بیماری دیابت و یا همان بیماری قند خون بالا به قاتل خاموش شهرت دارد. اگر شما در بدن خود با یک سری علائم و نشانه‌ها روبه‌رو شدید می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که قند خون شما بالا است. بنابراین لازم است که به پزشک مراجعه کنید و آزمایش دهید. در این مقاله از سیناکر با ما همراه باشید تا بیشتر در مورد دیابت خاموش و علائم و نشانه‌های آن و علل بروز این بیماری با شما صحبت کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
انواع دیابت
همان‌طور که می‌دانید دو نوع دیابت وجود دارد. دیابت نوع یک و دیابت نوع دو. دیابت نوع اول قبل از سن ۴۰ سالگی در بدن بروز می‌کند و نمی‌توان جلوی آن را گرفت. در واقع دیابت نوع یک غیر قابل پیشگیری است. اما دیابت نوع دوم پس از سن ۴۰ سالگی در افراد ظاهر می‌شود. اما باید بدانید که دیابت نوع دوم را می‌توان با داشتن یک سبک زندگی سالم تا حدود زیادی درمان کرد. همچنین ورزش و تغذیه سالم سبب می‌شود تا بتوانید از بروز دیابت نوع دوم در خود پیشگیری کنید و یا آن را به تعویق بیندازید.
دیابت خاموش چیست؟
در هر سال بیشتر از سه میلیون نفر از بین ده‌ها نفری که به دیابت مبتلا هستند در سر تا سر جهان جان خود را از دست می‌دهند. بیماری دیابت یک بیماری خاموش است و بسیاری از افراد از این که به بیماری قند خون مبتلا هستند خبر ندارند. باید بدانید که دیابت خاموش در فرایند فراهم کردن قند خون یا گلوکز در افراد تاثیر بدی می‌گذارد. بیماری‌ای به اسم بیماری دیابت خاموش وجود ندارد؛ اما وقتی از این اصطلاح استفاده می‌شود که یک سری نشانه‌های خاموش به صورت پنهانی در بدن بروز پیدا می‌کنند. این در حالی است که افراد زیادی در دوره پیش دیابت و حتی زمانی که به دیابت مبتلا می‌شود متوجه این بیماری نمی‌شوند. در واقع اگر بخواهیم به طور دقیق بگوییم دیابت بر سه نوع است. دیابت نوع یک که در دوره کودکی و نوجوانی در افراد ظاهر می‌شود دیابت کودکی و یا دیابت وابسته به انسولین نامیده می‌شود. این بیماری نوعی بیماری خود ایمنی است که در متابولیسم بدن افراد اشکال ایجاد می‌شود. در نتیجه قند خون اجازه پیدا نمی‌کند تا قند خون را به سلول‌ها برساند. بنابراین گلوکز در رگ‌ها به صورت انباشته در می‌آید و در نتیجه آن قند خون بالا می‌رود.
اما دیابت نوع دوم یک بیماری ارثی است که به علت فاکتورهای محیطی ایجاد می‌شود. باید بدانید که دیابت نوع دوم بیشتر رایج است و بیشتر از ۸۰ درصد افرادی که به دیابت مبتلا هستند در واقع دیابت نوع دوم دارند. دیابت خاموش یا پنهان اغلب در رابطه با دیابت نوع دوم است. نوع سوم دیابت که همان دیابت بارداری است در دوران حاملگی در برخی از زنان مشاهده می‌شود و در این دوره مهم برخی از زنان را درگیر می‌کند. در نظر داشته باید که پیش دیابت مرحله پیش از مبتلا شدن به دیابت است که قند خون بالا می‌رود. ولی دیابت خاموش وضعیتی است که فرد مبتلا به دیابت نشانه‌ای ندارد و از بیماری خود بی‌خبر است.
پیشنهاد مطالعه: تاثیر ژنتیک در دیابت نوع ۲ | آیا دیابت نوع دو ارثی است؟
آیا دیابت خاموش همان پیش دیابت است؟
پره دیابت که با نام پیش دیابت معروف است وضعیتی است که بدن قند خون بیشتر از حالت طبیعی را تجربه می‌کند. ولی هنوز به بیماری دیابت مبتلا نشده است. باید بدانید که اگر به پیش دیابت مبتلا هستید لازم است که قند خون خود را با ورزش و رژیم غذایی سالم کنترل کنید. زیرا در صورتی که به این موارد اهمیت ندهید به زودی به بیماری دیابت مبتلا خواهید شد.
پیش دیابت با دیابت خاموش تفاوت دارد. زمانی که فردی به پیش دیابت مبتلا است سطح قند خون او از حد طبیعی و نرمال بالاتر می‌رود. ولی این بالا رفتن قند در خون تا جایی نیست که بتوان اسم آن را دیابت خاموش گذاشت. احتمال این که فرد مبتلا به پیش دیابت به بیماری دیابت در عرض ۵ سال تا ۱۰ سال مبتلا شود تقریبا ۵۰ درصد است.
علل بروز دیابت خاموش چیست؟
علل ظاهر شدن دیابت خاموش می‌تواند بسیار متفاوت باشد. زیرا انواع دیابت خاموش با هم تفاوت‌هایی دارند. دلیل دیابت خاموش در افرادی که به دیابت نوع دوم مبتلا هستند، بالا رفتن سطح قند خون و یا همان هایپرگلایسمی است که به تدریج و با گذشت زمان رخ می‌دهد. این در حالی است که در ابتدای این بیماری فرد متوجه آن نیست. بالا رفتن وزن و چاقی سبب می‌شود تا بدن در برابر هورمون انسولین دچار مقاومت شود. بنابراین این موضوع می‌تواند از دلایل اصلی مبتلا شدن به دیابت خاموش باشد.
در افرادی که به دیابت پنهان از نوع یک مبتلا هستند شاهد مختل شدن در تولید هورمون انسولین در لوزالمعده هستیم. همچنین امکان دارد که مقدار انسولینی که از لوزالمعده ترشح می‌شود به اندازه کافی نباشد. زمانی که مقدار انسولین کم باشد بدن نمی‌تواند به اندازه کافی گلوکز بسازد. به این بیماری دیابت جوانی هم گفته می‌شود. هنوز به صورت دقیق علت بروز دیابت خاموش معلوم و مشخص نیست. ولی یک سری عوامل وجود دارند که می‌توانند از مهم‌ترین علل به وجود آورنده دیابت خاموش باشد. این عوامل شامل چاقی و وزن زیاد، کم‌تحرک بودن، عوامل ارثی و ژنتیکی و دیگر فاکتورهای مربوط به محیط است. علل بروز دیابت نهفته در کودکان هم نوعی بیماری ژنتیکی و خود ایمنی است که از والدین به شکل ژنتیکی به بچه انتقال پیدا می‌کند.
علائم دیابت خاموش کدامند؟
همان گونه که از اسم این بیماری مشخص است، متاسفانه دیابت خاموش علائم مشخصی نداشته و گاهاً نهفته است. از طرفی علائم نوع یک، نوع ۲ و پیش دیابت تقریباً یکسان است. با این تفاوت که نشانه‌های دیابت ۲ و پیش دیابت در مدت زمان کمتری نمایان می‌شود. به علاوه اینکه علائمی مانند دردهای عصبی، سوزن سوزن شدن بدن، زخم‌های دیر ترمیم و… از رایج‌ترین نشانه‌های دیابت نوع دو هستند.
علائم عمومی دیابت خاموش
به طور کلی از علائم عمومی دیابت خاموش می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:
- تاری دید
- تکرار ادرار
- کاهش وزن
- افزایش گرسنگی
- افزایش میزان تشنگی
- خستگی شدید و مفرط
- زخم‌هایی که دیر خوب می‌شوند
علائم دیابت خاموش در مردان
علائم دیابت خاموش در مردان و زنان با هم فرق دارد که در مردان عبارتند از:
- اختلال در نعوظ
- قدرت عضلانی ضعیف
- کاهش شدید میل جنسی
علائم دیابت خاموش در زنان
و اما می‌رسیم به نشانه‌های دیابت خاموش در زنان:
- خشکی واژن
- عفونت دستگاه ادرار
- عفونت‌های قارچی شدید
- پوست خشک و خارش‌دار
علائم دیابت خاموش در بارداری
اکثرزنانی که دیابت بارداری دارند، علائمی ندارند، مگر اینکه دیابت آنها با آزمایش خون مشخص شود. آزمایشی که در طی هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری صورت می‌گیرد. تنها علائم نادری که مادر ممکن است در این دوران تجربه کند، تشنگی شدید و دفعات زیاد دفع ادرار است.
علائم دیابت خاموش به صورت مفصل
دیابت بیماری خاموش در قرن حاضر است. همان‌طور که پیش از این گفتیم نوع دوم این بیماری بیشتر رایج است و بیشتر به دلیل اشتباه در سبک زندگی پدید می‌آید. زمانی که شما بتوانید نشانه‌های خاموش دیابت را در خود بشناسید می‌توانید از صدمه رسیدن به کلیه، چشم‌ها و قلب در اما بمانید. در زیر قصد داریم که چند نشانه از بیماری دیابت خاموش را با توضیح ارائه دهیم:
۱. به طور مکرر دستشویی می‌روید
نخستین نشانه از بیماری دیابت نوع دوم تکرر ادرار است. در بدن هر فرد مقدار بالایی قند یا همان گلوکز وجود دارد که بدون استفاده هستند. باید بدانید که کلیه تشخیص می‌دهد که چه میزان از این قند را دفع کند. در صورت قند خون بالا فرد نیاز دارد که زیاد به دستشویی برود و در هر بار میزان زیادی ادرار دفع کند.
۲. عطش زیاد و بیشتر از حد عادی
برای این که بدن بتواند قند اضافی را دفع کند نیاز دارد تا آب بیشتری مصرف کند. افرادی که به بیماری دیابت خاموش مبتلا هستند نشانه‌هایی مانند تشنه شدن بیش از اندازه از خود بروز می‌دهند. در این صورت ممکن است که فرد برای رفع عطش خود از نوشابه، شیرکاکائو و آب‌میوه استفاده کند.
۳. کاهش وزن بی‌علت
قندهای حاصل شده از غذاها که جهت سوخت ماهیچه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای حفظ بقای بدن لازم است به سادگی از طریق ادرار بیرون می‌آید؛ بدون این که سلول‌های بدن بتوانند از آنها بهره ببرند. در این صورت است که فرد انرژی لازم برای هضم کردن را پرداخت می‌کند ولی انرژی‌ای را نمی‌گیرد. در نتیجه فرد بدون این که رژیم بگیرد و یا ورزش کند لاغر می‌شود.
۴. گرسنگی بیش از حد عادی
افزایش گلوکز و یا قند خون در بدن به معنی تامین قند لازم ماهیچه‌های بدن نیست. در حقیقت انسولینی که در خون موجود است برای بدن به خوبی کار نمی‌کند و فرد بیشتر از حالت عادی دچار گرسنگی به صورت مفرط می‌شود. باید بدانید که این گرسنگی کاذب نیست و در بیشتر وقت‌ها با کم شدن فشار ناگهانی و یا سرگیجه همراه می‌شود.
۵. خستگی‌های دائم و همیشگی
بیمارانی که به دیابت مبتلا هستند همواره احساس خستگی می‌کنند. دلیل بروز خستگی‌ها این است که غذاها نمی‌توانند سوخت موردنیاز جهت سلول‌های بدن را فراهم بیاورند و قندهای حاصل شده از غذاها دفع نمی‌شوند.
۶. وضعیت‌های روحی بد
به دلیل این که قند یا گلوکز در بدن فرد مبتلا به دیابت به صورت اضافی است، لذا فرد می‌تواند یک سری حالت‌ها مثل افسردگی‌های موقت را تجربه کند. بنابراین تغییرات ناگهانی در خلق‌وخو می‌تواند نشانه‌های پنهان از دیابت باشد.
۷. تار شدن دید
دیابت با بستن رگ‌های خونی که در پشت چشم‌ها قرار دارند سبب می‌شود تا دید فرد تار شود. باید بدانید که گلوکز که به علت دیابت در خون پدید می‌آیند با گلوکزهای رایج جهت سوخت‌وساز بدن متفاوت است. به همین دلیل است که این گلوکز به اندام‌های بدن صدمه وارد می‌کند. اگر بتوانید سریع دیابت را درمان کنید به زودی تاری دید در شما برطرف می‌شود.
۸. تاخیر در بهبودی زخم‌ها و خون‌ریزی
اگر زخم‌ها دیر خوب می‌شود و در زمان بریدگی یا سوختگی خون‌ریزی به سختی بند می‌آید می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که شما به بیماری دیابت مبتلا شده‌اید. امکان دارد که این علائم با کم شدن یک سری فاکتورهای پوستی در شما ظاهر شوند. بنابراین لازم است که حتما به پزشک مراجعه کنید.
۹. بی‌حس شدن دست‌ها و پاها و خواب‌رفتگی آنها
اگر در انگشتان پاهای خود حس بی‌حسی دارید به این دلیل است که رگ‌های عصبی پا دچار آسیب شده‌اند. این آسیب‌ها می‌توانند خود را با خواب‌رفتگی و بی‌حسی‌های مکرر در پاها و دست‌ها نشان بدهند. بنابراین نباید نسبت به آنها بی‌تفاوت باشید. چون تخریب رگ‌های عصبی نمی‌تواند ترمیم شود.
۱۰. عفونت‌های ادراری
به علت این که قند بالا در ادرار وجود دارد سبب جذب باکتری‌ها در منطقه تناسلی می‌شود. لذا عفونت‌های ادراری و بیماری‌های باکتریایی در فرد بروز پیدا می‌کند.
تشخیص دیابت خاموش
معمولاً آزمایش‌ها و روش‌های مختلفی برای تشخیص دیابت خاموش وجود دارد که بعضی از آنها سریع و در لحظه انجام می‌شود و برخی آزمایش‌ها هم زمانبر هستند و باید بیمار چند ساعتی تحت کنترل باشد.: دیابت خاموش نوع ۱ معمولا به سرعت پیشروی می‌کند و دکتر داخلی یا دکتر غدد برای تشخیص آن سراغ موارد زیر می‌رود:
- میزان قند خون ناشتا در دو آزمایش جداگانه بیش از ۱۲۶ میلی‌گرم باشد.
- میزان قند خون تصادفی بیش از ۲۰۰ میلی‌گرم باشد و شخص و سایر علائم دیابت را داشته باشد.
- جواب آزمایش هموگلوبین A1C در دو آزمایش مجزا بیش از ۶.۵ باشد.
گاهی اوقات ممکن است تشخیص بیماری تا بروز عوارض یا تشدید علائم علی رغم درمان به تاخیر بیفتد.
بهترین روش تشخیص دیابت خاموش چیست؟
روش‌های مختلفی برای تشخیص دیابت خاموش نوع دو وجود دارد، اما بهترین راه برای تشخیص، آزمایش قند خون است که میزان قند خون به صورت دوره‌ای مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. کسانی که شاخص توده بدنی بالاتر از ۲۵ دارند و افراد بالای ۴۵ سال بهتر است آزمایش قند خون بدهند. اگر آزمایش خون مشکلی نداشت، می‌توانید هر سه سال یک بار تست غربالگری بدهید اما کسانی که پیش دیابت یا علائم دیابت را دارند، باید سالانه آزمایش خون بدهند. برای ارزیابی میزان قند خون و تشخیص دیابت پنهان نوع ۲ باید آزمایش‌های A1C، آزمایش تصادفی قند خون، قند خون ناشتا، تست تحمل گلوکز خوراکی و تست چالش گلوکز انجام شوند.
آیا دیابت خاموش خطرناک است؟
دیابت پنهان بیماری خطرناک است که تا آخر عمر با شخص می‌ماند و عدم درمان و کنترل آن عوارض جدی و خطرناکی برای بدن به همراه دارد که ممکن است به چشم‌ها، کلیه‌ها، قلب، پاها آسیب برساند. دیابت نهفته نوع یک نوعی بیماری خود ایمنی است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های سالم تولید کننده انسولین در لوزالمعده حمله می‌کند و وقتی این حمله رخ می‌دهد، دیگر سلول‌های بتا قادر به تولید انسولین نخواهند بود و قند خون بالا می‌رود.
کمبود ویتامین D از جمله عواملی است که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد و یکی از روش‌های پیشگیری از دیابت نهفته نوع یک، تامین ویتامین D کافی مورد نیاز بدن است که از طریق آفتاب، مصرف منابع ویتامین دی مانند ماهی، زرده تخم مرغ و پنیر است. برای پیشگیری از دیابت پنهان نوع یک در کودکان باید مراقب وزن کودک باشید. افزایش وزن و چاقی شکمی یکی از علل اصلی مقاومت انسولینی به شمار می‌روند. انجام ورزش منظم، سبک و رژیم غذایی سالم هم از دیگر مواردی هستند که به پیشگیری از دیابت پنهان نوع یک در کودکان کمک می‌کنند.
رنگ ادرار افراد دیابتی
رنگ ادرار افراد دیابتی می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله میزان قند خون و سطح کنترل بیماری تغییر رنگ دهد. به طور کلی رنگ ادرار در حالت طبیعی با وجود ماده‌ای به نام یوروکروم، زرد کمرنگ و شفاف می‌باشد و از آنجایی که دیابت، احساس تشنگی در افراد را بیشتر کرده و تمایل به نوشیدن مایعات را افزایش می‌دهد. در صورت مصرف بیشتر مایعات، ادرار بیشتری تولید می‌شود که دهیدراته شدن (کم‌آبی) بدن را به همراه دارد و موجب می‌شود ادرار غلیظ‌تر شده و رنگ آن از زرد روشن به زرد تیره، کهربایی یا حتی قهوه‌ای تغییر کند.
راه‌های پیشگیری از دیابت خاموش
شاید دیابت خاموش درمان قطعی نداشته باشد، اما با چند راه کار ساده می‌توان از ابتلا به دیابت پنهان پیشگیری کرد یا وقوع آن را تا حد امکان به تاخیر انداخت:
- رژیم غذایی سالم‌خوری
- ورزش منظم
- کاهش وزن چکاپ‌های دوره‌ای منظم و تست‌های غربالگری
- کنترل میزان فشار خون
- حذف مصرف الکل و دخانیات
- خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر
- مصرف بیشتر سبزیجات و میوه‌ها
نحوه درمان دیابت خاموش
در عصر حاضر هنوز درمان قطعی برای دیابت خاموش نوع یک وجود ندارد و درمان صرفاً در جهت کنترل میزان قند مصرفی در خون با استفاده از انسولی،ن رژیم غذایی و سبک زندگی است تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود. برای درمان دیابت خاموش نوع ۲ باید میزان قند خون را کنترل کرد و ریسک عوارض دیابت را به حداقل رساند. در حقیقت در مواجهه با دیابت خاموش بیشتر باید به فکر روش‌های کنترل بیماری باشیم تا درمان، زیرا این بیماری درمان قطعی ندارد و صرفاً با انتخاب سبک زندگی سالم و مصرف داروها می‌توان آن را کنترل کرد. بیشتر مبتلایان روش‌های درمانی مختلف را کنار هم به کار می‌گیرند. برخی روش‌های درمانی برای کنترل و درمان دیابت خاموش شامل موارد زیر می‌شوند:
- رژیم غذایی سالم
- انجام فعالیت‌های ورزشی منظم برای حفظ تناسب اندام و وزن مناسب
- مصرف داروهای انسولین
- جراحی لاغری در کسانی که چاقی مفرط دارند
- اندازه‌گیری میزان قند خون با گلوکز
- کنترل فشار خون با حذف دخانیات، ورزش منظم و رژیم غذایی سالم و مصرف داروهای فشار خون
- کنترل کلسترول خون با مصرف غذاهایی که چربی اشباع شده، روغن ترانس، نمک و شکر کمتری دارد.
- پزشک متخصص دکتر داخلی یا دکتر غدد می‌تواند برای پایین آوردن میزان کلسترول خون داروی استاتین تجویز کند.
یکی از نکات مهم در روند درمان و مدیریت بیماری دیابت انجام معاینات و چکاپ افراد دیابتی است. در این چکاپ‌ها پزشک تمامی ارگان‌های در معرض خطر عوارض دیابت را بررسی می‌کند تا بتواند از عوارض ناخواسته و جدی دیابت جلوگیری کند.
سخن آخر
در این مقاله در مورد بیماری دیابت خاموش، علائم آن و دلایل بروز با شما صحبت کردیم. اگر این علائم را در خود مشاهده کردید لازم است که هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.
سوالات متداول دیابت خاموش
در ادامه قصد داریم به بررسی برخی از رایج‌ترین پرسش و پاسخ‌های مربوط به دیابت خاموش بپردازیم.
۱. دیابت خاموش چه عوارضی دارد؟
دیابت خاموش اگر به موقع تشخیص و درمان نشود، ممکن است مشکلات جدی از جمله بیماری‌های قلبی، کلیوی، آسیب به چشم و اعصاب را در پی داشته باشد.
۲. دیابت خاموش چگونه تشخیص داده می‌شود؟
شما می‌توانید با انجام برخی از آزمایشات خون مانند قند خون ناشتا، آزمایش هموگلوبین A1C و تست تحمل گلوکز دیابت خاموش را تشخیص دهید.
۳. چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت خاموش هستند؟
افرادی که سابقه خانوادگی دیابت، اضافه وزن، فشار خون بالا، سابقه دیابت بارداری یا سبک زندگی کم تحرکی دارند بیشتر در معرض ابتلا به دیابت خاموش می‌باشند.
۴. آیا تغییر سبک زندگی می‌تواند در کنترل دیابت خاموش تاثیرگذار باشد؟
بله، از مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری و کنترل دیابت می‌تواند به موارد زیر اشاره کرد.
- ورزش منظم
- رژیم غذایی سالم
- کاهش وزن
۵. برای درمان دیابت خاموش به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
به شما توصیه می‌کنیم برای درمان دیابت خاموش به پزشک عمومی، داخلی و متخصص غدد مراجعه نمایید.