حملات افت قند خون در فرد مبتلا به دیابت

دیابت یکی از بیماری‌های رایج در دنیا است و خطرات جانبی زیادی دارد که باید با آن‌ها آشنا باشیم. دیابت می‌تواند به وقوع حالتی به نام هایپوگلایسمی منجر شود. وقوع هایپوگلایسمی یا همان افت قند خون علل متنوعی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به کمبود گلوکز در رژیم غذایی، مصرف برخی داروها، یا حتی ورزش اشاره کرد. به افراد مبتلا به دیابت توصیه می‌شود تاریخ و زمان وقوع هایپوگلایسمی را یادداشت کرده و این اطلاعات را با پزشک خود به اشتراک بگذارند. این اقدام به پزشک کمک می‌کند تا در صورت لزوم، دوز و نوع داروهای مصرفی را تنظیم و تغییر دهد. در ادامه با سیناکر همراه باشید تا به شناخت بیشتری از این وضعیت دست پیدا کنید و اقدامات لازم هنگام مواجه با آن را فرا گیرید.

هایپوگلایسمی چیست و چه علائمی دارد؟

هایپوگلایسمی وضعیتی است که در آن سطح گلوکز (قند) در خون به حدی پایین می‌آید که نیازهای بدن برای انرژی تأمین نمی‌شود. این وضعیت به ویژه در افراد مبتلا به دیابت رخ می‌دهد، زیرا در این افراد نظم افزایش سطح گلوکز در خون به خوبی کنترل نمی‌شود. در بیشتر افراد کاهش سطح قند خون به میزان کمتر از ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باعث بروز علائم هایپوگلایسمی می‌شود. علائم هایپوگلایسمی می‌توانند متنوع باشند و شامل موارد زیر می‌شوند:

• احساس گیجی
• سرگیجه
• احساس لرز
• گرسنگی
• سردرد
• تحریک‌پذیری
• تپش قلب
• رنگ پریدگی پوست
• تعریق
• ضعف
• اضطراب

در صورت عدم درمان این موارد، علائم شدیدتری ایجاد می‌شود. علائم شدیدتر شامل ضعف در هماهنگی عضلات و اندام‌ها، اختلال تمرکز، بی‌حسی دهان و زبان، بیهوش شدن، تشنج، کابوس دیدن و یا حتی کما هستند. این علائم در افراد مختلف متفاوت است. با گذشت زمان می‌توانید علائم مربوط به بدن خود را بشناسید.

علت وقوع افت قند خون چیست؟

افت قند خون یا هایپوگلایسمی ممکن است از علل مختلفی ناشی شود. در افراد مبتلا به دیابت، کنترل میزان گلوکز در خون معمولاً دچار اختلالاتی است که می‌توانند به هایپوگلایسمی منجر شوند. علل اصلی افت قند خون عبارتند از:

مصرف زیاد انسولین یا داروهای شبه‌انسولین: افرادی که انسولین یا داروهای شبه‌انسولین برای کنترل دیابت مصرف می‌کنند، ممکن است در صورت مصرف زیاد یا به طور ناگهانی این داروها، هایپوگلایسمی را تجربه کنند.

تغییرات ناگهانی در رژیم غذایی: مصرف غذاهای حاوی گلوکز کم، یا اجتناب ناگهانی از مصرف غذا می‌تواند به افت قند خون منجر شود.

ورزش بیش از حد: فعالیت بدنی زیاد بدون مصرف کافی غذا ممکن است باعث افت قند خون شود. این امر به ویژه در صورت نگه داشتن دوز انسولین یا داروهای دیگر به عنوان بخشی از درمان دیابت اتفاق می‌افتد. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله مربوط به در حین ورزش چه اتفاقی برای قند خون می‌افتد؟ را مطالعه نمایید و در صورت نیاز با دوستان خود به اشتراک بگذارید.

عدم مصرف وعده‌های غذایی به موقع: عدم مصرف وعده‌های غذایی به موقع یا اجتناب از مصرف غذا به موقع می‌تواند سبب هایپوگلایسمی شود. در صورت تجربه هر یک از علائم افت قند خون، تأمین منابع گلوکز (مانند مصرف شکر یا محصولات حاوی گلوکز) و مراجعه به پزشک بسیار حائز اهمیت است.

پیشنهاد مطالعه: دسرهای سالم برای رژیم‌ غذایی دیابت

داروهایی که افراد مبتلا به دیابت مصرف می‌کنند چگونه باعث هایپوگلایسمی می‌شود؟

باید در مورد عوارض داروهای مصرفی خود آگاه باشید. از پزشکتان در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید و اینکه کدام یک از آن‌ها می‌تواند باعث بروز عارضه هایپوگلایسمی شود سوال کنید. انسولین و دارویی به نام سولفونیل اوره می‌تواند باعث کاهش چشمگیر قند خون شود. سولفونیل اوره‌هایی که امروزه به صورت متداول تجویز می‌شوند عبارتند از:

• گلیمپیرید
• گلیپیزاید
• گلی بن کلامید

سولفونیل اوره‌ها که داروهای قدیمی‌تری هستند و امروزه نیز کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند نسبت به داروهای جدیدتر بیشتر باعث عارضه‌ٔ هایپوگلایسمی می‌شوند.

داروهای قدیمی شامل:

• کلرپروپامید
• رپاگلیناید
• تولازامید
• تولبوتامید

همچنین مصرف همزمان الکل و داروهای آلوپورینول، آسپرین، پروبنسید و وارفارین به همراه داروهای پایین‌آورنده قند خون نیز می‌تواند باعث افت خطرناک بیشتر سطح قند خون بدن شود. همچنین مصرف داروهای مهارکننده آلفا گلوکوزیداز، بیگوانیدها مثل متفورمین و تیازولیدین‌دیون‌ها به تنهایی نمی‌تواند باعث افت سطح قند خون بدن شود. اما مصرف همزمان آن‌ها با دسته داروهای سولفونیل اوره آز‌ها و یا انسولین‌ می‌تواند سبب هایپوگلایسمی شود.

اثر رژیم غذایی بر وقوع هایپوگلایسم

رژیم غذایی می‌تواند بر وقوع هایپوگلایسمی تأثیر داشته باشد. عواملی که در رژیم غذایی ممکن است منجر به هایپوگلایسمی شوند، عبارتند از:

1. حجم زیاد قند ساده: مصرف بیش از حد قند ساده (مثل شکر) می‌تواند باعث افت سریع قند خون شود. این مسئله به ویژه مهم است در صورتی که بدون مصرف همزمان مواد غذایی دیگر، قند مصرف شود.

2. مصرف الکل بدون مصرف غذا: مصرف الکل بدون مصرف مواد غذایی می‌تواند به دلیل تأثیر الکل بر جذب گلوکز از گوارش، باعث افت ناگهانی قند خون شود.

3. نداشتن میان‌وعده: نداشتن وعده‌های غذایی میانی می‌تواند باعث افت گلوکز خون شود، زیرا بدن برای تأمین انرژی ناشی از نبود غذا به سمت مصرف ذخایر گلوکز می‌رود.

4. تأخیر در مصرف وعده‌های غذایی: اگر غذا به موقع مصرف نشود و تأخیر زیادی در میان وعده‌ها باشد، افت گلوکز خون احتمالی است.

برنامه‌ریزی یک رژیم غذایی متوازن و منظم، با توجه به مصرف متعادل انواع مواد غذایی، می‌تواند کمک کند تا این مشکلات کاهش یابد. همچنین، مدیریت مصرف قند، الکل، و توقف موقت از غذا بدون مصرف همزمان مواد غذایی، از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به کنترل هایپوگلایسمی کمک کنند. همچنین، مشاوره با پزشک و تغذیه‌شناس می‌تواند بهترین راهبردها را برای مدیریت رژیم غذایی در موارد خاص ارائه دهد.

حتما بخوانید:رژیم غذایی برای افرادی که دیابت + فشار خون بالا دارند!

درمان هایپوگلایسمی

درمان هایپوگلایسمی برای افراد مبتلا به دیابت، یک برنامه ترکیبی از تغییرات در رژیم غذایی، فعالیت بدنی، و مدیریت داروها است. در ادامه تعدادی از اقدامات ممکن برای درمان هایپوگلایسمی را یادآور می‌شویم:

1. بررسی سطح قند خون: در صورت شک وجود هایپوگلایسمی، اندازه‌گیری سطح گلوکز خون مهم است. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا تصمیمات مناسبی برای مدیریت بیماری اتخاذ کند.

2. تغییرات در رژیم غذایی: افزایش مصرف وعده‌های کوچک و پراکنده طولانی‌مدت به جای مصرف وعده‌های بزرگ ممکن است کمک کند تا افت هایپوگلایسمی کاهش یابد.

3. اجتناب از غذاهای قندی: مصرف غذاهای با قند ساده را می‌توان محدود کرد. انتخاب غذاهای با قند پیچیده و فیبر می‌تواند کمک به جلوگیری از افت ناگهانی قند خون کند.

4. تنظیم داروها و انسولین: در صورت نیاز، پزشک ممکن است دوز یا زمان تزریق داروها یا انسولین را تغییر دهد تا کنترل بهتری بر روی سطح گلوکز در خون داشته باشید.

5. مصرف وعده‌های غذایی پیش از خواب: در صورتی که در ساعات طولانی بدون مصرف غذا می‌گذرید و قند خون افت پیدا می‌کند، مصرف یک وعده غذایی کوچک حاوی پروتئین یا کربوهیدرات پیچیده قبل از خواب می‌تواند کمک کند.

تغییرات در درمان باید با هماهنگی با پزشک انجام شود. مشاوره با یک تیم درمانی، شامل پزشک، متخصص تغذیه، و متخصص دیابت، می‌تواند به بهبود کنترل دیابت و جلوگیری از هایپوگلایسمی کمک کند. می‌توانید بدون مطلعی همین حالا از طریق اپلیکیشن سیناکر با پزشک مشاوره کنید.

بیشتر بدانید:همه چیز درباره ارتباط بین سطح قند خون و خواب

اقداماتی که باید هنگام افت سطح قندخون انجام دهید

اقداماتی که شما در مواجهه با افت سطح قند خون (هایپوگلایسمی) انجام دهید، مهم و حیاتی هستند. این اقدامات معمولاً با هدف افزایش فوری سطح گلوکز در خون انجام می‌شوند تا بهبود بخشیدن به وضعیت بیمار کمک کنند. این اقدامات شامل مراحل زیر می‌شوند:

1. مصرف منابع کربوهیدرات سریع:

– ۳ یا ۴ قرص گلوکز

– یک تیوپ ژل گلوکز

– 5 یا 6 قطعه آبنبات سخت (بدون قند آزاد)

– نصف فنجان از هر نوع آبمیوه

– ۱ فنجان شیر

– نصف فنجان از یک نوشیدنی سبک قندی و غیر رژیمی

2. مصرف شکر یا عسل زیر زبان:

– یک قاشق غذاخوری شکر یا عسل را در زیر زبان قرار دهید تا سریع‌تر جذب شود.

3. بررسی سطح قند خون:

– ۱۵ دقیقه بعد از مصرف یک ماده شیرین، سطح قند خون را بررسی کنید.

– اگر سطح قند خون هنوز به حد نرمال نرسیده است، یک ماده دیگر از لیست مواد بالا را مصرف کنید.

– این مراحل را تا زمانی که سطح قند خون نرمال شود تکرار کنید.

در صورتی که به هایپوگلایسمی منجر به بیهوشی شود، نیاز به کمک فردی دارید تا گلوکاگون را (دارویی که سطح قند خون را افزایش می‌دهد) به شما تزریق کند. این نکته مهم است که خانواده و نزدیکان شما در مورد استفاده صحیح از گلوکاگون آگاهی داشته باشند. در صورت بیهوشی، تماس با خدمات اورژانس و پزشک ضروری است. همچنین، هرگز تلاش نکنید به فردی که بیهوش است غذا، مایعات یا انسولین بدهید، زیرا ممکن است باعث خفگی شود. در صورتی که با این وضعیت مواجه شدید، به سرعت به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.

زمانی که سطح قند خونتان پایین است از رانندگی کردن بپرهیزید

اگر در هنگام رانندگی، متوجه علائم هایپوگلایسمی شدید در کنار جاده توقف کنید، سطح قند خون‌تان را بررسی کنید و از یک غذای قندی استفاده کنید. حداقل ۱۵ دقیقه صبر کنید و دوباره سطح قند خون‌تان را چک کنید. قبل از اینکه دوباره شروع به رانندگی کنید، از یک غذای حاوی پروتئین و کربوهیدرات مانند بیسکویت به همراه کره بادام زمینی یا پنیر استفاده کنید. برای مواجهه با چنین موقعیتی همیشه آماده باشید و یک ماده قندی برای مواقع اورژانسی در ماشین به همراه داشته باشید.

پیشگیری از هایپوگلایسمی

پیشگیری از هایپوگلایسمی (افت قند خون) در افراد مبتلا به دیابت از اهمیت بسیاری برخوردار است. این تدابیر می‌توانند به کنترل سطح قند خون کمک کرده و از وقوع هایپوگلایسمی جلوگیری نمایند. تدابیر پیشگیری عبارتند از:

1. پیروی از برنامه غذایی مشخص:

– از رژیم غذایی منظم و متعادل با حفظ تعادل مواد غذایی استفاده کنید.

– انتخاب غذاهای با انرژی فراوان و آهسته جذب برای جلوگیری از افت ناگهانی قند خون مفید است.

2. مصرف حداقل سه وعده غذایی با فواصل یکسان:

– مصرف وعده‌های غذایی با فواصل منظم و متعادل می‌تواند به کنترل سطح قند خون کمک کند.

3. تنظیم وعده‌های غذایی با فاصله 4 تا 5 ساعت:

– فواصل زمانی مناسب بین وعده‌های غذایی از افت هایپوگلایسمی جلوگیری می‌کند.

4. ورزش پس از وعده غذایی:

– نیم تا یک ساعت بعد از وعده غذایی ورزش کنید تا از جذب گلوکز بهتری استفاده شود.

– سطح قند خون را قبل و بعد از ورزش بررسی کنید.

5. بررسی دقیق دوز انسولین و داروها:

– دوز انسولین و داروها را با دقت و به توصیه پزشک تنظیم کنید.

6. محدودیت مصرف الکل:

– از مصرف الکل بیش از حد پرهیز کنید و سطح قند خون را دقیقاً بررسی کنید.

7. بررسی منظم سطح قند خون:

– سطح قند خون را به دفعاتی که پزشک توصیه کرده بررسی کنید.

8. استفاده از دستبند شناسایی:

– یک دستبند شناسایی با اطلاعات دیابت و اطلاعات تماس فوری در دست داشته باشید.

این تدابیر می‌توانند به شما کمک کنند تا مدیریت بهتری بر روی سطح قند خون داشته باشید و از وقوع هایپوگلایسمی جلوگیری کنید. همچنین، همواره با پزشک خود در مورد برنامه درمانی و تغییراتی که در زندگی روزانه خود اعمال می‌کنید، مشورت کنید.

کلام آخر

حملات افت قند خون بسیار رایج‌تر از آنچه هستند که تصور می‌کنید، پس حتما آمادگی‌های لازم برای مواجه شدن با آن کسب کنید. همیشه مهم است با پزشک خود در تماس باشید و هر گونه تغییر در برنامه درمانی یا سبک زندگی خود را با او مطرح کنید. پزشک شما می‌تواند راهنمایی‌های خاص و سفارشات دقیق‌تری ارائه دهد تا از دیابت و مشکلات مرتبط با آن جلوگیری کند. همچنین، هر گونه نگرانی یا تغییرات در وضعیت خود را به او اطلاع دهید تا بتوانید با هم بهترین راه حل‌ها را پیدا کنید. به عنوان عضو یک جامعه، آموزش‌ها و آگاهی لازم را کسب کنید تا بتوانید هنگام وقوع هایپوگلایسمی اقدامات لازم را انجام دهید و به اطرافیان خود کمک کنید.