بیماری قلبی ناشی از فشار خون بالا (hypertensive heart disease) به شرایطی اطلاق می شود که در آن ساختار و عملکرد قلب شما تحت تاثیر فشار خون بالا دچار تغییراتی برگشت‌پذیر و یا برگشت‌ناپذیر گردد؛ شرایطی مانند نارسایی قلبی، بزرگ شدن قلب، بیماری عروق تغذیه کننده قلب و برخی بیماری‌های دیگر. بیماری قلبی ناشی از فشار خون بالا می‌تواند مشکلاتی جدی ایجاد کند؛ در واقع این بیماری اصلی‌ترین علت مرگ در اثر فشار خون بالاست.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
انواع بیماری قلبی ناشی از فشار خون بالا
به‌طور کلی، مشکلات قلبی ناشی از فشار خون بالا را میتوان به دو قسمت عمده تقسیم کرد: بیماری های مرتبط با عروق تغذیه کننده قلب، و بیماری‌های درگیرکننده عضلات پمپ قلب.
تنگ شدن شریان‌ها
رساندن خون به عضله‌ی قلب برعهده‌ی شریان‌هایی است که اصطلاحا به آن‌ها عروق کرونر می‌گویند. این عروق می‌توانند در اثر فشار خون بالا تنگ گردند، و در نتیجه جریان خون به سمت قلب کُند یا متوقف گردد. پزشکان به این شرایط، بیماری عروق کرونر یا بیماری قلبی کرونری (یا به اختصار CHD) می‌گویند.
این حالت می‌تواند مشکلات بسیاری را برای بیماران ایجاد کند. در اثر این بیماری، کار کردن و رساندن خون به بدن برای قلب دشوار می‌شود. در این حالت بیمار در معرض حمله‌ی قلبی قرار می‌گیرد؛ چراکه به سبب گیر افتادن یک لخته‌ی خونی در یکی از این عروق تنگ شده منجر به قطع شدن جریان خون قلب و در نتیجه سکته قلبی می‌شود.
افزایش ضخامت و حجم قلب
قلب یک عضله است و فشار خون برای قلب به مانند وزنه ورزشکاری برای عضلات دست یک ورزشکار است. با افزایش فشار خون، وزنه‌ای که قلب حمل می‌کند سنگین‌تر می‌گردد و این امر منجر می‌گردد که پمپاژ خون برای قلب دشوار شود. همانند عضلات دست یک ورزشکار، این کار سنگین منظم برای قلب، موجب رشد و افزایش ضخامت عضله در قلب می‌شود. تغییرات معمولاً در حفره‌ی پمپ‌کننده‌ی اصلی قلب یا همان بطن چپ رخ می‌دهند که به اصطلاح به آن بزرگی قلب می‌گویند.
چنین حالتی عملکرد قلب را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ چرا که به دنبال بزرگ شدن قلب، فشار بیشتری به عروق تغذیه کننده قلب (کرونر) وارد می‌شود و تغذیه عضله قلب مشکل می‌گردد و در نتیجه می‌تواند منجر به سکته قلبی گردد.
عوارض بیماری‌های قلبی ناشی از فشار خون بالا
به دنبال دو بیماری ذکر شده در بالا، قلب می تواند دچار عوارض زیر گردد.
نارسایی قلبی: قلب نمی‌تواند خون را به میزان کافی پمپ کرده، به سایر اندام‌ها برساند.
آریتمی: قلب، به‌طور غیرطبیعی ضربان می‌کند.
بیماری قلبی ایسکمیک (سکته قلبی): قلب، به خوبی تغذیه نمی‌گردد.
حمله‌ی قلبی: در جریان خون به قلب وقفه افتاده، عضله‌ی قلب در اثر فقدان اکسیژن می‌میرد.
ایست قلبی ناگهانی: قلب ناگاه از کار افتاده، تنفس قطع شده، و هوشیاری‌تان از دست می‌رود.
سکته‌ی مغزی و مرگ ناگهانی
چه کسانی در معرض بیماری قلبی ناشی از فشار خون بالا قرار دارند؟
بیماری قلبی اصلی‌ترین دلیل مرگ هم زنان و هم مردان در دنیاست. هر ساله بیش از ده‌ها هزار تن در اثر بیماری قلبی جان می‌بازند. فشار خون بالا، عامل خطر اصلی در ابتلا به بیماری قلبی ناشی از فشار خون بالاست و این خطر در صورت داشتن یکی از عوامل که در زیر ذکر شده، خطر ابتلا بیشتر می گردد:
- اضافه‌وزن
- ورزش ناکافی
- سیگار
- تغذیه با غذاهای چرب با کلسترول بالا
هم‌چنین اگر بیماری قلبی در میان اعضای خانواده‌تان وجود دارد، برای ابتلا به آن مستعدتر هستید.
مردان و زنان یائسه به یک اندازه در خطر هستند و نسبت به زنانی که هنوز یائسه نشده‌اند، با احتمال بیشتری به بیماری قلبی دچار می‌شوند. صرف‌نظر از جنسیت، خطر ابتلا با افزایش سن نیز بیشتر می‌شود.
علائم بیماری قلبی ناشی از فشار خون بالا
علائم بیماری قلبی ، بسته به شدت و پیشرفت آن متغیر هستند. ممکن است بیمار، هیچ علامتی نداشته باشد و یا علائم اولیه آن به این شرح باشد:
- درد قفسه‌ی سینه (آنژین)
- احساس تنگی یا فشار در قفسه‌ی سینه
- تنگی نفس
- احساس خستگی و کوفتگی
- درد در گردن، پشت، بازوها یا شانه‌ها
- سرفه‌ی مداوم
- بی‌اشتهایی
- تورم ساق یا مچ پا
اگر قلب‌تان ناگهان تند یا نامنظم می‌تپد، اگر غش کرده‌اید یا از هوش رفته‌اید، و یا اگر درد شدید در قفسه‌ی سینه دارید، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
همه افراد باید از جهت فشار خون به طور منظم معاینه گردند. معاینات منظم نشان می‌دهد شما به فشار خون بالا مبتلا هستید یا خیر. اگر فشار خون‌تان بالاست، مراقب نشانه‌های بیماری قلبی باشید.
آزمایش و تشخیص: زمانی‌که باید به پزشک مراجعه کرد
پزشک سابقه‌ی پزشکی شما را بررسی نموده، معاینات فیزیکی لازم را انجام داده، و برای بررسی بیشتر احتمالا آزمایش های لازم را درخواست خواهد داد. از اقدامات پیشرفته ی دیگری که ممکن است پزشک تشخیص دهد که انجام دهد موارد زیر است:
الکتروکاردیوگرام (یا به اصطلاح نوار قلب): فعالیت الکتریکی قلب شما را کنترل و ثبت می‌کند. پزشک برچسب‌هایی را به قفسه‌ی سینه، دست‌ها و پاهایتان متصل نموده، نتایجی را که بر روی یک نمایشگر ظاهر می‌شوند، تفسیر می‌کند.
اکوکاردیوگرام: با استفاده از امواج مافوق صوت (اولتراسوند) تصویر دقیقی از قلب تهیه می‌نماید.
آنژیوگرافی کرونری: میزان جریان خون داخل شریان‌های کرونری را می‌سنجد. لوله‌ی باریکی به نام کاتتر، از طریق یک سرخرگ در بازو یا کشاله‌ی ران، وارد بدن شده، تا قلب پیش رانده می‌شود.
تست استرس ورزش (یا به اصطلاح تست ورزش): تأثیر ورزش بر قلب را بررسی می‌کند. ممکن است از شما بخواهند روی دوچرخه پدال بزنید و یا روی تردمیل بدوید.
تست استرس هسته‌ای (یا به اصطلاح اسکن هسته‌ای): میزان ورود جریان خون به قلب را بررسی می‌کند و معمولاً در حین استراحت و ورزش انجام می‌گیرد.
درمان بیماری قلبی ناشی از فشار خون بالا
هدف اصلی از درمان بیماری‌های قلبی ناشی از فشارخون بالا جلوگیری از پیشرفت بیماری و عوارض آن و نیز تا حد امکان بازگرداندن تغییرات اتفاق افتاده برای قلب است. درمان بیماری قلبی ناشی از فشار خون بالا، به جدیت بیماری، سن و سابقه‌ی پزشکی بیمار بستگی دارد.
درمان دارویی
اهداف اصلی در درمان دارویی، پیش‌گیری از لخته شدن خون، بهبود جریان خون و کاهش کلسترول هستند. داروها از راه‌های مختلفی به کمک قلب می‌آیند. مصرف منظم و دقیق همه‌ی داروها مطابق با نسخه‌ی پزشک بسیار مهم است.
داروهای بیماری قلبی ناشی از فشار خون بالا
- داروهای مُدر (ادرار آور) به منظور کاهش فشار خون
- نیترات‌ها به منظور بهبود درد قفسه‌ی سینه
- استاتین‌ها به منظور کاهش سطح کلسترول
- بلوک‌کننده‌های کانال کلسیمی و مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین به منظور کاهش فشار خون
- آسپیرین به منظور جلوگیری از لخته شدن خون
مصرف منظم و دقیق همه‌ی داروها مطابق با نسخه‌ی پزشک بسیار مهم است.
جراحی‌ها و تجهیزات
در موارد شدیدتر بیماری، برای افزایش خون‌رسانی به قلب، ممکن است بیمار به جراحی نیاز داشته باشد.
اگر نیازمند تنظیم ریتم یا تعداد ضربان قلب باشید، پزشک ممکن است در طی یک جراحی در قفسه‌ی سینه‌ی شما وسیله‌ای به نام پیس‌میکر (ضربان‌ساز یا به اصطلاح عامیانه، باطری) کار بگذارد. پیس میکر یا باتری، مولد تحریکات الکتریکی برای به انقباض درآوردن عضله‌ی قلب است. کاشت پیس‌میکر زمانی‌که فعالیت الکتریکی عضله‌ی قلب کُند یا ناچیز باشد، بسیار مهم و پرفایده است.
از دیگر تجهیزات که به کمک شما می آیند می توان به کاردیوورتر دفیبریلاتور (به اختصار ICD) اشاره کرد. این دستگاه، وسیله‌ای قابل کاشت داخل بدن است که برای درمان آریتمی‌های شدید و تهدیدکننده‌ی حیات به‌کار می‌رود.
عمل جراحی پیوند عروق کرونر (به اختصار CABG) یا به اصطلاح عمل قلب باز، برای درمان عروق کرونری مسدود شده و تنها در موارد شدید بیماری عروق کرونر انجام می‌پذیرد. پیوند قلب یا سایر تجهیزات پزشکی نیز در موارد فوق‌العاده شدید بیماری ممکن است لازم شوند.
بهبودی بیماری قلبی ناشی از فشار خون بالا، به بیمار و شدت آن بستگی دارد. اصلاح سبک زندگی در برخی از موارد، می‌تواند به جلوگیری از بدتر شدن بیماری کمک کند. در موارد شدید، ممکن است درمان دارویی و جراحی در کنترل بیماری اثربخش نباشند.
پیش‌گیری از بیماری قلبی ناشی از فشار خون بالا
کنترل فشار خون و جلوگیری از افزایش آن از مهم‌ترین راه‌های پیش‌گیری از بیماری قلبی ناشی از فشار خون بالا است. کاهش فشار خون و کلسترول با داشتن تغذیه‌ی سالم و مدیریت استرس، بهترین راه ممکن برای پیش‌گیری از مشکلات قلبی‌ست.
نگه‌داشتن وزن بدن در محدوده‌ی سالم، خوابیدن به میزان کافی و ورزش کردن به‌طور منظم از توصیه‌های رایج در اصلاح سبک زندگی هستند. درباره‌ی راه‌های بهبود وضعیت سلامتی‌تان با پزشک خود مشورت کنید.
