بدن شما همچون یک کوره‌ی کوچک همواره در حال آزاد کردن گرما است. این گرما هنگامی که در حال انجام دادن کاری هستید از بدنتان متصاعد می‌شود. اگر بدنتان گرمای کمتر یا بیشتری نسبت به حالت معمول آزاد کند، به این معنا است که در تلاش است تا به شما بفهماند که مشکلی به وجود آمده است.
محدوده‌ی دمای طبیعی بدن
دمای نرمال بدن در همه‌ی افراد یکسان نیست. دمای طبیعی بدن شما ممکن است یک درجه با دمای بدن فردی دیگر تفاوت داشته باشد. در قرن نوزدهم یک پزشک آلمانی دمای ۳۷ درجه‌ی سانتیگراد را به عنوان دمای طبیعی بدن معرّفی کرد، ولی مطالعات جدیدتر بیان میکنند دمای پایه در بیشتر افراد نزدیک به ۳۶.۷ درجه‌ی سانتیگراد است.
در یک فرد بالغ معمولی، دمای بدن در محدوده‌ی ۳۶.۱ تا ۳۷.۲ درجه‌ی سانتیگراد قرار می‌گیرد. این محدوده در شیرخواران و کودکان کمی بالاتر است و بین ۳۶.۶ تا ۳۸ درجه‌ی سانتیگراد می‌باشد.
دمای بدن شما در طول روز یکسان نیست و همچنین در طول عمرتان مدام دمای بدنتان تغییر می‌کند. برخی عواملی که باعث تغییرات دمای بدنتان در طول روز می‌شوند عبارتند از:
- میزان فعالیتتان
- چه موقعی از روز است
- سن
- جنسیت
- چه چیزهایی خورده‌اید یا نوشیده‌اید
- اگر خانم هستید، در کدام مرحله‌ی چرخه‌ی قاعدگی‌تان قرار دارید
دمای بدن شما به نسبت این که دما را از کدام قسمت بدنتان اندازه‌گیری می‌کنید تغییراتی خواهد داشت. دمایی که از زیربغل گرفته می‌شود ممکن است یک درجه کمتر از دمایی باشد که از دهان اندازه‌گیری می‌شود. دمایی که از رکتوم به دست می‌آید معمولاً یک درجه بیشتر از دمای دهان است.
تب چیست ؟
اگر دمای بدنتان بیش از محدوده‌ی دمای طبیعی باشد، تب نامیده می‌شود. در طرف مقابل در شرایطی که دمای بدن بیش از حد افت کند، لفظ «هایپوترمی» به کار می‌رود. هر دوی این شرایط نیازمند مراقبت و ارزیابی هستند.
چه دمایی در مورد شخص شما دمای بیش از حد تلقّی می‌شود؟ هر دمایی بالاتر از ۳۸ درجه‌ی سانتیگراد، تب در نظر گرفته می‌شود. ممکن است احساس بسیار ناخوشایندی داشته باشید، ولی در مجموع تب برای شما بد نیست. تب علامتی است که نشان می‌دهد بدن شما در مقابله با هجوم میکروب‌ها، در حال انجام کاری است که باید انجام دهد. بدن شما در حال مبارزه با آنها است.
با این حال اگر دمای بدنتان بیشتر از ۳۹ درجه‌ی سانتیگراد است یا تب شما بیشتر از ۳ روز طول کشیده است، با پزشکتان تماس بگیرید. همچنین اگر همراه تب علائم دیگری از قبیل تورّم شدید گلو، استفراغ، سردرد، درد قفسه‌ی سینه، سفتی گردن یا راش پوستی دارید، باید به پزشکتان زنگ بزنید.
به طور کلی، تب به معنای دمای بالاتر از ۳۸ درجه سانتیگراد )۱۰۰.۴ درجه فارنهایت) است. ممکن است بسته به نحوه اندازه گیری دمای کودکتان اعداد کمی متفاوت باشد – دهان، زیر بغل، گوش، پیشانی یا مقعدی.
اندازه گیری دمای زیر بغل
اندازه گیری دمای زیر بغل، گوش و پیشانی آسان تر از دمای مقعدی یا دهانی است، اما به آن میزان دقیق نیستند. با این حال، میزان بالا بودن دمای کودک شما کم اهمیت تر از این است که کودک شما به نظرتان چقدر بیمار به نظر می رسد. اگر فکر می‌کنید فرزندتان تب دارد و بیمار به نظر می‌رسد، ممکن است پزشک یا پرستار فرزندتان از شما بخواهد که دما را به صورت دهانی یا مقعدی بررسی کنید.
در کودکان، تب کمی خطرناک‌تر است. در صورتی که کودک شما شرایط زیر را دارد با پزشک او تماس برقرار کنید:
- کودک زیر ۳ ماه با دمای رکتال ۳۸ درجه‌ی سانتیگراد یا بیشتر
- بین ۳ ماه تا ۳ سال با دمای رکتال بیشتر از ۳۸.۸ درجه‌ی سانتیگراد
- بزرگتر از ۳ سال با دمای دهانی بیش از ۳۹.۴ درجه‌ی سانتیگراد
- بین ۳ ماه تا ۶ ماه و در کنار تب علائمی مثل نق زدن بیش از حد معمول، احساس ناراحتی یا فقدان هوشیاری
- کودک به اندازه‌ای بیمار به نظر برسد که باعث نگرانی شما شود؛ صرف نظر از عددی که دماسنج نشان می‌دهد.
هایپوترمی
اگر بدن شما بیش از حد گرما از دست بدهد، این شرایط می‌تواند بسیار جدی و حتّی کشنده باشد. لفظ هایپوترمی زمانی به کار می‌رود که دمای بدن شما به مقادیر پایین‌تر از ۳۵ درجه‌ی سانتیگراد افت کند. شاید شما فکر کنید این رویداد تنها زمانی اتّفاق می‌افتد که برای مدّت طولانی در معرض هوای خیلی سرد قرار بگیرید؛ امّا در واقع در یک مکان سربسته نیز وقوع این پدیده محتمل است.
- هایپوترمی به خصوص در نوزادان و افراد مسن نگران‌کننده است.
- نوزادان ممکن است نتوانند به خوبی دمای بدنشان را تنظیم کنند. همچنین آنها مستعد این هستند که به سرعت گرما از دست بدهند. گرم نگه داشتن آنها اهمیت دارد. دمای کمتر از ۳۶.۱ درجه‌ی سانتیگراد در نوزادان بسیار پایین تلقی می‌شود.
- همچنین بالغین اگر در جایی باشند که شرایط هوا مساعد نیست یا به اندازه‌ی کافی گرما وجود ندارد، برای حفظ دمای بدنشان در محدوده‌ی طبیعی باید تقلّا کنند.
- در افراد مسن و کودکان کوچک، دمای پایین بدن می‌تواند نشانه‌ای از بیماری باشد.
عوامل دیگری که می‌توانند شما را مستعد هایپوترمی کنند؛
- مصرف الکل یا مواد مخدر
- هایپوتیروییدیسم (تیرویید کم‌کار)
- آنورکسی (اختلال اجتناب از غذا خوردن)
- سکته‌ی مغزی
- سپسیس (عفونت شدید)
- بیماری پارکینسون
- آسیب عصبی
- سوء تغذیه
- داروهایی مثل ضدّافسردگی‌ها، ضدّجنون‌ها یا آرام‌بخش‌ها
- بی‌هوشی
دمای طبیعی بدن کودکان و تب در نوزادان و کودکان
دمای طبیعی بدن کودکان و نوزادان بسته به سن ، زمان روز و سایر عوامل می تواند متفاوت باشد. به عنوان یک والدین یا سرپرست ، مهم است که بدانید دمای طبیعی بدن برای فرزند شما چیست ، بنابراین می توانید هنگام تب و اقدام مناسب تشخیص دهید.
نوزادان و کودکان خردسال دمای بدن بالاتری نسبت به بزرگسالان دارند و دامنه متوسط آن ۳۶.۶ درجه سانتیگراد تا ۳۸ درجه سانتیگراد است. دمای مقعدی (رکتال) دقیق ترین روش برای اندازه گیری دمای بدن نوزادان و کودکان خردسال محسوب می شود و یک دماسنج دیجیتال مقعدی برای این منظور توصیه می شود.
به طور کلی ، دمای درجه سانتیگراد یا بالاتر در نوزادان و کودکان خردسال تب محسوب می شود. با این حال ، یادآوری این نکته حائز اهمیت است که تب یک بیماری نیست ، بلکه نشانه ای از بیماری یا عفونت اساسی است. برخی از دلایل شایع تب در کودکان شامل عفونت های ویروسی ، عفونت های باکتریایی ، دندانپزشکی ، واکسیناسیون و گرمای بیش از حد است.
اگر کودک شما تب دارد ، نظارت بر دمای آنها و در نظر گرفتن علائم دیگر مانند استفراغ ، اسهال ، سرفه یا مشکل در تنفس مهم است.
به طور کلی ، دمای طبیعی بدن کودکان و نوزادان از ۳۶.۶ درجه سانتیگراد تا ۳۸ درجه سانتیگراد متغیر است.
بهترین راه برای اندازه گیری دمای بدن نوزاد
دقیق ترین راه اندازه گیری دمای یدن نوزاد اندازه گیری دمای مقعدی است. دمای دهان نیز زمانی قابل اعتماد است که در کودکان حداقل ۴ سال انجام شود. در اینجا روش صحیح اندازه گیری دما از طریق دهان را توضیح میدهیم:
- حداقل ۳۰ دقیقه بعد از اینکه کودک شما چیزی سرد یا گرم برای خوردن یا نوشیدن داشت، صبر کنید.
- دماسنج را با آب خنک و صابون بشویید. سپس آن را آبکشی کنید.
- نوک دماسنج را زیر زبان کودک خود به سمت پشت قرار دهید. از کودک خود بخواهید که دماسنج را با لب های خود بگیرد نه با دندان.
- از فرزندتان بخواهید لب هایش را دور دماسنج ببندد. یک دماسنج شیشه ای حدود ۳ دقیقه طول می کشد تا کار کند. بیشتر دماسنج های دیجیتال کمتر از ۱ دقیقه طول می کشد.
بخاطر داشته باشید که دمای زیر بغل، گوش و پیشانی به اندازه دمای مقعد یا دهان دقیق نیست.
چگونگی اندازه گیری دمای مقعدی کودک
کودک خود را به صورت رو به پایین روی پاهای خود بخوابانید. مقداری وازلین را در انتهای دماسنج قرار دهید. سپس دماسنج را به آرامی داخل مقعد کودک قرار دهید تا زمانی که نوک نقره ای آن دیده نشود (۶ تا ۱۲ میلی متر داخل مقعد). دماسنج را در جای خود نگه دارید. یک دماسنج شیشه ای حدود ۲ دقیقه طول می کشد. اکثر دماسنج های دیجیتال کمتر از ۱ دقیقه زمان نیاز دارند.
برای اندازه گیری دمای گوش، مطمئن شوید که از دماسنج مخصوص این کار استفاده می کنید. قبل از قرار دادن دماسنج گوش فرزندتان را به عقب بکشید. سپس نوک آن را حدود ۲ ثانیه در گوش کودک خود نگه دارید.
چه چیزی باعث تب کودک می شود؟
شایع ترین علت تب در کودکان عفونت است. به عنوان مثال، کودکان در صورت داشتن موارد زیر ممکن است تب کنند:
- سرماخوردگی یا آنفولانزا
- عفونت راه هوایی، مانند کروپ یا برونشیت
- درد شکم یا التهاب روده
در برخی موارد، کودکان پس از تزریق واکسن دچار تب می شوند.
آیا باید فرزندم را نزد پزشک یا پرستار ببرم؟
در موارد زیر باید کودک خود را نزد پزشک یا پرستار ببرید:
- سن کودک کمتر از ۳ ماه و دمای مقعد ۳۸ درجه سانتیگراد (۱۰۰.۴ درجه فارنهایت) یا بالاتر است. نوزاد شما باید به پزشک یا پرستار مراجعه کند، حتی اگر ظاهر طبیعی داشته باشد یا خوب به نظر برسد. به نوزاد کمتر از ۳ ماه داروی تب ندهید مگر اینکه پزشک یا پرستار به شما بگوید.
- سن بین ۳ تا ۳۶ ماه و دمای مقعدی ۳۸ درجه سانتیگراد (۱۰۰.۴ درجه فارنهایت) یا بالاتر به مدت بیش از ۳ روز. اگر کودک شما بیمار به نظر می رسد، بداخلاق یا چسبنده است، یا از نوشیدن مایعات امتناع می کند، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
- سن کودکتان بین ۳ تا ۳۶ ماه و دارای دمای مقعدی ۳۸.۹ درجه سانتیگراد (۱۰۲ درجه فارنهایت) یا بالاتر بود، به پزشک مراجعه کنید.
کودکان در هر سنی نیز در صورت داشتن موارد زیر باید به پزشک یا پرستار مراجعه کنند:
- دمای دهان، مقعد، گوش یا پیشانی ۴۰ درجه سانتیگراد (۱۰۴ درجه فارنهایت) یا بالاتر
- دمای زیر بغل ۳۹.۴ درجه سانتیگراد (۱۰۳ درجه فارنهایت) یا بالاتر
- تشنج ناشی از تب
- تب هایی که مدام عود می کنند (حتی اگر فقط چند ساعت طول بکشد)
- تب و همچنین یک مشکل پزشکی مداوم، مانند بیماری قلبی، سرطان، لوپوس یا کم خونی داسی شکل
- تب و همچنین جوش ها و بثورات پوستی جدید
چه کاری می توانم انجام دهم تا فرزندم احساس بهتری داشته باشد؟
شما میتوانید این کارها را انجام دهید:
- به کودک خود مایعات زیادی برای نوشیدن بدهید. اگر کودک بیش از چند ساعت نمی خواهد یا نمی تواند مایعات بنوشد، به پزشک یا پرستار مراجعه کنید.
- فرزندتان را تشویق کنید تا هر چقدر که می خواهد استراحت کند. اما آنها را مجبور به خوابیدن یا استراحت نکنید. (کودک شما می‌تواند پس از ۲۴ ساعت دمای طبیعی به مهد کودک، مدرسه یا فعالیت‌های عادی برگردد.)
برخی از والدین برای خنک شدن، کودکان خود حمام اسفنجی می‌دهند یا پاشویه میکنند، اما معمولاً این کار ضروری نیست. گاهی اوقات افراد فکر می کنند که می توانند با مالیدن الکل روی پوست کودک یا اضافه کردن آن به حمام، کودک را خنک کنند. اما این خطرناک است. برای درمان تب از هیچ نوع الکل استفاده نکنید.
تب کودکان چگونه درمان می شود؟
این بستگی به عامل ایجاد تب دارد. بسیاری از کودکان نیازی به درمان ندارند. کسانی که احتیاج دارند ممکن است به این موارد نیاز داشته باشند:
- آنتی بیوتیک برای مبارزه با عفونتی که باعث تب می شود. اما آنتی بیوتیک ها فقط روی عفونت های ناشی از باکتری ها کار می کنند، نه روی عفونت های ناشی از ویروس ها. به عنوان مثال، آنتی بیوتیک ها در سرماخوردگی موثر نیستند.
- داروهایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می توانند به کاهش تب کمک کنند. اما این داروها همیشه ضروری نیستند. به عنوان مثال، یک کودک بزرگتر از ۳ ماه که دمای آن کمتر از ۳۸.۹ درجه سانتیگراد (۱۰۲ درجه فارنهایت) است و در غیر این صورت سالم است و به طور طبیعی عمل می کند، نیازی به درمان ندارد.
اگر نمی‌دانید چگونه تب فرزندتان را به بهترین شکل کنترل کنید، با پرستار یا پزشک او تماس بگیرید.
هرگز به کودک کمتر از ۱۸ سال آسپرین ندهید. آسپرین می تواند باعث ایجاد بیماری خطرناکی به نام سندرم ری (Reye syndrome) شود.
