سالمند به شخصی گفته میشود که سن بالایی دارد و معمولاً این سن در حدود ۶۵ سال یا بیشتر است. با این حال، تعریف دقیق سالمند در محدوده سنی مختلف وابسته به منابع و سازمانهای مختلف است. از نظر پزشکی، سالمند به فردی گفته میشود که درگیر پدیده های پیری شده و عملکرد اعضای بدنش کاهش یافته است.
سلامت سالمندان
سلامت سالمندان همواره موضوعی بحث برانگیز بوده است. با پیشرفت تکنولوژی و تحقیقات پزشکی، راهکارهای جدیدی برای مراقبت از سلامت سالمندان به وجود آمده است. در ادامه به برخی از این راهکارها اشاره خواهیم کرد:
1- فعالیتهای تناسب اندام: فعالیتهای بدنی منظم و متنوع به عنوان یکی از راهکارهای اصلی حفظ سلامتی سالمندان شناخته شده است. فعالیتهایی مانند پیادهروی، شنا، بازیهای گروهی و تمریناتی مانند یوگا و تای چی میتوانند به عنوان راهکارهایی برای مراقبت از سلامت سالمندان مطرح شوند.
2- مراقبت از تغذیه: تغذیه سالم و مناسب برای حفظ سلامتی سالمندان بسیار مهم است. از طریق ارائه غذاهای سالم و با ارزش غذایی بالا، نگهداری از سطح انرژی بدن و حفظ سلامت قلب و عروق، کبد و کلیهها تضمین میشود.
3- استفاده از تکنولوژی: استفاده از تکنولوژی میتواند به عنوان راهکاری برای مراقبت از سلامت سالمندان مورد استفاده قرار گیرد. مثلاً، استفاده از دستگاههای پوشیدنی مانند شمارندههای قدم، جهت انجام فعالیت بدنی منظم و بهبود خواب، یا استفاده از دستگاههای پزشکی مانند فشارسنج برای نظارت دقیق بر وضعیت سلامتی افراد در سنین پایینتر و مسنتر میتواند موثر باشد.
4- مراقبت از سلامت روانی: مراقبت از سلامت روانی سالمندان نیز برای حفظ سلامتی آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. فعالیتهایی مانند مشاوره و ترکیبی از روشهای پزشکی و روانشناسی میتواند به عنوان راهکاری برای جلوگیری از بروز اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب در سالمندان مطرح شود.
در کل، برای مراقبت از سلامت سالمندان، میتوان از یک ترکیب مناسب از این راهکارها استفاده کرد.
غربالگری سالمندان
غربالگری سالمندان به مجموعهای از روشها و فعالیتها گفته میشود که در هدف شناسایی خطرات بالینی و نیز پیشگیری و درمان آنها صورت میگیرد. این فعالیت به منظور تشخیص زودهنگام بیماریهای قابل پیشگیری، شناسایی عوامل خطر مربوط به بیماریهای مزمن و همچنین، بهبود کیفیت زندگی سالمندان صورت میگیرد.
برخی از مواردی که در غربالگری سالمندان مورد بررسی قرار میگیرند عبارتند از:
- بررسی سوابق پزشکی: بررسی سابقه پزشکی سالمندان، از جمله بیماریهای دوران کودکی، بیماریهای فعلی و درمانهایی که قبلاً انجام شده است، میتواند اطلاعات بسیاری درباره وضعیت سلامتی آنها را فراهم کند.
- اندازهگیری فشار خون: بالا بودن فشار خون در سالمندان، یکی از عوامل مهم خطر برای بیماریهای قلبی و عروقی است. برای همین، اندازهگیری فشار خون در غربالگری سالمندان بسیار مهم است.
- بررسی تغذیه: بررسی تغذیه سالمندان و ارائه رژیم غذایی مناسب با هدف جلوگیری از شایعترین بیماریهایی مانند دیابت، بیماریهای قلبی و عروقی و نوروموسکولار، همیشه در غربالگریهای سالمندان مورد توجه قرار میگیرد.
- بررسی سطح فعالیتهای روزانه: کاهش فعالیت بدنی و کمتحرکی، یکی از عوامل مؤثر در بروز بیماریهای مزمن در سالمندان است. برای همین، بررسی سطح فعالیتهای روزانه آنها و ترویج افزایش آن، از اهداف غربالگری سالمندان است.
- مشاوره در مورد لازمهای پزشکی: علاقه به خود مراقبتی، از جمله گرفتن داروهای پیشنهاد شده و مراجعه منظم به پزشک، از موارد پیشگیری از بیماری در سالمندان است.
نیازهای سلامتی دوران سالمندی
در دوران سالمندی، نیازهای سلامتی فرد به دلیل تغییرات شدید در بدن و کاهش عملکرد بسیاری از عضلات و اعضای بدن، متفاوت و به تأخیر افتاده است. بنابراین، مراقبت از سلامت در این دوران، نیازمند توجه خاصی به برخی موضوعات است که به زیر میآیند:
- تغذیه سالم: یک رژیم غذایی سالم با ارزش غذایی مناسب و متنوع حائز اهمیت بسیاری در دوران سالمندی است. این باعث کاهش خطر بروز بیماریهای مزمن مانند دیابت، بیماریهای قلبی و عروقی، بیماریهای مغزی و سرطان میشود.
- ورزش: ورزش و فعالیت بدنی در این دوران از اهمیت خاصی برخوردار است. تمرینات هوازی سبک و خفیف مثل پیادهروی و شنا میتواند به حفظ سلامت بدن و افزایش عمر مفید کمک کند.
- قرار دادن در برنامه پزشکی: این امر میتواند کمک کننده باشد تا نیازهای سلامتی خاصی که در این دوران به وجود میآیند تشخیص داده شوند، بیماریهای مزمن مانند دیابت و فشار خون ردیابی شوند و همچنین بررسیهای منظم برای پوست، چشم و دستگاه گوارش صورت گیرد.
- مشاوره روانی: مشاوره روانی در این دوران میتواند به جلوگیری از اضطراب، افسردگی و تنهایی کمک کند.
- پیشگیری از سقوط: سالمندان بهدلیل ضعف عضلات و کاهش تعادل، بسیار حساس به سقوط هستند. برای جلوگیری از این مشکل، باید محیط اطراف سالمند ایمن شده و به آنها کمک شود تا مدتی بعد از بلعیدن داروها، برای بلند شدن ایستادگی کامل پیدا کنند.
- جلوگیری از عفونتهای تنفسی: سالمندان از بیماریهای تنفسی خطر بیشتری برای بروز و شدت آنها دارند. برای جلوگیری از بیماریهای تنفسی، باید همیشه دستها را با آب و صابون بشوید، فاصله گرفتن از افراد مبتلا به عفونت و استفاده از ماسک.
چکاب سالمندان
چکاب سالمندان شامل ارزیابیهای مختلفی است که برای بررسی وضعیت سلامت فیزیکی و روانی سالمندان انجام میشود. برخی از مهمترین چکابهای سالمندان عبارتند از:
- تست سوئیچ پا: برای بررسی تعادل و استحکام عضلات پایین بدن سالمندان، این تست انجام میشود. در این تست، سالمند باید با یک پاش به دور یک قطب بچرخد و سپس با پای دیگر تکرار کند.
- تست مشخصه برای دید: این تست برای بررسی قدرت دید و تشخیص درست تصاویر و شناخت رنگها انجام میشود.
- تست آزمایشی قلب: برای بررسی سلامت قلب و عروق، تستهایی مانند آزمایشهای خون و انجام الکتروکاردیوگرافی (ECG) انجام میشود.
- تست مشخصه برای شنوایی: این تست برای بررسی حداکثر شنوایی و تشخیص مشکلات شنوایی سالمندان انجام میشود.
- تست عملکرد کلیه: برای بررسی سلامت کلیهها، تستهای آزمایشی خون انجام میشود که شامل اندازه گیری کراتینین، فیلتراسیون گلومرولی، اوره و نیتروژن است.
- تست تابع ریه: این تست برای بررسی قدرت تنفسی و عملکرد ریهها انجام میشود با استفاده از دستگاه اسپیرومتر.
- ارزیابی تغذیه: برای بررسی میزان تغذیه سالمندان، معیارهایی مانند تغذیه متعادل و دریافت میزان کافی مواد مغذی بررسی میشود.
- ارزیابی روانی: برای بررسی سلامت روانی، از پرسشنامههایی مانند پرسشنامه افسردگی گریز و پرسشنامه اضطراب GAD-7 استفاده میشود.
برای داشتن چکاب کاملتر، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
مراقبت از سالمندان
مراقبت از سالمندان شامل مجموعهای از فعالیتها، تکنیکها و روشهایی است که هدف آن حفظ سلامت و رضایتمندی سالمندان است. این فعالیتها ممکن است شامل ارائه نیازهای پایه مثل تغذیه، سلامت جسمی و روانی، علاقهمندیها و تفریحات باشد.
برخی از راهکارهایی که میتوانید در مراقبت از سالمندان اجرا کنید، عبارتند از:
ارائه تغذیه مناسب و به موقع: مطابق با نیازهای غذایی سالمندان باید غذاهایی با ارزش غذایی بالا و قابل هضم به آنها ارائه داد.
تامین شرایط زندگی ایمن و راحت: برای سالمندان، شرایط زندگی ایمن و راحت بسیار مهم است. باید مطمئن شوید که آنها در محیطی با تمیزی و دمای مناسب زندگی میکنند.
پشتیبانی از فعالیتهای روزمره: سالمندان به دلیل کاهش قابل توجه استقامت بدنی، نمیتوانند فعالیتهای روزمره خود را به راحتی انجام دهند. بنابراین ، باید با آنها همراه شوید و در انجام وظایف روزمره به آنها کمک کنید.
ارائه حمایت روانی: بسیاری از سالمندان برای تنها نبودن و عدم دسترسی به خانواده یا دوستانشان ، از افسردگی و اضطراب رنج می برند. بنابراین باید از طریق صحبت کردن با آنها و یا قرار دادن آنها در محیطی شاد و دوستانه ، به آنها کمک کنید تا از این تنهایی کمک بگیرند.
استفاده از فناوریهای نوین: با پیشرفت تکنولوژی، برخی از دستگاهها و ابزارهای کمکی میتوانند به سالمندان کمک کنند. مثلاً یک دستگاه پیام رسان صوتی میتواند به آنها در یادآوری قرار ملاقاتها یا مصرف داروها کمک کند.
مراجعه به پزشک به صورت دورهای: باید اطمینان حاصل کرد که سالمندان به صورت دورهای به پزشک مراجعه کرده