هفته اول بارداری از اولین روز آخرین قاعدگی محاسبه می‌گردد. پس از لقاح و لانه گزینی، یعنی قرار دادن جنین در رحم، تمام اعضای بدن شروع به شکل‌گیری می‌کنند. وقتی کودک شما به سرعت رشد می‌کند و به اندازه یک لوبیا می‌رسد، شروع به حرکت می‌کند و به دنبال آن ضربان قلب تشکیل می‌شود. پس از آن، تمام اعضای بدن شروع به شکل‌گیری و رشد می‌کنند. اما هفته به هفته این دوران بسیار خواندنی و شگفت‌انگیز است، بخصوص در هفته اول بارداری. در ادامه این مقاله از سیناکر به بررسی وضعیت جنین در هفته اول بارداری می‌پردازیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
مراحل رشد جنین در هفته اول حاملگی(بارداری)
بارداری به عنوان فرآیند لقاح تعریف می‌شود که از نقطه‌ای شروع می‌شود که تخمک زن و اسپرم مرد در طول رابطه جنسی به هم می‌رسند. بارداری فرآیندی است که با لقاح تخمدان‌های زن توسط اسپرم که سلول تولید مثل مرد است شروع می‌شود و تقریباً 37-40 هفته طول می‌کشد. احتمال بارداری به خصوص در روابطی که از روش‌های پیشگیری از بارداری خاصی استفاده نمی‌شود بسیار زیاد است. به طور خلاصه، برای این‌که حاملگی اتفاق بیفتد، یک سلول اسپرم باید با یک تخمدان ملاقات کند. بارداری معمولا با لانه گزینی تخمک بارور شده در رحم آغاز می‌شود. احتمال وقوع حاملگی معمولاً 2-3 هفته پس از مقاربت قابل ارزیابی است.
سلول‌های اسپرم
شکل‌گیری جنین را می‌توان در واقع به عنوان یک فرآیند پیچیده شامل چندین مرحله بیان کرد. اولین مرحله فرآیند با برخورد سلول‌های اسپرم با تخمدان آغاز می شود. اسپرم، هورمون مردانه، در واقع سلول‌های بسیار کوچکی هستند که در بیضه‌ها تولید می‌شوند. هر بار میلیون‌ها اسپرم در مردان تولید می‌شود و در حین مقاربت از بدن خارج می‌شود. با این حال، تنها یک اسپرم برای بارداری لازم است. بارداری در نتیجه این ملاقات اسپرم سالم با تخمدان اتفاق می‌افتد.
تخمک گذاری در هفته اول بارداری
هر ماه، 5 تا 6 فولیکول (حاوی یک تخمک و احاطه شده توسط سلول هایی که هورمون های مختلف تولید می کنند) در تخمدان‌ها شروع به رشد می‌کنند. هر ماه به ترتیب یک تخمدان راست و یک تخمدان چپ تخمک گذاری می‌کنند. به ندرت، دو بار تخمک گذاری رخ می‌دهد. اگر دو تا از آن‌ها توسط اسپرم‌های مختلف بارور شوند، بنابراین جفت دو قلو تشکیل می‌شود.
در تخمدان‌های یک زن سالم، هورمون‌های زنانه در حدود 5-6 تخمک در ماه تولید می‌شوند و منتظر ملاقات با اسپرم هستند. بدن تنها یکی از این هورمون‌های زنانه در حال ظهور را تعیین می‌کند و وقتی کاملاً بالغ شد، از طریق کانال‌ها دفع می‌شود. به این وضعیت تخمک گذاری می‌گویند. علائم تخمک پر در بدن سالم ظاهر می‌شود. به طور کلی هر ماه یک تخمدان راست و یک تخمدان چپ تخمک گذاری را نشان می‌دهد. اگرچه بسیار نادر است، برخی از زنان ممکن است دو بار در ماه تخمک گذاری کنند. اگر بارداری در دوره‌هایی اتفاق بیفتد که دو تخمک گذاری جداگانه اتفاق می افتد و لقاح توسط دو اسپرم مختلف اتفاق می‌افتد، دوقلوهای برادر به دنیا خواهند آمد.
حرکت تخمک در هفته 1 بارداری
پس از مرحله تخمک گذاری، تخمک به داخل حفره شکمی رانده می‌شود و از طریق لوله‌ها به سمت رحم حرکت می‌کند. پهن‌ترین قسمت‌های لوله ها به عنوان مناسب‌ترین مناطق برای لقاح شناخته شده‌اند. در این مرحله، اگر قسمت پهن لوله‌ها با یک اسپرم برخورد کند، لقاح اتفاق می‌افتد. به طور خاص، زمان تخمک گذاری زمان لقاح را در سیکل قاعدگی 28 روزه نشان می‌دهد. بر این اساس، اگر می‌خواهید باردار شوید، باید با در نظر گرفتن دوره‌های تخمک گذاری در تقویم، رابطه جنسی داشته باشید.
با این حال، اگر می‌خواهید از بچه‌دار شدن پیشگیری کنید، باید زمان‌هایی غیر از دوره تخمک گذاری را برای آمیزش جنسی در نظر بگیرید یا حتما از روش‌های جلوگیری استفاده کنید. پس از تخمک گذاری، تخمک‌ها به داخل حفره شکمی رها می‌شوند و از قسمت‌های مودار لوله‌ها جمع آوری شده و از طریق لوله ها به سمت رحم خارج می‌شوند. بزرگ‌ترین قسمت لوله، محل ملاقات با اسپرم، یعنی محل لقاح خواهد بود.
آماده شدن رحم
پس از گذراندن مرحله بلوغ تخمدان، آماده بارور شدن توسط اسپرم است. هورمون‌هایی که در این دوره شروع به ترشح می‌کنند شروع به ضخیم شدن سطح داخلی رحم می‌کنند. زیرا این حالت با کشیده شدن سطح داخلی رحم مانند اسفنج بدن را برای بارداری آماده می‌کند. بارداری در دوره های تخمک گذاری در چرخه قاعدگی اتفاق می‌افتد. یک تخمک بالغ، در نیمه راه چرخه قاعدگی، تخمدان را ترک می‌کند و از طریق مجاری به سمت رحم حرکت می‌کند.
در روز دوم، سلول‌های اطراف تخمک پوشیده نمی‌شوند، اما پوسته بیرونی هنوز در داخل جنین است. اگر سفر آن با چیزی مانند انسداد در لوله ها قطع شود، تولید مثل خارجی اتفاق می‌افتد، یعنی جنین قبل از رسیدن به رحم در لوله شروع به رشد می‌کند. اما از آنجایی که لوله‌ها غیرطبیعی هستند، جنین ممکن است بزرگ شده، خارج از رحم و حتی سوراخ‌های حیاتی رخ دهد که باعث پارگی و خونریزی در لوله‌ها می‌شود. پس از 3 روز، جنین هنوز در لوله است و 12-16 سلول یک مایع رویی (مورولا) تشکیل می‌دهند.
لقاح در هفته اول حاملگی
تخمکی که به داخل رحم می‌افتد تقریباً 12 تا 24 ساعت در آنجا آویزان می‌شود و بررسی می‌کند که آیا در اطراف آن اسپرم وجود دارد یا خیر. در همین حال، تخمک بالغ بسیار آهسته حرکت می کند و به دنبال اسپرم برای بارور شدن می گردد. اگر در آن زمان یک اسپرم وارد واژن شود، تخمک و اسپرم به هم می رسند. با این حال، مدت زمان ورود اسپرم به واژن تا رسیدن به تخمک تنها 6 روز است یعنی جنین در هفته اول بارداری به این مرحله می‌رسد. اگر اسپرم قبل از مرگ با تخمک ملاقات کند، علائم نشستن اسپرم در رحم مثبت است.
بعد از سفر اسپرم در دستگاه تناسلی زنان و در طول این سفر 10 ساعته، به طور متوسط 400 اسپرم به تخمک می‌رسد و تنها یکی از آن‌ها از پوسته بیرونی عبور می‌کند. این انتقال تقریباً 20 دقیقه طول خواهد کشید. اسپرم‌هایی که به تخمک نمی‌رسند از بین می‌روند و یکی از اسپرم‌هایی که به تخمک می‌رسد به پوسته نفوذ می‌کند.
تکثیر سلولی
لقاح زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از اسپرم‌های منتقل شده از واژن به تخمک می‌رسد. با این حال، بر خلاف تصور عمومی، لقاح بلافاصله رخ نمی‌دهد. اسپرم فقط 6 روز در رحم می‌ماند. در مورد آمیزش جنسی، ملاقات با تخمک به لطف اسپرمی است که نمرده است. بارداری با این مرحله اول شروع می‌شود. اگر سلول اسپرم بتواند در تخمدان بماند، این تخمک بارور شده از مجاری عبور کرده و به داخل رحم پرتاب می‌شود. سلول شروع به تقسیم شدن به سلول‌های بیشتر و بیشتر می‌کند و شکل یک توپ را به خود می‌گیرد. این عارضه که توپ سلولی نامیده می‌شود، تقریباً پس از 3-4 روز به رحم منتقل می‌شود.
بارداری
این گلوله سلولی که به رحم تحویل داده می‌شود به مدت 2-3 روز در “رحم” باقی می‌ماند. اگر این گلوله سلولی بتواند به سطح داخلی رحم بچسبد، بارداری شروع می‌شود. این روند مربوط به 6 روز پس از لقاح است. این فرآیند تقریباً 3-4 روز طول می کشد تا تکمیل شود. جنین در سطح داخلی رحم رشد می‌کند. با این حال جفت از سلول‌های بیرونی رحم تشکیل شده است.
پس از کاشت تخمک بارور شده در رحم و در زمانی که افراد باردار هستند، پریود نمی‌شوند. زیرا هورمون‌های بارداری برای جلوگیری از آسیب دیدن دیواره رحم در حین لقاح، شروع به ترشح در بدن می‌کنند. هنگامی که تخمک با اسپرم ملاقات نمی‌کند، حاملگی نتیجه منفی دارد. یا اگر تخمک بارور شده در رحم کاشته نشود، حاملگی اتفاق نخواهد افتاد. اکثر تخمک‌های بارور شده نمی‌توانند در رحم کاشته شوند و در دوران قاعدگی از بدن خارج می‌شوند.
زمان قعطی شدن بارداری
کل دوره بارداری به طور کلی به عنوان 9 ماه و 10 روز شناخته می‌شود و از نظر پزشکی به عنوان هفته 40 تعریف می‌شود. اگرچه تاریخ بارداری را نمی‌توان به وضوح درک کرد، اما می‌توان اولین روز آخرین قاعدگی را تعیین کرد. بنابراین، محاسبات دوره بارداری پس از این تاریخ انجام می‌شود. با توجه به دلیلی که ذکر شد، هفته اول بارداری دوره‌ای است که معلوم نیست حاملگی اتفاق افتاده است یا خیر.
در هفته اول بارداری، میلیون‌ها اسپرم از واژن عبور می‌کنند، به رحم می‌رسند و سعی می‌کنند تخمک را در لوله فالوپ بارور کنند. تنها یکی از میلیون‌ها اسپرمی که به این مرحله می‌رسد می‌تواند موفق باشد و به غشای تخمک نفوذ کند. تخمک بارور شده “زیگوت” نامیده می‌شود. روند لقاح با تقسیم زیگوت حاصل به 16 سلول یکسان ادامه می‌یابد و در رحم مستقر می‌شود و در آنجا به رشد خود ادامه می‌دهد. بنابراین، از نظر فنی، شما در 3 هفته اول بارداری باردار نیستید.
جنسیت نطفه
به طور متوسط 10-30 ساعت پس از ورود اسپرم به تخمک، اسپرم و تخمک حرکت کرده و مواد ژنتیکی خود را با هم ترکیب می کنند. لقاح با انتقال اسپرم به پوسته تخمک آغاز می شود و با غلاف 23، 2 نیم مجموعه کروموزوم که از اسپرم و تخمک می آید و 46 (23 جفت) مجموعه کامل کروموزوم فرد به پایان می رسد. نتيجه اين‌که اولین سلول بدن انسان يعني زیگوت، جنین تک سلولی است که ما روی آن اثر می گذاریم. اگر قلب کروموزوم X را به عنوان کروموزوم جنسی بگیرد، دختر خواهد بود و اگر از کروموزوم Y استفاده کند، پسر خواهد بود.
شکل‌گيری جنين در هفته اول بارداری
زیگوت دارای پوسته تخمک سفت است. این حالت اولیه ما همه ویژگی‌های ژنتیکی ما را دارد، نسخه اصلی ما با 23 جفت کروموزوم که ما را به فردی منحصر به فرد تبدیل می‌کند. کروموزوم‌ها، مولکول‌های DNA بسیار محکم بسته‌بندی شده‌اند. و مولکول DNA تمام اطلاعات لازم برای تبدیل شدن این سلول به عنبیه را حمل می‌کند. این جنین جدید (زیگوت) بعد از 24 تا 30 ساعت خود به خود تکثیر می‌شود و کپی می‌کند.
به عبارت ديگر پس از این تقسیم اول، 2 سلول جدید تشکیل می‌شود و با تقسیم مجدد، 4 سلول تشکیل می‌شود و این سلول‌ها 8، 16، 32 سلول را تشکیل می‌دهند و میتوز ادامه می‌یابد. در این روزهای اولیه، اندازه جنین بسیار کوچک است، زیرا سلول‌ها کوچک و ریز هستند. در همین حال، DNA با سرعتی باورنکردنی به کپی برداری خود ادامه می‌دهد. در حالی که سلول ها به طور تصاعدی به تکثیر خود ادامه می‌دهند، از سوی دیگر، این توده سلولی در لومن داخلی لوله‌ها به سمت راست حرکت می‌کند.
بشتر بخوانید: وضعیت مادر در هفته اول بارداری
چرخه قاعدگی در باروری
14 روز پس از شروع دوره قاعدگی، یکی از تخمک‌های تولید شده در تخمدان‌ها انتخاب می‌شود و با کمک یک وزیکول پر از مایع به سطح می‌رسد و تخمک داخل آن روی سطح تخمدان رسوب می‌کند. تخمک آزاد شده از طریق لوله‌هایی به نام لوله‌های فالوپ گرفته می‌شود که در دو طرف رحم امتداد یافته و انتهای آن به داخل رحم باز می‌شود. تخمک به لوله‌های فالوپ می‌رسد و در آنجا شروع به انتظار برای لقاح می‌کند.
به همین دلیل است که حدود روز چهاردهم قاعدگی بالاترین شانس باردار شدن یک زن در نظر گرفته می‌شود. اگر زن در این دوره که 6 روز قبل از تخمک گذاری شروع می‌شود، رابطه جنسی داشته باشد، احتمال لقاح بسیار زیاد است. زیرا اسپرمی که به لوله‌های فالوپ می‌رسد با تخمک در انتظار آنجا ملاقات می‌کند و لقاح می‌تواند بلافاصله انجام شود. با اتحاد تخمک و اسپرم ساختاری به نام زیگوت تشکیل می‌شود. وقوع حاملگی‌های چند قلو مانند دوقلو و سه قلو را می‌توان با لقاح بیش از یک تخمک منتظر در لوله‌های فالوپ نیز توضیح داد.
سقط جنین در هفته اول بارداری
سقط جنین یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مسئله در زمینه بهداشت زنان است که در دوران بارداری اتفاق می‌افتد. عوامل متعددی می‌تواند باعث سقط جنین شود که از بارز‌ترین آن‌ها می‌توان به عوامل محیطی، موارد ژنتیکی، مشکلات هورمونی، مشکلات رحمی و مشکلات خونی اشاره کرد. بیشتر موارد سقط جنین در اوایل هفته بارداری رخ می‌دهد، زیرا سلول‌های جنینی که به آن‌ها بلاستوسیست (Blastocystis) می‌گویند در حال حرکت به سمت رحم هستند و هنوز لانه‌گزینی نکرده‌‌اند.
اگر در این زمان دچار لکه‌بینی شدید یا خونریزی واژینال را تجربه می‌کنید که پس از چند ساعت متوقف نمی‌شود، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است علائم دیگری همزمان با خونریزی داشته باشید که شامل موارد زیر می‌شود:
- درد یا گرفتگی شکم
- کمر درد
- خونریزی یا خروج مایع از واژن
- کاهش علائم بارداری ( تهوع و خستگی)
در هفته اول بارداری، رحم ممکن است بافت جنین را دفع کند، به همین دلیل اگر در این هفته درد شکم یا سایر علائم ذکر شده، خونریزی داشتید و در صورت مشاهده هرگونه لکه‌بینی باید به پزشک مراجعه و موضوع را به ایشان اطلاع دهید. همچنین برای اطمینان از سلامت کامل خود و جنین می‌توانید معاینات لازمه و آزمایش‌ها را انجام دهید و از مشکلات ناشی از سقط جنین یا عفونت جلوگیری کنید.
دلایل احتمالی سقط جنین در هفته اول بارداری
همان‌طور که می‌دانید عوامل متعددی در سقط جنین تاثیر دارد و دلایل مختلفی می‌تواند موجب این اتفاق شود که در ادامه مطلب به برخی دلایل احتمالی سقط جنین می‌پردازیم:
- ناهنجاری‌های کروموزومی
- مشکلات هورمونی (سطح پایین پروژسترون یا سایر هورمون‌ها)
- برخی بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون بالا، اختلالات تیروئید یا بیماری‌های خودایمنی
- مشکلات جسمی در مادر
- عوامل محیطی (قرار گرفتن در معرض بعضی از مواد سمی یا اشعه)
- مصرف برخی داروها مانند راکوتان (Accutane)
- عفونت در سیستم تناسلی یا رحم
کلام پایانی
جنین در هفته اول بارداری در واقع در دوره‌ای است که تخمک شروع به رشد می‌کند. با خونریزی قاعدگی، تخمک‌های انتخاب شده از تخمدان‌ها شروع به رشد می‌کنند و یکی، به ندرت دو تا از آن‌ها به عنوان فولیکول‌های اصلی در پایان هفته دوم رشد می‌کنند و به اندازه تخمک گذاری (ترک خوردن) می‌رسند.
پس از تخمک گذاری، تخمک موجود در محیط توسط لوله گرفته شده و برای لقاح آماده می‌شود. در عرض 24-12 ساعت از روز لقاح و تخمک گذاری، در صورت وجود اسپرم در محیط یا در صورت وجود آمیزش، زندگی جدیدی آغاز می‌شود. تقریباً 30 ساعت پس از لقاح، تخمک به دو قسمت تقسیم می‌شود و به این دوره زیگوت می‌گویند. تخمک بارور شده با اسپرم در لوله برای چند روز تقسیم و تکثیر می‌شود. در حالی که همزمان به سمت رحم حرکت می‌کند و به رحم می‌رسد. برای آگاهی بیشتر می‌توانید مقاله مربوط به وضعیت جنین در هفته دوم بارداری را بررسی کنید.