- کارشناسان می‌گویند کووید-19 در حال کمرنگ شدن است ولی خود بیماری احتمالاً ناپدید نخواهد شد.
- آن‌ها انتظار دارند کووید-19 مانند آنفلوانزا شود و هر سال با کمی تغییر دوباره بازگردد.
- آن‌ها می‌گویند هنوز ناشناخته‌های زیادی درباره‌ی کروناویروس جدید که عامل کووید-19 است وجود دارد؛ از جمله این که این ویروس هر چند وقت یک بار جهش می‌کند.
هرچند همه‌گیری کووید-19 در بسیاری از کشورهای جهان در حال کنترل شدن است، امّا از بین رفتن کامل کروناویروس جدید غیر محتمل به نظر می‌رسد؛ حدّاقل در آینده‌ی نزدیک.
با ادامه‌ی روند کاهش موارد ابتلا و افزایش افرادی که واکسینه شده‌اند، کارشناسان معتقدند کووید-19 احتمالاً از فاز پاندمی(شیوع یک بیماری جدید در سطح جهان) خارج شده و به یک اندمی تبدیل خواهد شد؛ یعنی ویروس همواره در شکل‌های گوناگون در جمعیت وجود خواهد داشت، امّا در سطوح تحت کنترل.
کارشناسان می‌گویند: «این کاملاً محتمل است که کووید-19 اندمیک شود، چرا که بسیاری از افراد بدون این که بدانند یا علامتی داشته باشند ویروس را حمل می‌کنند و برخی افراد سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند که آن‌ها را حتّی پس از واکسیناسیون، مستعد ابتلا به بیماری می‌کند. با توجّه به کاهش احتمالی ایمنی و سویه‌های جدید ویروس، ما باید انتظار داشته باشیم که کووید-19 برای مدّت زمان طولانی با ما بماند.»
پس ایمنی جمعی چه می‌شود؟
ایمنی جمعی یا همان ایمنی گله‌ای که به معنای سطحی است که تعداد افراد واکسینه‌شده برای این که شیوع ویروس متوقّف شود و از بین برود به حدّ کافی رسیده است، ممکن است برای کووید-19 منتفی باشد.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که برای رسیدن به ایمنی جمعی نیاز است که حداقل 70 درصد جمعیت واکسینه شوند؛ هرچند این عدد نیز قطعی نیست.
متخصّصین پزشکی اجتماعی و بیماری‌های عفونی می‌گویند: «ما دقیقاً نمی‌دانیم چه سطحی از ایمنی جمعی برای خارج کردن بیماری کووید-19 از چرخه‌ی بیماری‌زایی لازم است. برای برخی از بیماری‌ها درصد بالاتری از واکسیناسیون نیاز است تا از شیوع بیماری جلوگیری شود؛ برای مثال بیماری سرخک. درباره‌ی این بیماری تخمین زده شده است که 95 درصد از جمعیت باید واکسینه شوند تا بیماری تحت کنترل باشد.»
درست است که سرخک توسّط ویروسی متفاوت از ویروس کرونا ایجاد می‌شود، امّا نکته این جاست که حتّی این ویروس که تحت واکسیناسیون گسترده از کودکی قرار می‌گیرد نیز همچنان به صورت گهگاهی در برخی جوامعی که نرخ واکسیناسیون در آن‌ها پایین‌تر است بروز می‌کند.
اتّفاق مشابه ممکن است درباره‌ی کووید-19 نیز رخ دهد.
برای این که بفهمیم در صورت نرخ پایین واکسیناسیون چه اتّفاقی رخ خواهد داد، نیاز نیست به راه دوری برویم. سرخک همچنان در بسیاری از نقاط جهان بیماری شایعی است. بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (همان CDC)، در سال 2019، 1281 مورد سرخک در 31 ایالت در ایالات متحده آمریکا به ثبت رسید. از زمان ریشه‌کنی سرخک در آمریکا در سال 2000، این بیشترین آمار گزارش‌شده از بیماری سرخک بود و ما به از دست دادن وضعیت ریشه‌کنی این بیماری نزدیک شدیم.
این به معنای این است که مردم باید مراقب رفتار خود باشند و نباید انتظار این را داشته باشند که کاملاً به وضعیت قبل از همه‌گیری برگردند و هر چه آن زمان می‌کردند را انجام دهند.
کارشناسان می‌گویند ما همچنان باید تلاش کنیم که ماسک زدن و رعایت فاصله‌گذاری را در جمع افراد ناآشنا ادامه دهیم و در تجمّع‌های بزرگ‌تر رویکردی محتاطانه داشته باشیم.
اگر مردم اقدامات احتیاطی را کنار بگذارند ممکن است تعادل شکننده‌ای که در جامعه وجود دارد مورد تهدید قرار گیرد. برای مثال فردی که قبل از واکسینه شدن به طور روزمره تنها با یک نفر تعامل داشته است، اکنون پس از واکسینه شدن ممکن است بیندیشد که می‌تواند 10 نفر را بدون ماسک ملاقات کند. تعداد افرادی که او ملاقات می‌کند ممکن است کل معادله‌ی ایمنی جمعی را بر هم بزند. اگر رفتار اجتماعی او دوباره شیوع ویروس را شتاب بخشد، این بار درصد بیشتری از جمعیت (بیش از 70 درصد) باید واکسینه شوند تا به ایمنی جمعی برسیم.»
چالش‌های منحصربه‌فرد کووید-19
وقتی صحبت از این موضوع به میان می‌آید که کووید-19 هرچند وقت جهش می‌کند یا افراد باید هر چند وقت دوز یادآور واکسن را دریافت کنند، هنوز ناشناخته‌های زیادی وجود دارد.
چگونگی تغییرات سالانه‌ی آنفلوانزا تا حدّی قابل پیشبینی است، بنابراین واکسن‌های سالانه‌ی آنفلوانزا را در اکثر اوقات می‌توان پیشبینی کرد؛ و حتّی واکسن‌هایی ممکن است برای انواع آینده‌ی ویروس از پیش ساخته شده باشند که در یک سال نیازی به پخش کردن آن‌ها به وجود نیاید. امّا ویروس مسبّب کووید نشان داده است که توانایی بالایی برای جهش یافتن دارد که همین باعث تسهیل انتشار ویروس و تغییر شدّت بیماری ایجاد شده توسّط آن می‌شود.
تا مدّتی توانایی پوشش واکسن در مواجهه با سویه‌های مختلف ویروس همچون یک مسابقه خواهد بود. تا کنون ما برنده بوده‌ایم، امّا ممکن است یک نوع جدید از ویروس که راحت‌تر منتشر می‌شود، بیماری سخت‌تری به وجود می‌آورد و در برابر واکسن‌های موجود مقاوم است، ظهور کند و در آن صورت ما چندین ماه عقب‌گرد خواهیم کرد.
