در حالی که در بسیاری از کشور‌های دنیا از جمله ایالات متحده‌ی آمریکا و کشورهای دیگر تمرکز روی رد پای افزایش‌یابنده از زیرسویه‌های BQ.1 و BQ.1.1 امیکرون می‌باشد، سیستم‌های بهداشت و سلامت در سر تا سر جهان باید مراقب یک زیرسویه‌ی دیگر نیز باشند.

سویه XBB

این سویه یک سویه جدید از زیرگونه امیکرون کروناویروس می‌باشد. در واقع می‌توان گفت که با جهش‌های جدید بر روی گونه امیکرون ویروس کووید، این ویروس به وجود آمده و در حال گسترش است.

مطلب پیشنهادی : مقایسه‌ی انواع جهش‌های ویروس کرونا و واکسن‌های کووید-۱۹

نحوه شکل‌گیری ویروس جدید کووید امیکرون

در رابطه با نحوه شکل‌گیری این ویروس، برای اولین بار محققان ژاپنی بر اساس مطالعات علمی خود عنوان کردند که مسیر تولد XBB به گونه‌ای است که مشابه آن قبلا در هیچ یک از سویه‌های کووید-۱۹ مشاهده نشده است، و همین عامل سبب می‌شود این نوع جدید کووید در برابر ایمنی وابسته به آنتی‌بادی‌های ضدویروسی که متعاقب عفونت با زیرسویه‌های قبلی اومیکرون ایجاد شده‌اند، مقاومت داشته باشد. براساس یافته‌های این محققان، زیرسویه XBB اولین بار در شهریورماه، توسط محققان دانشگاه پکینگ در پکن شناسایی شد و یکی از دانشمندان عنوان کردند: «در حال حاضر XBB ایمنی‌گریزترین نوع ویروس در بین سویه‌های تست‌شده است.» این جمله بدان معناست که این زیرسویه در مقایسه با انواع دیگر زیرسویه ها مانند BQ.1 و BQ.1.1 که در حال حاضر در حال گسترش است، با شدت بیشتری از دست ایمنی بدست آمده ناشی از واکسن و یا ایمنی طبیعی بدن فرار می‌کند.

محققین دانشگاه توکیو نیز در مطالعه ‌ای دیگری که منتشرکردند، بیان داشتند که تا جایی که ما می‌دانیم این نخستین سویه‌ی ثبت‌شده‌ از ویروس SARS-CoV-2 می‌باشد که به جای جهش‌های تکی، از طریق نوترکیبی قدرت تطابق خود را ارتقا داده است. نوترکیبی به این معنا است که دو قطعه‌ی ژنی که از دو رشته‌ی پدر و مادری متمایز منشا گرفته‌اند، به هم دیگر متصل شوند؛ از این طریق ویروس قدرت تطابق بیشتری کسب می‌کند و فرصت فرار از آنتی‌بادی‌ها و دیگر موانعی که طبیعت یا دانشمندان بر سر راهش قرار می‌دهند، را می‌یابد. نوترکیبی در اوایل مبارزه علیه HIV نیز یک چالش پراهمیت و بزرگ بود.

کوین کاوانا، پزشک، مدیر و پایه‌گذار سازمان پایش وکالت بیماران آمریکا است که در طول همه‌گیری کووید فعالیت زیادی در رابطه با این بیماری داشته است. کاوانا در گفتگو با وبسایت Fierce Healthcare بیان کرد: “نگران‌کننده‌ترین یافته در رابطه با این ویروس این است که این ویروس یک ویروس نوترکیب است و به جای جهش‌های تصادفی در محتوای ژنتیکی خود، دو محتوای ژنتیکی متفاوت با یک دیگر ترکیب شده‌اند و ماده ژنتیکی این ویروس را ایجاد کرده‌اند.”

بنابر اعلام سیستم‌های مراقبت درمانی و بهداشتی کشور‌های مختلف، نظام‌های بهداشتی در حال حاضر مشغول دست و پنجه نرم کردن با همه‌گیری آنفلوانزا، و کووید- ۱۹ به خصوص زیر سویه BQ.1  است. دانشمندان می‌گویند، اگر ویروس‌ها بتوانند شروع به تبادل محتوای ژنتیکی خود کنند، آنگاه هیچ محدودیتی در تعداد سویه‌های گوناگون که ممکن است ایجاد شود وجود نخواهد داشت.

XBB به اندازه‌ی سویه‌ی دلتا که مرگبارترین سویه‌ی کرونا بود، کشنده نیست؛ ولی طبق مطالعه‌ی محققان ژاپنی به اندازه‌ی BA.2.75 کشنده است. این مطالعه بیان می‌کند که XBB اولین بار تابستان در هند و کشورهای همسایه‌اش پدیدار شد، ولی سیستم‌های سلامت نباید آن را تنها یک مشکل منطقه‌ای تلقی کنند. این مطالعه همچنین عنوان می‌کند: «این سویه پتانسیل این را دارد که در آینده‌ای نزدیک در سطح جهان گسترش یابد.» حضور XBB در جهان به سرعت رو به افزایش است و طبق اعلان مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های کشور ایالات متحده، در هفته‌ی قبل بیش از ۱۸.۳ درصد موارد جدید ابتلا به کووید-۱۹ را به خود اختصاص داد، که نسبت به هفته‌ی قبل آن، افزایشی با شیب تند محسوب می‌شود.

درست است که انواع محلی جدید از ویروس کرونا همچون XBB در اواخر سال ۲۰۲۲ به صورت همزمان پدیدار شده‌اند، اما در نهایت آن دسته از ویروس‌ها که قدرت انتقال بالاتری را از خود نشان دهند می‌توانند در سرتاسر جهان منتشر شوند، مثل نوع XBB. بنابراین نظارت دقیق و پیوسته‌ بر محتوای ژنی و ارزیابی بی‌درنگ میزان خطر سویه‌های نوظهور ویروس SARS-CoV-2 به محض پدیدار شدن آن‌ها، از اهمیت کلیدی برخوردار است.”

شروع موج هشتم کووید-۱۹ در ایران

بنابر اعلام معاونت درمان وزارت بهداشت درباره روند افزایشی زیرسویه‌های جدید کرونا، پیش بینی کرده است که شروع موج هشتم کووید-۱۹ در ایران از سوم بهمن ماه باشد. ماسک زدن، و رعایت فاصله اجتماعی عواملی هستند که باعث خواهد شد قله‌ی این موج کمتر باشد.