولی از افراد زیر سن 35 سال گرفته نمی‌شود. در این آزمایش فعالیت‌های الکتریکی قلب مانند ضربان و فرکانس قلب توسط الکترودهایی که به فرد وصل می‌شوند مورد سنجش قرار می‌گیرد. غیر طبیعی بودن و یا آریتمی ضربان قلب از علل سکته‌های قلبی در افراد است که بایستی مورد بررسی قرار بگیرد. با بهره‌گیری از نوار قلب می‌توان آریتمی، اختلالات قلبی، سکته قلبی، گرفتگی و انسداد رگ‌های کرونر و هیپر تروفی و تنگی نفس را تشخیص داد.
معاینه چشم‌ها و بینایی‌سنجی
عملکرد چشم‌ها و بینایی از جمله مواردی است که در آزمایش طب کار مورد ارزیابی دقیق قرار می‌گیرد. بعضی از شغل‌ها مشکلی با بینایی کم ندارند. ولی این آزمایشات برای ارزیابی، مدیریت و درمان مشکلات چشم انجام می‌گیرند. برخی از مشکلات مرتبط با بینایی را می‌توان درمان کرد. به همین دلیل است که لازم است در زمانی درست تشخیص داده شوند. بعضی از آزمایش‌های بینایی‌سنجی حاوی تیزبینی، دید عمق، میدان دید و دید رنگ هستند.
شنوایی‌سنجی
معاینه شنوایی افراد در شغل‌هایی که سروصداهای زیادی دارند برای تشخیص سریع و جلوگیری از صدمات شنوایی به کار می‌روند.
اسپیرومتری
آزمایش اسپیرومتری برای ارزیابی مشکلات مربوط به تنفس و مشخص کردن حجم ریه به کار می‌روند. این آزمایش‌ها برای تشخیص بیماری‌های سخت تنفسی مثل برونشیت مزمن، آسم و دیگر بیماری‌ها کمک‌کننده هستند. باید بدانید که انجام دادن این تست‌ها در شغل‌هایی که با مواد شیمیایی کار می‌شود مهم هستند.
چکاپ ادواری
در نظر داشته باشید که بر طبق ماده 92 قانون کار انجام چکاپهای ادواری و معاینات دوره‌ای اجباری هستند. این قانون حاوی دو تبصره است و بایستی دست‌کم در سال یک دفعه در مرکزهای درمانی که مورد تایید هستند انجام شود. این آزمایش‌ها با هدف سنجش دوباره سلامت پرسنل و تشخیص زود هنگام بیماری صورت می‌گیرند. شناخت بیماری‌ها در مرحله‌های نخست بیماری مدیریت می‌شود و درمان نیز ساده‌تر انجام می‌شود. این کار سبب می‌شود تا هزینه‌های درمان نیز کم شود. پرداخت هزینه چکاپهای ادواری از وظایف کارفرما است.
تست اعتیاد در آزمایشات طب کار
از مواد مهم که امکان دارد هر کاری را با خطرهای زیادی روبه‌رو سازد آلوده بودن پرسنل به مواد مخدر است. استخدام این افراد سبب به وجود آمدن مشکلات بهداشتی و رفتاری می‌شود. همچنین بازدهی و بهره‌وری کار در محیط پایین می‌آید. بنابراین تست اعتیاد در ابتدای استخدام و هم در بررسی‌های مستمر پرسنل در سازمان‌های دولتی و خصوصی لازم است. از دیگر عللی که سبب می‌شود تا کارفرمایان تست اعتیاد بگیرند موارد زیر است:
- بررسی و پایش سلامت پرسنل به خصوص افرادی که مشکوک به اعتیاد هستند.
- ممانعت از استخدام افراد معتاد در شرکت‌ها
- ایجاد فضایی دارای امنیت و به دور از خطر بهداشتی و رفتاری
- جلوگیری از ایجاد خطرات احتمالی مربوط به استفاده از مشروبات الکلی
این موارد دلایلی هستند که کارفرمایان را وادار به انجام تست اعتیاد از کارکنان در بدو استخدام می‌کنند.
مخدرهایی که در تست اعتیاد مورد ارزیابی قرار می‌گیرند
انجام آزمایش اعتیاد برای یافتن انواع مواد مخدر و یا ترکیبات مخدر در ادرار است و برای این کار گستره زیادی از ترکیبات روان‌گردان مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. موارد زیر در تست اعتیاد بررسی می‌شوند:
- استروییدها
- آمفتامین‌ها
- ترکیب‌های مربوط به ماری‌جوانا
- کوکایین
- ترکیب‌های الکلی
- ترکیب‌های مربوط به فنوباربیتالها
- اپیوییدهای مخدر شامل هرویین، کراک و تریاک
موارد بالا در تست اعتیاد مورد بررسی قرار می‌گیرند.
سخن پایانی
در این مقاله در مورد لیست آزمایشات طب کار و سایر موارد مربوط به این آزمایش‌ها صحبت کردیم. این آزمایش‌ها برای افراد در بدو استخدام اجباری و لازم هستند. سازمان‌ها برای اجرای آزمایشات طب‌کار می‌توانند از پلن‌های مختلف سیناکر استفاده کنند.
