چاقی یک بیماری پیچیده شامل مقدار اضافی چربی در بدن است. چاقی نه صرفاً یک معضل زیبایی؛ بلکه یک مشکل پزشکی است که خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها و مشکلات سلامتی مانند بیماری قلبی، دیابت، فشار خون بالا و انواع خاصی از سرطان‌ها را افزایش می‌دهد.
دلایل بسیاری هست که چرا بعضی از افراد برای پرهیز از چاقی مشکل دارند. به‌طور معمول چاقی نتیجه‌ای از عوامل ارثی و محیطی در ترکیب با رژیم غذایی و میزان ورزش هر فرد است.
خبر خوب این است که کاهش وزن حتی به میزان نسبتاً کم می‌تواند مشکلات سلامتی مرتبط با چاقی را بهبود یا کاهش دهد. افزایش فعالیت فیزیکی و تغییرات تغذیه‌ای و رفتاری می‌تواند کمک کند وزن کم کنید. نسخه‌های دارویی و جراحی‌های کاهش وزن گزینه‌های فرعی برای درمان چاقی هستند.
نشانه‌های چاقی
تشخیص چاقی زمانی صورت می‌گیرد که شاخص توده‌ی بدنی (BMI) شما برابر با ۳۰ یا بالاتر باشد. برای تعیین شاخص توده‌ی بدنی خود، وزن‌تان بر حسب کیلوگرم را بر مربع قدتان بر حسب سانتی متر تقسیم کنید (یا وزن به پوند تقسیم بر مربع قد به اینچ ضرب‌در ۷۰۳).
شاخص توده‌ی بدنی وضعیت وزن
زیر ۱۸.۵ کمبود وزن
بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ طبیعی
بین ۲۵ تا ۲۹.۹ اضافه وزن
برابر با ۳۰ و بالاتر چاقی
برای بیشتر افراد، شاخص توده‌ی بدنی تخمینی منطقی از مقدار چربی بدن ارائه می‌کند؛ اگرچه ممکن است برای برخی از افراد مانند ورزشکاران عضلانی، شاخص توده‌ی بدنی در دسته‌ی “چاقی” قرار بگیرد با این که آن‌ها چربی اضافی ندارند.
چه زمان برای جلوگیری از چاقی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر نگران مشکلات سلامتی مرتبط با وزن‌تان هستید، درباره‌ی مدیریت چاقی از پزشک‌تان بپرسید. شما و پزشک به کمک هم می‌توانید عوامل خطر برای سلامتی شما را ارزیابی نموده، درباره‌ی گزینه‌های شما برای کاهش وزن با یکدیگر گفت‌و‌گو کنید.
برای تشخیص چاقی، پزشک معمولاً معاینه‌ی فیزیکی انجام داده، برخی آزمایشها را پیشنهاد می‌دهد.
این معاینات و آزمایشها عموماً شامل موارد زیر هستند:
پرسش از سابقه‌ی پزشکی: پزشک شما تاریخچه‌ی وزن، تلاش‌های قبلی برای کاهش وزن، فعالیت فیزیکی و عادات ورزشی، الگوی خوردوخوراک و کنترل اشتها، داروها، میزان استرس و سایر شرایط و مسائل پزشکی شما را مرور می‌کند. همچنین ممکن است از سابقه‌ی پزشکی خانواده‌تان بپرسد تا وجود زمینه‌ی ابتلا به برخی مسائل خاص در شما را بررسی نماید.
معاینه‌ی فیزیکی کلی: مشتمل بر اندازه‌گیری قد، کنترل علائم حیاتی (مانند ضربان قلب، فشار خون و دمای بدن)، گوش کردن قلب و ریه‌ها و معاینه‌ی شکم.
محاسبه‌ی شاخص توده‌ی بدنی (BMI): شاخص توده‌ی بدنی برابر با ۳۰ و بالاتر چاقی در نظر گرفته می‌شود. اعداد بالای ۳۰ خطرات سلامتی حتی بیشتری را نشان می‌دهند. شاخص توده‌ی بدنی باید دست‌کم یک بار در سال کنترل شود چرا که می‌تواند به تعیین عوامل خطر برای سلامت عمومی و یافتن درمان‌های مناسب کمک کند.
اندازه‌گیری دور کمر: چربی ذخیره‌شده دور کمر که بعضاً چربی احشایی یا چربی شکمی نیز نامیده می‌شود، خطر ابتلا به بیماری قلبی و دیابت را باز هم بیشتر می‌کند. خانم‌هایی با دور کمر بیش از ۸۹ سانتی‌متر و آقایانی با دور کمر بیش از ۱۰۲ سانتی‌متر بیش از دیگران در معرض خطرات سلامتی قرار دارند. مانند شاخص توده‌ی بدنی، دور کمر نیز باید حداقل یک بار در سال کنترل شود.
بررسی سایر مشکلات سلامتی: اگر بیماری شناخته‌شده‌ای داشته باشید، پزشک آن را ارزیابی می‌نماید. همچنین مسائل احتمالی دیگر مانند فشار خون بالا و دیابت را بررسی می‌کند. ممکن است پزشک‌تان بررسی‌های قلبی خاصی مانند الکتروکاردیوگرام را نیز توصیه نماید.
آزمایش خون: بسته به وضعیت سلامتی، عوامل خطر و علائم فعلی‌تان برخی آزمایشها ممکن است لازم باشند. آزمایش خون شامل بررسی کلسترول، عملکرد کبد، گلوکز ناشتا، آزمایش تیروئید و غیره است.
جمع‌آوری تمام این اطلاعات به شما و پزشک‌تان کمک می‌کند وضعیت سلامتی شما و عوامل خطر آن را مشخص نموده، تعیین نمایید به چه میزان باید وزن کم کنید؛ لذا تصمیمات درمانی بر این اساس اتخاذ می‌شوند.
علل چاقی
اگرچه وزن تحت تأثیر عوامل ژنتیکی، متابولیک، رفتاری و هورمونی قرار دارد؛ چاقی زمانی اتفاق می‌افتد که کالری دریافتی شما بیش از آن مقداری باشد که حین ورزش یا فعالیت‌های روزمره‌ی زندگی می‌سوزانید. بدن شما این کالری اضافی را به‌صورت چربی ذخیره می‌کند.
رژیم غذایی بیشتر امریکایی ها دارای مقادیر بالای کالری (معمولاً از فست‌فود و نوشیدنی‌های پرکالری) است. افراد چاق ممکن است دیرتر احساس سیری یا زودتر احساس گرسنگی کنند و یا به‌خاطر اضطراب و نگرانی، بیشتر بخورند.
عوامل خطر چاقی
چاقی به‌طور معمول از ترکیبی از عوامل ناشی می‌شود:
عوامل ارثی و اثرات خانواده:
ژن‌هایی که از والدین‌تان به ارث می‌برید می‌توانند میزان و نحوه‌ی توزیع چربی ذخیره شده توسط بدن‌تان را تحت تأثیر قرار دهند. ژنتیک همچنین می‌تواند در میزان بازده بدن در تبدیل غذا به انرژی، تنظیم اشتها و میزان سوخت‌وساز حین ورزش نقش داشته باشد. چاقی در میان اعضای یک خانواده شایع‌تر است؛ نه فقط به‌خاطر ژن‌های مشترک آنان، بلکه به سبب شباهتی که در عادات غذایی و فعالیت فیزیکی بین آن‌ها وجود دارد.
تغذیه‌ی ناسالم:
رژیم غذایی پرکالری، فاقد میوه و سبزی، پر از فست‌فود، مملو از نوشیدنی‌های پرکالری و در وعده‌های حجیم، باعث افزایش وزن می‌شود.
مایعات پرکالری: با نوشیدن می‌توان بدون احساس سیری، مقدار زیادی کالری دریافت کرد؛ به‌ویژه با نوشیدن الکل. سایر نوشیدنی‌های پرکالری مانند نوشیدنی‌های غیر الکلی، نوشابه‌ها و شربت‌های حاوی شکر نیز سبب افزایش چشم‌گیر وزن می‌شوند.
کم‌تحرکی: اگر در سبک زندگی‌تان فعالیت فیزیکی ناچیزی دارید، هر روز و هر روز به سادگی بیش از میزان سوخت‌وساز بدن در ورزش و فعالیت‌های روزمره‌تان کالری دریافت می‌کنید. خیره‌شدن به صفحه‌ی نمایش کامپیوتر، تبلت یا تلفن همراه، فعالیت‌هایی با تحرک ناچیز به شمار می‌آیند. تعداد ساعاتی که شما در مقابل یک صفحه‌ی نمایش می‌گذرانید، با افزایش وزن رابطه‌ی بسیار قوی دارد.
برخی بیماری‌ها و داروهای خاص: در برخی افراد، چاقی می‌تواند به یک علت پزشکی نسبت داده شود؛ مانند سندرم پرادر-ویلی، سندرم کوشینگ و دیگر بیماری‌ها. مشکلات پزشکی مانند التهاب مفاصل (آرتریت) نیز می‌توانند منجر به کاهش میزان فعالیت فیزیکی شوند که ممکن است به افزایش وزن بیانجامد.
برخی داروها نیز در صورتی که از طریق ورزش یا رژیم غذایی جبران نکنید، می‌توانند باعث افزایش وزن‌تان شوند؛ از جمله برخی داروهای ضد افسردگی، ضد صرع، ضد روان‌پریشی، استروئید ها، بتابلاکرها و داروهای دیابت.
مشکلات اجتماعی و اقتصادی: عوامل اجتماعی و اقتصادی با چاقی ارتباط دارند. پرهیز از چاقی در صورتی که مکانی امن برای پیاده‌روی یا ورزش نداشته باشید، آسان نیست. همچنین است اگر شیوه‌های آشپزی سالم را نیاموخته یا به مواد غذایی سالم دسترسی نداشته باشید. به علاوه، افرادی که وقت خود را با آن‌ها می‌گذرانید، می‌توانند روی وزن شما تأثیر بگذارند؛ اگر دوستان یا خانواده‌تان چاق باشند، شما نیز به احتمال بالاتری دچار چاقی خواهید شد.
تاثیر سن بر چاقی
چاقی در هر سنی، حتی در کودکان کم‌سن‌وسال (چاقی کودکان) ممکن است اتفاق بیفتد؛ اما با افزایش سن، تغییرات هورمونی و افت فعالیت فیزیکی می‌توانند شانس ابتلا به چاقی را افزایش دهند. به‌علاوه با بالا رفتن سن، حجم عضلات بدن نیز رو به کاهش می‌گذارد و در نتیجه میزان سوخت‌وساز و نیاز بدن به کالری هم افت پیدا می‌کند. همه‌ی این تغییرات، جلوگیری از افزایش وزن را دشوارتر می‌سازند. اگر آن‌چه را که می‌خورید به‌طور آگاهانه کنترل نمی‌کنید و اگر فعالیت فیزیکی‌تان را با افزایش سن‌تان افزایش نمی‌دهید، احتمالاً دچار اضافه‌وزن خواهید شد.
عوامل موثر در چاقی
بارداری: افزایش وزن در طی بارداری شایع است؛ اما برای برخی از بانوان، خلاصی از این وزن اضافی پس از تولد نوزاد دشوار می‌نماید. این وزن اضافه می‌تواند منجر به چاقی بانوان در آینده شود. شیردهی بهترین راه برای کم‌کردن وزنی‌ست که طی بارداری افزوده شده است.
ترک سیگار: ترک سیگار معمولاً با افزایش وزن همراه است و برای بعضی افراد، میزان این افزایش می‌تواند به‌اندازه‌ای باشد که چاقی تلقی شود. به‌طور معمول این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که افراد برای چیره شدن بر علائم ترک سیگار از غذا کمک می‌گیرند. با این وجود در درازمدت، فایده‌ای که ترک‌کردن سیگار برای سلامتی شما دارد، بیشتر از ترک‌نکردن آن است. پزشک می‌تواند کمک‌تان کند از افزایش وزن پس از ترک سیگار پیشگیری کنید.
بی‌خوابی: نداشتن خواب کافی و یا خوابیدن بیش‌از اندازه موجب تغییراتی در هورمون ها می‌گردند که باعث افزایش اشتها و یا احساس ولع به خوردن غذاهایی با کالری و کربوهیدرات بالا می‌شود.
استرس: بسیاری از عوامل بیرونی که بر روحیه و احساس نشاط شما تأثیر می‌گذارند، می‌توانند در ایجاد چاقی نقش داشته باشند. معمولاً افراد در موقعیت‌های پراسترس غذاهای پرکالری بیشتری می‌طلبند.
میکروبیوم (میکروب‌های هم‌زیست): باکتری‌های روده‌ی شما تحت تأثیر خوراک شما قرار دارند و می‌توانند در افزایش وزن یا دشواری در کاهش وزن نقش داشته باشند.
تلاش‌های قبلی برای کاهش وزن: افزایش سریع وزن که در پی تلاش برای کاهش وزن رخ داده باشد، می‌تواند زمینه‌ساز افزایش بیشتر وزن گردد. این پدیده که بعضاً “رژیم یویو” نامیده می‌شود، می‌تواند سوخت‌وساز بدن را کُند نماید.
حتی اگر یک یا چند مورد از این عوامل خطر را دارید، به این معنا نیست که شما محکوم به چاقی هستید. شما می‌توانید با رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی، ورزش و تغییرات رفتاری، اثر بیشتر این عوامل را خنثی کنید.
خطرات سلامتی ناشی از اضافه وزن
مشکلات وزنی به شدت به بدن و ذهن آسیب می‌زنند
در اعتقادات گذشتگان، هر قسمت از بدن با قسمت بعدی که روبه‌رویش قرار دارد در ارتباط می‌باشد: استخوان ران به استخوان زانو، استخوان زانو به استخوان ساق پا و به همین ترتیب در تمام بدن، اما یک قسمت از بدن به نام ((وزن)) تقریباً به همه‌ی بخش‌ها مرتبط است. وزن سالم زمینه را برای استخوان‌ها، عضلات، مغز، قلب و دیگر اعضای بدن فراهم می‌کند تا بتوانند نقش خود را برای سال‌های طولانی به راحتی و با کارآمدی بالا ایفا کنند.
اضافه وزن، به ویژه چاقی، تقریباً همه‌ی جنبه‌های سلامتی، از عملکرد باروری و تنفسی گرفته تا حافظه و خلق‌و‌خو را می‌کاهد. چاقی خطر ابتلا به چندین بیماری ناتوان‌کننده و کشنده از جمله دیابت، بیماری‌های قلبی و برخی سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. چاقی این کار را از چندین مسیر انجام می‌دهد؛ بعضی ساده مانند فشار مکانیکی ناشی از حمل وزن اضافی و برخی پیچیده‌تر مانند تغییرات در هورمون‌ها و متابولیسم.
چاقی کیفیت و طول عمر را کاهش می‌دهد و هزینه‌های مراقبت سلامت را در سطح فردی، ملی و جهانی افزایش می‌دهد. خبر خوب این است که کاهش وزن می‌تواند برخی از خطرات مرتبط با چاقی را محدود کند. از دست دادن وزن در حد ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن برای افرادی که چاق هستند، حتی اگر هرگز به وزن ایده‌آل خود نرسند و حتی اگر در اواخر عمر تازه شروع به کاهش وزن کنند، فواید قابل توجهی در سلامتی آن‌ها دارد.
کتاب‌های زیادی به تفصیل در مورد تأثیر چاقی بر ابعاد مختلف سلامت نوشته شده است. این مقاله به طور خلاصه ارتباط بین چاقی و سلامت بزرگسالان را بیان می‌کند.
چاقی و دیابت
بیماری و مشکلی که بیشتر تحت تأثیر وزن بدن قرار دارد، دیابت نوع ۲ است. در مطالعات علمی، خطر ابتلا به دیابت در زنان با شاخص توده‌ی بدنی (BMI) 35 یا بالاتر، در مقایسه با زنان با BMI کمتر از ۲۲، ۹۳ برابر بیشتر بود. افزایش وزن در بزرگسالی نیز خطر دیابت را افزایش می‌دهد، حتی در افرادی با BMI در محدوده‌ی سالم.
اخیراً، محققان یک بررسی علمی در مورد بیماری‌های مرتبط با وزن متوجه گردیدند که از ۱۸ بیماری مرتبط با وزن، دیابت در بالای لیست خطر قرار داشت: در مقایسه با مردان و زنان در محدوده‌ی وزن طبیعی (BMI کمتر از ۲۵)، مردان با BMI 30 یا بالاتر، هفت برابر و زنان با BMI 30 یا بالاتر، دوازده برابر خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع ۲ داشتند.
سلول‌های چربی، به ویژه سلول‌های ذخیره شده در اطراف کمر، هورمون‌ها و موادی را ترشح می‌کنند که باعث التهاب می‌شوند. اگرچه التهاب یکی از اجزای اساسی سیستم ایمنی بدن و بخشی از روند بهبودی است، اما التهاب نابه‌جا باعث ایجاد مشکلات مختلف سلامتی می‌شود. التهاب می‌تواند پاسخ بدن به انسولین را کم‌ترکند و نحوه‌ی متابولیسم چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها را در بدن تغییر دهد و منجر به افزایش سطح قند خون و در نهایت دیابت و بسیاری از عوارض آن شود. چندین مطالعه‌ی بزرگ نشان داده‌اند که کاهش وزن به میزان متوسط می‌تواند از ابتلا به دیابت در افرادی که در معرض خطر زیادی هستند جلوگیری کند یا آن را به تأخیر بیندازد.
چاقی و بیماری‌های قلبی عروقی
وزن بدن به طور مستقیم با عوامل خطر مختلف قلبی عروقی مرتبط است. با افزایش BMI، فشار خون، لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL یا کلسترول بد)، تری‌گلیسیرید، قند خون و التهاب نیز افزایش می‌یابد. این تغییرات به افزایش خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب، سکته‌ی مغزی و مرگ قلبی عروقی منجر می‌شود.
چاقی و بیماری عروق کرونر. مطالعات متعدد ارتباط مستقیمی بین اضافه وزن بدن و بیماری عروق کرونر (CAD) را نشان داده‌اند. در یک مطالعه، شرکت‌کنندگانی که دارای اضافه وزن بودند در مقایسه با افراد دارای وزن طبیعی، ۳۲ درصد بیشتر در معرض خطر CAD بودند. کسانی که چاق بودند ۸۱ درصد بیشتر در معرض خطر بودند. اگرچه اصلاح محاسبات برای میزان فشار خون و سطح کلسترول، تخمین خطر را کمی‌کاهش داد، اما ریسک ابتلا همچنان برای افراد چاق بسیار قابل توجه بود. محققان تخمین زده‌اند که تأثیر اضافه وزن بر فشار خون و کلسترول خون فقط حدود نیمی از افزایش خطر بیماری عروق کرونر قلب مربوط به چاقی را تشکیل می‌دهد.
چاقی و سکته‌ی مغزی. سکته‌ی مغزی ایسکمیک (ناشی از لخته) و بیماری عروق کرونر در بسیاری از فرآیندهای عامل بیماری و عوامل خطر مشترک هستند. اضافه وزن ۲۲٪ خطر سکته‌ی ایسکمیک و چاقی ۶۴٪ آن را افزایش می‌دهد. با این حال هیچ ارتباط معنی داری بین اضافه وزن یا چاقی و سکته مغزی ناشی از خونریزی وجود نداشت.
چاقی و مرگ قلبی عروقی. مطالعات علمی نشان دادند، چاقی با مرگ ناشی از بیماری های عروق کرونر قلبی ارتباط معنی‌داری دارد. زنان با BMI 30 یا بالاتر در مقایسه با زنانی که BMI در محدوده‌ی طبیعی (۱۸.۵ تا ۲۴.۹) داشتند، ۶۲ درصد بیشتر در معرض خطر مرگ زودرس از سکته قلبی بودند و همچنین ۵۳ درصد بیشتر در معرض خطر مرگ زود هنگام از هر نوع بیماری قلبی عروقی بودند. مردان با BMI 30 یا بالاتر به طور مشابه خطر ابتلای بالایی داشتند.
خبر خوب این است که کاهش وزن به میزان ۵ تا ۱۰ درصد از وزن بدن می‌تواند فشار خون، کلسترول LDL و تری‌گلیسیرید را کاهش دهد و سایر عوامل خطر قلبی عروقی را بهبود بخشد.
چاقی و سرطان
ارتباط بین چاقی و سرطان به اندازه‌ی رابطه دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی کاملاً مشخص نیست. این امر تا حدی به این دلیل است که سرطان یک بیماری واحد نیست بلکه مجموعه‌ای از بیماری‌های مختلف است.
دانشمندان به این نتیجه رسیدند که شواهد قانع کننده‌ای در مورد ارتباط بین چاقی و سرطان‌های مری، لوزالمعده، روده‌ی بزرگ و رکتوم، پستان، آندومتر و کلیه و یک ارتباط احتمالی بین چاقی و سرطان کیسه صفرا وجود دارد. چاقی شکمی و افزایش وزن در بزرگسالی نیز با چندین سرطان ارتباط داشت. بررسی های علمی، ارتباط مستقیمی بین چاقی و سرطان‌های پستان، روده‌ی بزرگ و رکتوم، آندومتر، مری، کلیه، تخمدان و پانکراس را تأیید کرد.
چاقی، افسردگی و کیفیت زندگی
میزان بالای چاقی و افسردگی و ارتباطات تک‌تک آن‌ها با بیماری‌های قلبی عروقی، بسیاری از محققان را بر آن داشته است تا رابطه‌ی بین وزن و خلق و خو را کشف کنند. تجزیه و تحلیل های علمی نشان داده است که افراد چاق با احتمال بیشتری از افراد با وزن سالم دچار افسردگی می‌شوند. شواهد جدید تایید می‌کنند که رابطه‌ی بین چاقی و افسردگی ممکن است دو طرفه باشد: مطالعات علمی نشان داد که افرادی که در ابتدای مطالعه چاق بودند، احتمال ابتلا به افسردگیشان ۵۵ درصد بیشتر است و افرادی که در افسردگی دارند، ۵۸ درصد بیشتر در معرض چاقی قرار داشتند.
مطالعات درباره‌ی تأثیر چاقی بر پیامد‌های سلامتی خاص مانند دیابت یا افسردگی، تنها بخش کوچکی از تأثیر کامل چاقی بر سلامتی را ارائه می‌دهد. کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی اثر چاقی (یا هر مشکل سلامتی دیگر) را در عملکردهای جسمی، روانی و اجتماعی ادغام می‌کند.
چاقی و تولید مثل
چاقی می‌تواند جنبه‌های مختلف تولید مثل، از فعالیت جنسی تا بارداری را تحت تأثیر قرار دهد. در میان زنان، ارتباط بین چاقی و ناباروری (ناباروری به دلیل مشکل در تخمک‌گذاری) با یک منحنی کلاسیک U شکل نشان داده می‌شود. ناباروری در زنان با BMI بین ۲۰ تا ۲۴، کمترین میزان را داشت و در BMI پایین و بالاتر بیشتر بود.
این مطالعه نشان می‌دهد که ۲۵ درصد از ناباروری در تخمک‌گذاری ممکن است ناشی از چاقی باشد. در دوران بارداری، چاقی خطر سقط زودرس و دیررس، دیابت بارداری، پره اکلامپسی و عوارض ناشی از بارداری و زایمان را افزایش می‌دهد. همچنین احتمال تولد کودکی با ناهنجاری‌های مادرزادی را اندکی افزایش می‌دهد. یک مطالعه‌ی کوچک نشان می‌دهد که کاهش وزن متوسط باعث بهبود باروری در زنان چاق می‌شود.
تأثیر چاقی در باروری مردان کمتر مشخص است. در مطالعات علمی مشخص گردید، میزان الیگواسپرمیا (کم بودن تعداد اسپرم) و تحرک ضعیف اسپرم (آدنواسپرمیا) با افزایش BMI، به ترتیب از ۵.۳ و ۴.۵ درصد در مردان با وزن طبیعی به ۱۵.۶ و ۱۳.۳ درصد در مردان چاق، افزایش یافت. در مقابل، نشان داده شده است که با وجود تفاوت عمده در سطح هورمون‌های تولید مثل با افزایش وزن، به جز در بالاترین مقدار‌های BMI (بالای ۳۵) وزن بدن تأثیر کمی بر کیفیت مایع منی دارد.
عملکرد جنسی نیز ممکن است تحت تأثیر چاقی قرار گیرد. مطالعات علمی نشان می‌دهد که احتمال افزایش اختلال نعوظ با افزایش BMI افزایش می‌یابد. نکته‌ی قابل توجه این است که به نظر می‌رسد کاهش وزن در حفظ عملکرد نعوظ تا حدی کمک کننده باشد. تأثیر چاقی بر عملکرد جنسی زنان کمتر مشخص است. در یک مطالعه‌ی اخیر در فرانسه، زنان چاق کمتر از زنان با وزن طبیعی اظهار داشتند که در ۱۲ ماه گذشته شریک جنسی داشته‌اند.
چاقی و عملکرد ریه/بیماری‌های تنفسی
اضافه وزن از طریق مسیرهای مکانیکی و متابولیکی عملکرد تنفسی را مختل می‌کند. به عنوان مثال، تجمع چربی شکم ممکن است پایین آمدن دیافراگم و به نوبه‌ی خود، باز شدن ریه را محدود کند. در حالی که تجمع چربی احشایی می‌تواند انعطاف پذیری دیواره قفسه سینه، قدرت عضلات تنفسی را کاهش دهد و مجاری تنفسی در ریه را باریک کند. سیتوکاین‌های تولید شده توسط حالت التهابی درجه پایین در اثر چاقی نیز ممکن است مانع عملکرد ریه شوند.
آسم و آپنه انسدادی خواب دو بیماری شایع تنفسی هستند که با چاقی ارتباط دارند. چاقی خطر ابتلا به آسم را در مردان و زنان ۵۰ درصد افزایش می دهد. چاقی همچنین یکی از عوامل اصلی بروز آپنه انسدادی خواب است که تخمین زده می‌شود تقریباً از هر ۵ بزرگسال یک نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از هر ۱۵ بزرگسال یک نفر دارای آپنه‌ی خواب انسدادی متوسط یا شدید است. این وضعیت با خواب آلودگی در روز، تصادفات، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی عروقی و مرگ و میر زودرس همراه است. بین ۵۰ تا ۷۵ درصد افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب، چاق هستند. مطالعات بالینی نشان می‌دهند که کاهش وزن متوسط می‌تواند در درمان آپنه‌ی خواب مفید باشد.
چاقی، حافظه و عملکرد شناختی
بیماری آلزایمر و زوال عقل آفت‌های اجتماعی هستند که از طول عمر بالایی برخوردارند. در ۶۵ سالگی، خطر ابتلا به آلزایمر در طول زندگی در زنان ۱۷.۲ درصد و در مردان ۹.۱ درصد برآورد شده است. وزن بدن یک عامل خطر قابل اصلاح برای بیماری آلزایمر و زوال عقل است. در مقایسه با قرار داشتن در محدوده‌ی وزن طبیعی، کمبود وزن با ۳۶ درصد افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و چاقی با ۴۲ درصد خطر بیشتر همراه بود.
چاقی و اختلالات اسکلتی-عضلانی
اضافه وزن فشارهای مکانیکی و متابولیکی بر روی استخوان‌ها، عضلات و مفاصل قرار می‌دهد. استئوآرتریت یا آرتروز زانو و ران، هر دو با چاقی ارتباط مستقیم دارند و بیماران چاق یک سوم از کل عمل‌های تعویض مفصل را تشکیل می‌دهند. چاقی همچنین خطر کمردرد، درد اندام تحتانی و ناتوانی ناشی از مشکلات اسکلتی-عضلانی را افزایش می‌دهد.
چاقی و سایر مشکلات
تعدادی از پیامد‌های سلامتی دیگر نیز با اضافه وزن مرتبط گزارش شده‌اند. این موارد شامل ایجاد سنگ صفرا و همچنین نقرس در مردان و زنان، بیماری مزمن کلیه و بیماری کبد چرب غیرالکلی می‌شود.
چاقی و مرگ و میر
با توجه به عواقب نامطلوب چاقی در جنبه‌های مختلف سلامتی، منطقی است که این بیماری، زنده‌مانی و طول عمر را نیز کوتاه کند و یا مرگ و میر زودرس را افزایش دهد. یافته‌های مطالعات، به وضوح نشان می‌دهد که افزایش وزن باعث افزایش خطر مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان و سایر دلایل می‌شود.
در یک مطالعه علمی، خطر مرگ ناشی از همه‌ی دلایل، بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان یا سایر بیماری‌ها با افزایش BMI به بالاتر از حد طبیعی (۲۳.۵ تا ۲۴.۹ برای مردان و ۲۲ تا ۲۳.۴ برای خانم‌ها)، افزایش می‌یابد. ارتباط مشابهی بین وزن و مرگ و میر در مطالعات علمی دیگر نیز مشاهده شد.
چاقی تقریباً به همه جنبه‌های سلامتی آسیب می‌رساند، از کوتاه شدن عمر و ایجاد شرایط مزمن مانند دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی گرفته تا تداخل در عملکرد جنسی، تنفس، خلق و خو و تعاملات اجتماعی. چاقی لزوما یک بیماری دائمی نیست. رژیم غذایی، ورزش، داروها و حتی جراحی می‌تواند منجر به کاهش وزن شود. با این حال کاهش وزن بسیار دشوارتر از افزایش وزن است. شروع به پیشگیری از چاقی از سنین پایین و گسترش آن در طول عمر، می‌تواند به طور چشمگیری باعث بهبود سلامت فردی و عمومی، کاهش درد و رنج، و صرفه جویی میلیاردها دلار در هر سال در هزینه‌های مراقبت‌های سلامتی شود.
درمان چاقی
هدف از درمان چاقی، رسیدن به وزن مناسب و حفظ آن است که سلامت عمومی شما را بهبود بخشیده، شانس ابتلا به عوارض چاقی را کاهش می‌دهد. برای درک و ایجاد تغییر در عادات غذایی و فعالیت خود، شاید نیاز باشد از یک تیم از متخصصین سلامت (شامل متخصص تغذیه، مشاور رفتاری و یا متخصص چاقی) کمک بگیرید.
هدف ابتدایی درمان کاهش نسبی وزن (به میزان ۵ تا ۱۰ درصد از کل وزن) است. این یعنی اگر وزن شما ۹۱ کیلوگرم باشد و طبق استانداردهای شاخص توده‌ی بدنی چاق باشید، تنها لازم است ۴.۵ تا ۹ کیلوگرم وزن کم کنید تا وضعیت سلامتی‌تان رو به بهبودی بگذارد؛ اگرچه هر قدر وزن بیشتری کم کنید، فواید آن نیز بیشتر است.
همه‌ی برنامه‌های کاهش وزن نیازمند تغییر در عادات غذایی و افزایش فعالیت فیزیکی هستند. روش درمان هر فرد به شدت چاقی، سلامت عمومی و اشتیاق وی برای شرکت در برنامه‌ی کاهش وزن بستگی دارد.
تغییرات رژیم غذایی
کاهش کالری و تمرین عادات غذایی سالم‌تر برای غلبه بر چاقی ضروری هستند. اگرچه ممکن است در ابتدا به سرعت وزن کم کنید، کاهش وزن مداوم در درازمدت بی‌خطرترین روش برای کاهش وزن و حفظ آن است.
از تغییرات شدید و غیرواقع‌بینانه‌ی رژیم غذایی مانند رژیم‌های سنگین لاغری پرهیز کنید؛ چرا که چندان محتمل نیست این رژیم‌ها بتوانند در درازمدت وزن را پایین نگه دارند.
در یک برنامه‌ی جامع کاهش وزن به مدت حداقل ۶ ماه و در مرحله‌ی حفظ وزن به مدت حداقل ۱ سال شرکت کنید تا شانس موفقیت‌تان را در کاهش وزن بالا ببرید.
چیزی به نام بهترین رژیم لاغری وجود ندارد. برنامه‌ای با غذاهای سالم را انتخاب کنید که احساس می‌کنید در مورد شما مؤثر است.
تغییرات رژیم غذایی جهت درمان چاقی شامل این موارد هستند:
کاهش کالری: کلید کاهش وزن، کاهش میزان کالری دریافتی‌ست. قدم اول، مرور عادات معمول خوردن و آشامیدن است تا مشخص شود معمولاً چه قدر کالری دریافت می‌کنید و از کدام بخش آن می‌توانید بکاهید. به همراه پزشک می‌توانید تصمیم بگیرید روزانه چند کالری باید دریافت نمایید تا وزن کم کنید؛ هرچند میزان معمول آن برای خانم‌ها ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ و برای آقایان ۱۵۰۰ تا ۱۸۰۰ کالری‌ست.
سیری با مقدار کمتر: برخی خوراکی‌ها مانند دسرها، شیرینی‌جات، چربی‌ها و غذاهای فراوری شده حاوی مقدار زیادی کالری در یک حجم کوچک هستند. در مقابل، میوه‌ها و سبزیجات کالری کم‌تری در یک حجم بزرگ‌تر دارند. با خوردن سهم‌های بیشتر از غذاهای کم‌کالری، کمتر دچار معده درد ناشی از گرسنگی شده، کالری کم‌تری دریافت نموده، احساس بهتری نسبت به وعده‌ی غذایتان خواهید داشت که این رضایت کلی شما را تعیین می‌کند.
انتخاب‌های سالم‌تر: برای آن‌که رژیم غذایی مجموعاً سالم‌تری داشته باشید، بیشتر غذاهای گیاهی مصرف کنید؛ مانند میوه‌ها، سبزیجات و کربوهیدرات‌های غلات کامل. همچنین مصرف منابع خالص پروتئین را بیشتر در نظر داشته باشید؛ مانند لوبیا، عدس، سویا و گوشت بدون چربی. اگر ماهی دوست دارید، سعی کنید ۲ بار در هفته ماهی را در برنامه‌ی غذایی خود بگنجانید. نمک و شکر اضافی را محدود کنید. به مقدار کم چربی بخورید و مطمئن شوید از چربی‌های بی‌ضرر برای قلب استفاده می‌کنید؛ مانند زیتون، کانولا و مغزی‌جات.
محدود کردن برخی خوراکی‌ها: برخی رژیم‌های غذایی مقدار مصرف گروه خاصی از مواد غذایی را محدود می‌کنند؛ مانند غذاهای پرچرب یا با کربوهیدرات بالا. از پزشک‌تان بپرسید کدام برنامه‌ی غذایی در عمل کارآمد بوده، برای شما مؤثر است. نوشیدنی‌های حاوی شکر قطعاً بیش از مقداری که قصد آن را دارید کالری وارد بدن‌تان می‌کنند و محدود یا حذف کردن این نوشیدنی‌ها نقطه‌ی خوبی برای شروع و کم کردن کالری‌ست.
جایگزین‌های وعده‌های غذایی: برخی برنامه‌های غذایی پیشنهاد می‌کنند یک یا دو وعده‌ی غذایی را با محصولات آن‌ها (مانند نوشیدنی‌های مخلوط کم‌کالری یا وعده‌های غذایی به‌شکل قالب‌های خوراکی) جایگزین نمایید و در کنار میان‌وعده‌های سالم یک وعده‌ی سوم سالم و متعادل شامل غذاهای کم‌چرب و کم کالری داشته باشید. ممکن است این نوع رژیم غذایی در کوتاه‌مدت به شما کمک کند وزن کم کنید؛ اما به یاد داشته باشید این برنامه‌ها تغییر سبک زندگی کلی را به شما یاد نمی‌دهند؛ بنابراین ممکن است برای حفظ وزن ناچار به ادامه‌ی آن‌ها شوید.
مراقب اصلاحات سریع باشید. رژیم‌هایی که با وعده‌ی لاغری سریع و آسان برای مدت کوتاهی رایج می‌شوند، ممکن است شما را وسوسه کنند. با این حال واقعیت این است که هیچ غذای جادویی یا راه‌حل فوری‌ای وجود ندارد. این رژیم‌های لاغری ممکن است در کوتاه‌مدت کمک‌کننده باشند، اما اثرات بلندمدت آن‌ها بهتر از سایر برنامه‌های غذایی نبوده‌است.
همچنین ممکن است بتوانید با رژیم‌های سنگین وزن کم کنید، اما به احتمال زیاد با قطع کردن آن دوباره افزایش وزن خواهید داشت. برای کاهش وزن و حفظ آن، باید عادات غذایی سالمی را در خود ایجاد کنید که بتوانید در طول زمان به آن‌ها پایبند بمانید.
ورزش و فعالیت
افزایش فعالیت فیزیکی یا ورزش، جزئی ضروری از درمان چاقی‌ست. بیشتر افرادی که بیش از یک سال قادر به حفظ وزن خود هستند، ورزش منظم دارند؛ حتی صرفاً پیاده‌روی ساده.
برای افزایش میزان فعالیت‌تان:
ورزش کنید: افراد چاق به حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته ورزش با شدت متوسط نیاز دارند تا از افزایش بیشتر وزن خود جلوگیری نموده یا کاهش نسبی وزن‌شان را حفظ کنند. برای کاهش چشم‌گیرتر وزن ممکن است نیاز به حداقل ۳۰۰ دقیقه ورزش در طول هفته داشته باشید. شاید لازم باشد میزان ورزش‌تان را به تدریج و هم‌چنان‌که تحمل و سازگاری‌تان بیشتر می‌شود، افزایش دهید.
تحرک‌تان را حفظ کنید: با این‌که ورزش هوازی منظم کارآمدترین راه سوزاندن کالری و کاهش اضافه‌وزن است، هر تحرک اضافه‌تری نیز به سوزاندن کالری کمک می‌کند. ایجاد تغییرات ساده در طول روز می‌تواند به فواید بزرگی بینجامد. خودرویتان را کمی دورتر از ورودی فروشگاه پارک کنید، کارهای روزمره‌ی خانه را با سرعت بیشتری انجام دهید، باغبانی کنید، در فواصل معین از جای خود برخیزید و کمی قدم بزنید، از یک قدم‌شمار برای ثبت تعداد قدم‌هایتان در طول یک روز استفاده نمایید. توصیه شده است سعی کنید به ۱۰۰۰۰ قدم در روز برسید. تعداد قدم‌هایتان را تدریجاً افزایش دهید تا به این هدف دست یابید.
تغییرات رفتاری: یک برنامه‌ی اصلاح رفتار می‌تواند در تغییر سبک زندگی، کاهش وزن و حفظ آن کمک‌تان کند. عادات فعلی خود را ارزیابی کنید تا دریابید چه عوامل، استرس‌ها یا موقعیت هایی ممکن است در چاقی شما نقش داشته باشند.
هر فرد متفاوت است و موانع متفاوتی نیز برای مدیریت وزن خود دارد؛ مانند کمبود وقت برای ورزش کردن یا نیمه‌شب‌خواری (late-night eating) (پرخوری پس از صرف شام که ممکن است با اختلالات خواب نیز همراهی داشته باشد). تغییرات رفتاری خود را متناسب با نگرانی‌های فردی خود تنظیم کنید.
اصلاحات رفتاری که گاهی رفتاردرمانی نیز خوانده می‌شود، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
مشاوره: صحبت کردن با یک متخصص بهداشت روان به شما کمک می‌کند متوجه مسائل احساسی و رفتاری مرتبط با خوردن شده، به رفع آن‌ها بپردازید. درمان مشاوره کمک‌تان می‌کند دلیل پرخوری را بفهمید و راه‌های صحیح غلبه بر اضطراب را بیاموزید. همچنین می‌توانید یاد بگیرید چگونه رژیم غذایی و فعالیت خود را پایش نمایید، عوامل تحریک‌کننده‌ی خوردن را بشناسید و بر میل شدید به خوردن غلبه کنید. مشاوره می‌تواند فردی یا گروهی باشد. برنامه‌های فشرده‌تر (شامل ۱۲ تا ۲۶ جلسه در سال) ممکن است در دست‌یابی به اهداف کاهش وزن مؤثرتر باشند.
گروه‌های حمایتی: شما می‌توانید حس همراهی و درک را در گروه‌های حمایتی پیدا کنید؛ جایی که دیگران تجربه‌ی چالش‌های مشابه خود با چاقی را به اشتراک می‌گذارند. از پزشک خود، بیمارستان‌های محلی یا برنامه‌های تبلیغاتی لاغری درباره‌ی گروه‌های حمایتی محل زندگی‌تان سؤال کنید.
داروهای کاهش وزن نیازمند نسخه
کاهش وزن نیازمند یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم است؛ ولی در برخی مواقع خاص، داروهای کاهش وزن نسخه‌شده ممکن است کمک‌کننده باشند. با این حال، به خاطر داشته باشید که داروهای کاهش وزن برای استفاده در کنار رژیم سالم، ورزش و تغییرات رفتاری هستند و نه به‌جای آن‌ها. هدف اصلی این داروها که با نام داروهای ضدچاقی نیز شناخته می‌شوند، این است که با مهار گرسنگی و جبران کمبود پیام‌های سیری که هنگام تلاش برای کاهش وزن پیش می‌آید، به شما کمک کنند به رژیم غذایی کم‌کالری خود پایبند بمانید.
در صورتی که سایر برنامه‌های رژیم غذایی و ورزش مؤثر نبوده باشند، پزشک شما ممکن است داروهای کاهش وزن را توصیه نماید اگر شما:
- شاخص توده‌ی بدنی برابر با ۳۰ یا بالاتر داشته باشید.
- شاخص توده‌ی بدنی بیش از ۲۷ به همراه عوارض پزشکی ناشی از چاقی هم‌چون دیابت، فشار خون بالا یا آپنه‌ی خواب داشته باشید.
- پزشک پیش از انتخاب دارو برای شما، سابقه‌ی پزشکی شما و عوارض جانبی احتمالی دارو را در نظر می‌گیرد. برخی داروهای کاهش وزن نباید توسط بانوان باردار یا افرادی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند یا بیماری‌های مزمن دارند، مصرف شوند.
در زمانی که داروی کاهش وزن نسخه‌شده را مصرف می‌کنید، نیاز است از نزدیک تحت نظر پزشک باشید. همچنین فراموش نکنید که یک داروی کاهش وزن ممکن است برای همه مؤثر نباشد و اثرات آن نیز ممکن است در طول زمان رو به کاهش بگذارد. به یاد داشته باشید زمانی که مصرف یک داروی کاهش وزن را قطع می‌کنید، ممکن است به وزن قبلی برگردید.
روش‌های اندوسکوپیک برای کاهش وزن
این روش‌ها نیازی به ایجاد برش جراحی در پوست ندارند. پس از القای بیهوشی، لوله‌ها و ابزارهای انعطاف‌پذیر از طریق دهان و با عبور از حلق وارد معده می‌شوند.
انواع مختلفی از روش‌های اندوسکوپیک جهت کاهش وزن وجود دارد. در یکی از این روش‌ها اندازه‌ی معده به‌وسیله‌ی بخیه‌هایی کوچک می‌شود تا مقدار غذایی که می‌توانید بدون احساس ناراحتی بخورید کاهش یابد. در روشی دیگر پزشک بادکنک کوچکی را وارد معده و آن را با آب پر می‌کند و به این ترتیب فضای کوچکی برای پر شدن با غذا باقی می‌ماند و شما زودتر احساس سیری خواهید کرد.
این روش‌ها معمولاً برای افرادی با شاخص توده‌ی بدنی برابر با ۳۰ یا بالاتر و زمانی که رژیم غذایی و ورزش به تنهایی کارآمد نبوده باشد، تأیید و انجام می‌شود. کاهش وزن مورد انتظار در روش‌های مختلف متفاوت و بین ۵ تا ۲۰ درصد از کل وزن بدن است.
جراحی کاهش وزن
در برخی از افراد، جراحی کاهش وزن که بعضاً جراحی باریاتریک نیز نامیده می‌شود، به عنوان یک گزینه مطرح می‌گردد. جراحی کاهش وزن میزان غذایی را که می‌توانید بدون احساس ناراحتی بخورید محدود نموده یا جذب غذا و کالری را کاهش داده و یا هر دوی این کار ها را برای شما انجام می‌دهد. این جراحی در عین حال که بهترین شانس را برای از دست دادن بیش‌ترین وزن به شما می‌دهد، می‌تواند خطرات جدی به‌همراه داشته باشد.
در صورتی که سایر روش‌ها را امتحان کرده، نتیجه‌ای نگرفته باشید، جراحی کاهش وزن برای شما در نظر گرفته می‌شود اگر:
- چاقی مفرط (شاخص توده‌ی بدنی ۴۰ و بالاتر) داشته باشید
- شاخص توده‌ی بدنی بین ۳۵ تا ۳۹.۹ و نیز یک مشکل جدی سلامتی مرتبط با وزن مانند دیابت یا فشار خون بالا داشته باشید
- نسبت به ایجاد تغییراتی در سبک زندگی که برای مؤثر واقع شدن جراحی لازم است، متعهد باشید
جراحی کاهش وزن به برخی افراد کمک می‌کند وزنی معادل یا بیش از ۳۵ درصد از وزن اضافی‌شان را کم کنند؛ اما این جراحی درمان معجزه‌گر چاقی نبوده، تضمین‌کننده‌ی کاهش تمام وزن اضافی یا حفظ این کاهش وزن در درازمدت نیست. موفقیت کاهش وزن پس از جراحی بستگی به تعهد شما برای ایجاد تغییرات مادام‌العمر در عادات تغذیه‌ای و ورزشی‌تان دارد.
جراحی‌های متداول برای کاهش وزن عبارت‌اند از:
جراحی بای‌پس (میان‌بر) معده:
در جراحی بای‌پس معده (Roux-en-Y gastric bypass) جراح قسمت بالایی معده را به شکل یک کیسه‌ی کوچک در می‌آورد و سپس روده‌ی باریک را از محلی کمی پایین‌تر از معده‌ی اصلی برش داده، سر آن را به معده‌ی کیسه‌شکل جدید متصل می‌سازد. به این ترتیب غذا و مایعات مستقیماً از کیسه‌ی مذکور به روده‌ی باریک وارد می‌شوند و در واقع بیشتر معده را میان‌بر می‌زنند.
باندینگ (نواربندی یا حلقه‌گذاری) قابل‌تنظیم معده:
در این روش جراح با باد کردن یک نوار حلقوی قابل اتساع به دور معده، آن را به دو بخش کیسه‌مانند تقسیم می‌کند. سپس نوار را هم‌چون کمربندی به دور معده محکم می‌کشد تا یک کانال بین دو کیسه ایجاد شود که این نوار حلقوی از گشاد شدن آن جلوگیری می‌نماید. این نوار معمولاً به‌منظور کارگذاری دائمی طراحی شده است.
جراحی انحراف صفراوی-پانکراسی (Biliopancreatic diversion with duodenal switch):
در این روش جراح بخش بزرگی از معده را خارج می‌کند ولی دریچه‌ی بین معده و روده‌ی باریک و بخش اول روده‌ی باریک (به‌نام دوازدهه یا دئودنوم) را برجامی‌گذارد. سپس بخش میانی روده‌ی باریک را می‌بندد و دئودنوم را مستقیماً به آخرین بخش روده‌ی باریک متصل می‌سازد. در آخر نیز قسمت جدا افتاده از روده‌ی باریک را دوباره به بخش انتهایی آن متصل می‌نماید تا صفرا و شیره‌های گوارشی به این بخش روده جریان یابند.
جراحی اسلیو معده:
در این روش، بخشی از معده برداشته می‌شود تا فضای کم‌تری برای غذا باقی بماند. این جراحی نسبت به جراحی بای‌پس معده یا انحراف صفراوی-پانکراسی پیچیدگی کم‌تری دارد.
سایر درمان‌ها
بلوک‌کردن عصب واگ درمانی دیگر برای چاقی‌ست و شامل قرار دادن یک دستگاه در زیر پوست شکم است که پالس‌های الکتریکی متناوبی را به عصب واگ شکمی که پر یا خالی بودن معده را به مغز اطلاع می‌دهد، می‌فرستد. این فن‌آوری جدید در سال ۲۰۱۴ تأییدیه‌ی سازمان غذا و دارو (FDA) را دریافت کرد تا در افرادی که موفق به کاهش وزن با برنامه‌های لاغری نشده‌اند و شاخص توده‌ی بدنی بین ۳۵ تا ۴۵ به همراه حداقل یک عارضه‌ی چاقی مانند دیابت نوع ۲ دارند، به کار برده شود.
پیشگیری از بازگشت وزن پس از درمان چاقی
متأسفانه، صرف‌نظر از این که از چه روشی برای درمان چاقی استفاده کرده باشید، بازگشت وزن شایع است. اگر داروهای کاهش وزن مصرف می‌کنید، احتمالاً با قطع مصرف وزن‌تان دوباره بالا می‌رود. حتی پس از جراحی کاهش وزن نیز ممکن است مجدداً افزایش وزن پیدا کنید؛ اگر به پرخوری یا افراط در مصرف غذاها و نوشیدنی‌های پرکالری ادامه دهید.
یکی از بهترین راه‌ها برای پیشگیری از بازگشت وزنی که کم کرده‌اید این است که فعالیت فیزیکی منظم داشته باشید. برای ۴۵ تا ۶۰ دقیقه در روز هدف‌گذاری کنید.
اگر فکر می‌کنید به حفظ انگیزه و ادامه‌ی مسیرتان کمک می‌کند، فعالیت فیزیکی خود را ثبت نمایید. هم‌چنان‌که وزن کم می‌کنید و وضعیت سلامتی‌تان بهبود می‌یابد، با پزشک خود مشورت کنید که چه فعالیت‌های اضافه‌تری می‌توانید انجام دهید و اگر امکان آن هست چگونه می‌توانید فعالیت‌های ورزشی‌تان را تقویت نمایید.
ممکن است لازم باشد همیشه درباره‌ی وزن‌تان هوشیار و حساس بمانید. ترکیب یک رژیم غذایی سالم‌تر و فعالیت بیشتر به گونه‌ای عملی و پایدار بهترین راه برای پایین نگه‌داشتن وزن در درازمدت است.
در لحظه به کاهش و حفظ وزن بپردازید؛ حال را دریابید و نگران فردا نباشید. احاطه شدن با عوامل حمایت‌کننده بر شانس موفقیت‌تان می‌افزاید. سبکی سالم‌تر برای زندگی‌کردن پیدا کنید که بتوانید در درازمدت به آن پایبند بمانید.
سبک‌زندگی و درمان‌های خانگی
تلاش برای غلبه بر چاقی با احتمال بالاتری موفقیت‌آمیز خواهد بود اگر علاوه بر طرح درمانی خود راهبردهایی را نیز در خانه دنبال کنید. این تدابیر می‌توانند شامل این موارد باشند:
کسب آگاهی‌درباره‌ی وضعیت خود: شناخت و آگاهی نسبت به چاقی می‌تواند کمک کند علت ابتلای خود به چاقی و آن‌چه را که می‌توانید در این باره انجام دهید، دریابید. شاید قدرت و توان‌مندی بیشتری برای به دست گرفتن کنترل اوضاع و ادامه‌دادن برنامه‌ی درمانی‌تان در خود احساس کنید. کتاب‌های خودآموز معتبر و قابل اطمینان مطالعه نموده، درباره‌ی آن‌ها با پزشک یا مشاور خود صحبت کنید.
تعیین اهداف واقع‌بینانه: وقتی باید به میزان قابل ملاحظه‌ای وزن کم کنید، ممکن است اهدافی برای خود تعیین کنید که واقع‌بینانه نیستند؛ مانند کاهش مقدار زیادی وزن در زمان خیلی کوتاه. خود را به سمت شکست سوق ندهید. اهداف روزانه و هفتگی برای ورزش و کاهش وزن مشخص کنید. به‌جای تغییرات شدید رژیم غذایی که نتوانید در درازمدت آن را ادامه دهید، تغییرات کوچک در خود ایجاد کنید.
پایبندی به برنامه‌ی درمانی: تغییر دادن روشی که شاید سال‌ها مطابق آن زندگی کرده‌اید ممکن است سخت باشد. اگر احساس می‌کنید اهدافی که برای فعالیت یا تغذیه‌تان تعیین شده برایتان چالش‌آفرین است، با پزشک یا مشاورتان روراست باشید. شما می‌توانید با کمک یکدیگر ایده‌ها و رویکردهای جدیدی پیدا کنید.
حمایت طلبی: خانواده و دوستان‌تان را با خود همراه کنید. با افرادی که شما را حمایت و به شما کمک می‌کنند معاشرت داشته باشید، نه کسانی که تلاش‌هایتان را بی‌اثر می‌نمایند. مطمئن شوید اطرافیان اهمیت کاهش وزن برای سلامتی شما را درک می‌کنند. همچنین شاید بخواهید به یک گروه حمایتی کاهش وزن بپیوندید.
یادداشت برداری: سوابق خوراک و فعالیت‌تان را ثبت کنید. این یادداشت‌ها کمک می‌کنند نسبت به عادات تغذیه‌ای و ورزشی خود گوش‌به‌زنگ و مسئول بمانید. می‌توانید رفتارهایی را که مانع حرکت رو به جلو می‌شوند و متقابلاً کارهایی را که روی شما مؤثر هستند کشف کنید. همچنین می‌توانید از یادداشت‌هایتان برای پی‌گیری سایر پارامتر‌های مهم سلامت مثل فشار خون و سطح کلسترول و یا سلامتی عمومی بهره بگیرید.
شناسایی و پرهیز از محرک‌ها: با یک چیز مثبت مثل تماس گرفتن با یک دوست حواس خود را از میل به خوردن پرت کنید. نه گفتن به غذاهای ناسالم و وعده‌های حجیم را تمرین کنید. وقتی بخورید که واقعاً گرسنه هستید، نه صرفاً زمانی که ساعت به شما می‌گوید وقت خوردن است.
مصرف داروها مطابق دستور: اگر برای کاهش وزن یا عوارض مرتبط با چاقی مانند فشار خون بالا یا دیابت از دارو استفاده می‌نمایید، دقیقاً مطابق با نسخه آن‌ها را مصرف کنید. اگر در پایبندی به رژیم دارویی‌تان مشکلی دارید یا عوارض جانبی ناخوشایندی را تجربه می‌کنید، با پزشک خود مشورت نمایید.
طب مکمل
مکمل‌های غذایی متعددی وجود دارند که به شما وعده‌ی کاهش وزن سریع می‌دهند. اثربخشی این محصولات، به‌ویژه اثرات طولانی‌مدت آن‌ها و نیز بی‌خطری آن‌ها غالباً سؤال‌برانگیز است.
داروهای گیاهی، ویتامین‌ها و مواد معدنی، همگی توسط سازمان غذا و دارو (FDA) مکمل غذایی محسوب می‌شوند و هیچ‌یک مانند داروهایی که در داروخانه‌ها بدون نیاز به نسخه و یا با نسخه‌ی پزشک ارائه می‌شوند، مراحل سخت‌گیرانه‌ی آزمایش و برچسب‌گذاری را طی نکرده‌اند.
با این حال، برخی از این مواد از جمله محصولاتی با برچسب “طبیعی”، اثرات شبه‌دارویی دارند که می‌تواند خطرناک باشد. حتی بعضی از ویتامین‌ها و مواد معدنی هم در صورتی‌که به مقدار زیاد مصرف شوند، می‌توانند مشکل‌ساز گردند. مواد تشکیل‌دهنده‌ی این محصولات ممکن است استاندارد نبوده، موجب بروز عوارض جانبی پیش‌بینی نشده و خطرناک شوند. این مکمل‌ها همچنین می‌توانند تداخلات دارویی خطرناکی با داروهای نسخه‌شده‌ی شما داشته باشند. پیش از مصرف هر نوع مکمل با پزشک خود مشورت کنید.
درمان‌های روان‌تنی، مانند طب‌سوزنی، مدیتیشن و ذهن‌آگاهی، و نیز یوگا، می‌توانند تکمیل‌کننده‌ی سایر درمان‌های چاقی باشند؛ هرچند به‌طور کلی تأثیر آن‌ها در درمان چاقی تا کنون به‌خوبی مطالعه و بررسی نشده است. اگر تمایل دارید یک درمان روان‌تنی به طرح درمانی خود اضافه نمایید، با پزشک خود در این باره صحبت کنید.
حمایت در رویارویی
درباره‌ی بهبود مهارت‌های مقابله‌ای خود با پزشک یا مشاورتان صحبت کنید. می‌توانید از این نکات برای مقابله و غلبه بر چاقی و در تلاش‌هایتان برای کاهش وزن بهره بگیرید:
بنویسید: در یک دفترچه یادداشت روزانه بنویسید و درد، خشم، ترس و احساسات دیگر خود را بیان کنید.
ارتباط بگیرید، منزوی نشوید: سعی کنید در فعالیت‌های منظم و دورهمی‌های خانواده یا دوستان شرکت نمایید.
پیوند یابید: به یک گروه حمایتی ملحق شوید تا بتوانید با افراد دیگری که با مشکلات مشابهی روبه‌رو هستند، ارتباط بگیرید.
تمرکز کنید: بر اهداف‌تان متمرکز بمانید. غلبه بر چاقی یک فرایندِ در جریان و ادامه‌دار است؛ پس با به‌یاد داشتن اهداف‌تان انگیزه‌تان را حفظ نمایید. به خودتان یادآوری کنید که در قبال مدیریت وضعیت خود و پیش‌بردن اهداف‌تان مسئولید.
آرام باشید: تمدد اعصاب (ریلکسیشن) و مدیریت استرس را بیاموزید. یاد گرفتن شناسایی استرس و ارتقای مهارت‌های مدیریت استرس و تمدد اعصاب کمک‌تان می‌کند بر عادت‌های ناسالم تغذیه‌ای کنترل پیدا کنید.
راه های پیش گیری از چاقی
چنانچه در معرض چاقی هستید، چه در حال حاضر اضافه‌وزن دارید و چه وزن‌تان مناسب است، می‌توانید قدم‌هایی برای پیشگیری از افزایش وزن و مشکلات مرتبط با آن بردارید. دور از انتظار نیست که این قدم‌ها هم برای جلوگیری از افزایش وزن و هم برای کاهش وزن یکسان هستند: ورزش روزانه، تغذیه‌ی سالم و یک تعهد طولانی‌مدت برای مراقبت از آن‌چه می‌خورید و می‌نوشید.
به‌طور منظم ورزش کنید: برای پیشگیری از افزایش وزن، می‌بایست ۱۵۰ تا ۳۰۰ دقیقه در هفته با شدت متوسط ورزش کنید؛ مانند پیاده‌روی سریع و شنا.
سالم بخورید: روی غذاهای کم‌کالری و دارای تراکم بالای مواد مغذی تمرکز کنید؛ مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل. از چربی‌های اشباع دوری نموده، شیرینی‌ها و الکل را محدود کنید. در روز سه وعده‌ی غذایی معمول با میان‌وعده‌های محدود داشته باشید. شما همچنان می‌توانید با مقادیر کم غذاهای پرچرب و پرکالری گه‌گاهی به خودتان لذت بدهید. فقط مطمئن شوید بیشتر اوقات غذاهایی را انتخاب می‌کنید که به داشتن وزن مناسب و سلامتی شما کمک می‌کنند.
تله‌ها را بشناسید و از آن‌ها پرهیز کنید: موقعیت‌هایی را که منجر به پرخوری خارج از کنترل می‌گردند، شناسایی کنید. سعی کنید در یک دفترچه یادداشت کنید که چه چیزی، چه اندازه و چه وقت می‌خورید، چه احساسی دارید و چه‌قدر گرسنه هستید. پس از مدتی الگوهایی را پیدا می‌کنید که به شما کمک می‌کنند راهبردهایی بیابید و برای مدیریت چنین موقعیت‌هایی از پیش برنامه داشته باشید تا همچنان کنترل خود را بر رفتارهای غذایی‌تان حفظ کنید.
به‌طور منظم وزن‌تان را پایش کنید: افرادی که دست‌کم یک بار در هفته خود را وزن می‌کنند، در کنترل وزن موفق تر هستند. پایش وزن می‌تواند به شما نشان دهد که آیا تلاش‌هایتان مؤثر بوده یا خیر و نیز می‌تواند کمک کند متوجه مقادیر کم افزایش در وزن‌تان شوید، پیش از آن‌که به مشکلات بزرگ بدل شوند.
ثابت‌قدم باشید: پایبندی به برنامه‌ی کنترل وزن در طول هفته، آخر هفته، در مسافرت‌ها و تعطیلات، تا بیش‌ترین حد ممکن، شانس‌تان را برای موفقیت در درازمدت افزایش می‌دهد.
