ضربان قلب نرمال برای سنین مختلف

ضربان قلب نرمال یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سلامتی قلب بوده که نشانگر عملکرد درست سیستم گردش خون بدن شخص است. این مقدار می‌تواند تحت تأثیر عوامل زیادی مانند سن، وضعیت جسمانی و فعالیت‌های روزانه قرار گیرد. اندازه‌گیری ضربان قلب به شما کمک می‌کند تا از سلامت قلبتان آگاه شوید و در صورت نیاز اقدامات درمانی لازم را انجام دهید. در ادامه این مقاله از سایت سیناکر قصد داریم شما را با ضربان قلب نرمال برای سنین مختلف با دستگاه فشار سنج‌های گوناگون آشنا کنیم، پس تا انتها همراه ما باشید.

ضربان قلب نرمال چند است؟

به طور طبیعی در انسان، تپش قلب نرمال زمانی که ورزش نمی‌کند، یعنی در حالت استراحت، ۷۰ بار در دقیقه (bpm) است. با این حال، ممکن است ضربان قلب فردی، خارج از این محدوده باشد؛ اما در سلامت کامل به سر ببرد. اگر ضربان قلب در حالت استراحت با نبض شما زمانی که آرام نشسته یا دراز کشیده و بیمار نیستید اندازه‌گیری شود، کمترین مقدار خون مورد نیاز را پمپاژ خواهد کرد. اما تعداد ضربان قلب به هنگام ورزش کردن به شدت افزایش می‌یابد.

از طرفی، ضربان قلب نرمال یا ضربان قلب استاندارد به سن فرد نیز بستگی دارد. به طور مثال میانگین حداکثر ضربان قلب یک شخص ۲۰ ساله bpm۲۰۰ است. در حالی که میانگین حداکثر ضربان قلب یک شخص ۷۰ ساله ۱۵۰ است یا یک شخص کم تحرک امکان دارد در زمان راه رفتن در یک مسافت کم، با افزایش ضربان قلب روبرو شود، اما فردی که به طور منظم ورزش می‌کند ممکن است برای افزایش ضربان قلب خود نیاز به تمرینات سنگین داشته باشد. با این اوصاف انتظار می‌رود کودکان ضربان قلب بالاتری نسبت به افراد بزرگسال داشته باشند و ضربان قلب نوزادان نیز با اضطراب تب و گرما بیشتر به تپش می‌افتد.

جدول ضربان قلب نرمال برای سنین مختلف

محدوده ضربان قلب نرمال در بزرگسالان بین ۶۰ و ۱۰۰ است و میانگین ضربان قلب در مرکز این بازه یعنی بین ۷۰ تا ۸۵ تپش در دقیقه قرار می‌گیرد. این میانگین برای مردان و زنان برابر نیست. میانگین ضربان قلب مردان بین ۷۰ تا ۷۲ تپش در دقیقه است، در حالی که همین میانگین برای زنان بین ۷۸ تا ۸۲ تپش در دقیقه است. در ادامه محدوده ضربان قلب نرمال در مردان زنان و کودکان را به طور مفصل بررسی می‌کنیم:

ضربان قلب نرمال در خانم‌ها و آقایان بزرگسال

جدول زیر متوسط ضربان قلب زنان و مردان بزرگسال را در سنین مختلف و در حالت استراحت بر حسب bpm (تعداد در دقیقه) نشان می‌دهد و مقایسه بین دو جنس را ممکن می‌کند:

ضربان قلب نرمال در زنان باردار

در دوران بارداری، ضربان قلب نرمال ماده بالاتر از حد معمول است و می‌تواند تقریباً ۱۰ درصد نسبت به قبل از بارداری افزایش یابد. این تغییر به دلیل افزایش نیاز به پمپاژ خون بیشتر برای تأمین نیازهای بدن مادر و جنین است. با این حال هرگونه مشکل یا نگرانی باید به پزشک گزارش گردد.

ضربان قلب نرمال در کودکان

جدول زیر ضربان قلب نرمال در حالت استراحت را در کودکان و نوجوانان از بدو تولد تا ۱۸ سالگی نمایش می‌دهد:

ضربان قلب نرمال جنین

ضربان قلب نرمال جنین بر اساس مدت بارداری به شرح زیر می‌باشد:

ضربان قلب غیر نرمال

ضربان قلب اگر به طور خوابیده و در حالت استراحت بعد از ۵ دقیقه شمرده شود و این عدد بیش از ۱۰۰ بار در دقیقه نمایش داده شود، در تعداد ضربان بیشتر از حد نرمال طبقه ‌بندی می‌شود. ضربان قلب غیر نرمال وقتی است که قلب شما خیلی آهسته یا خیلی سریع می‌زند.

ضربان قلب بزرگسالان هنگامی که به زیر ۶۰ ضربه در دقیقه می‌رسد بسیار آهسته است و هنگامی که از ۱۰۰ ضربه در دقیقه بیشتر می‌شود بسیار سریع است. این نوع ضربان قلب می‌تواند تهدید کننده و خطرناک باشد. بنابراین در صورت تجربه هر کدام از این دو حالت باید به دنبال مراقبت‌های خاص پزشکی باشید.

ضربان قلب آهسته‌ (برادی کاردی)

برادی کاردی یک اصطلاح پزشکی برای ضربان قلب آهسته می‌باشد. ضربان قلب نرمال بیشتر بزرگسالان در حالت استراحت بین ۵۰ تا ۱۰۰ بار در دقیقه است. برادی کاردی زمانی اتفاق می‌افتد که ضربان قلب کمتر از ۶۰ ضربه در دقیقه باشد. علت این عارضه می‌تواند در اثر شرایط مختلف رخ دهد. به خصوص حمله قلبی، عدم تعادل الکترولیت‌ها یا عوارض جانبی بعضی داروها در برخی موارد می‌توانند بر سیستم الکتریکی قلب تأثیرگذار باشند. ضربان قلب آهسته همچنین می‌تواند نشانه از یک مشکل اساسی جدی‌تر، مانند اختلال دریچه قلب یا عفونت باشد؛ بنابراین هرگونه ضعف ضربان قلب از حالت معمول به پیگیری‌های دیگر نیاز دارد.

ضربان قلب سریع (تا کی کاردی)

تا کی کاردی شرایطی است که در آن ضربان قلب نرمال نیست و سریع‌تر از حد طبیعی به نظر می‌رسد (معمولاً بیشتر از ۱۰۰ ضربه در دقیقه). دلیل ضربان قلب سریع می‌تواند به دلیل انواع شرایط زمینه‌ای نظیر استرس، اضطراب و بیماری‌های قلب عروقی عارض شود. درمان تا کی کاردی معمولاً شامل تغییرات در شیوه و سبک زندگی، مدیریت استرس و ورزش و همچنین دارو بسته به علت زمینه‌ای برخی بیماری‌ها یا مصرف داروهای خاص می‌باشد. گزینه‌های درمانی ضربان قلب سریع در برخی موارد به جراحی منجر می‌شود.

تعداد ضربان قلب نرمال

ضربان قلب در افراد مختلف متفاوت است و به عوامل زیادی از جمله سن و جنسیت بستگی دارد (ضربان قلب خانم‌ها به طور متوسط بیشتر از آقایان است). ضربان قلب هر شخص، در زمان ورزش و فعالیت بدنی با زمان استراحت او فرق دارد. با همه این اوصاف و با وجود این تفاوت‌های گوناگون آیا اساساً می‌توان از ضربان قلب نرمال سخن گفت؟

پاسخ به این سؤال مثبت است. بر اساس تعریف، ضربان قلب نرمال همان ضربان قلب در حالت استراحت است، وقتی که استراحت می‌کنید، قلب کمتر میزان خون را پمپاژ می‌کند تا نیازهای اکسیژن بدن را تأمین کند. برای اینکه بتوان به ضربان قلب اندازه‌گیری شده صفت نرمال را اطلاق کرد، لازم است که قبل از اندازه‌گیری به مدت ۵ تا ۲۰ دقیقه در جایی راحت و در حالت استراحت قرار بگیرید. ضربان قلب پس از تمرینات ورزشی، در زمان استرس و پس از مصرف قهوه به هیچ وجه به عنوان ضربان قلب نرمال قابل قبول نیست.

ضربان قلب نرمال در  بزرگسالان

بر اساس تحقیقات اخیر، ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت برای بزرگسالان بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است. با این حال، محدوده دقیق این تعداد ضربان بسته به عوامل زیادی نظیر سن و سال، سبک زندگی و سطح قوای بدن متفاوت خواهد بود. مطالعات به عمل آمده نشانگر این است که ضربان قلب کمتر در حالت استراحت به معنای عملکرد کارآمدتر قلب است و با سلامت قلب و عروق ارتباط مستقیم دارد.

اگر نبض ضربان قلب در حالت استراحت افراد بزرگسال بیش از ۱۰۰ ضربه در دقیقه باشد، با افزایش احتمال خطر مرگ روبرو خواهد بود.  تغذیه سالم و ورزش منظم می‌تواند به کاهش ضربان قلب در حالت استراحت و بهبود سلامت کلی قلب و داشتن ضربان قلب نرمال کمک کند.

اکسیژن خون و ضربان قلب نرمال

سطح اکسیژن خون مقدار اکسیژنی است که در خون در گردش است. در حالت نرمال سطح طبیعی اکسیژن خون بین ۷۵ تا ۱۰۰ میلی‌متر جیوه در نظر گرفته می‌شود. سطح پایین اکسیژن خون می‌تواند باعث ضربان قلب سریع، گردش خون غیر طبیعی، تنفس سریع و پی در پی، درد قفسه سینه یا تنگی نفس شود. در چنین حالتی فرد همزمان با سردرد، حالت بی‌قراری داشته و از حس سرخوشی، سرگیجه، گیجی و فشار خون بالا رنج می‌برد.

ضربان قلب نرمال با دستگاه فشار سنج

اکثر دستگاه‌های فشارسنج امروزی، علاوه بر اندازه‌گیری فشار خون می‌توانند تعداد ضربان قلب را نیز به نمایش بگذارند. دانستن محدوده تعداد ضربان قلب نرمال و چگونگی اندازه‌گیری ضربان قلب نرمال با دستگاه فشارسنج می‌تواند به شما در پایش سلامت قلب کمک شایانی کند. اغلب دستگاه‌های دیجیتال فشارسنج قابلیت اندازه‌گیری ضربان قلب را دارند. در حین استفاده از دستگاه، بعد از نمایش فشار خون تعداد ضربان قلب نیز بر روی صفحه نمایش نشان داده می‌شود.

بهترین دستگاه فشارسنج برای اندازه‌گیری ضربان قلب

اکثر دستگاه فشارسنج‌های دیجیتالی که امروزه در بازار به فروش می‌رسند، علاوه بر فشار خون (سیستولیک و دیاستولیک) قابلیت اندازه گیری ضربان قلب را نیز دارا می‌باشند. به عنوان یکی از بهترین دستگاه‌های فشارسنج خانگی ما فشارسنج Jumper JPD-HA121 را به شما معرفی می‌کنیم، چرا که این دستگاه می‌تواند فشار خون و ضربان قلب شما را دقیق اندازه‌گیری کرده و نتایج را به‌ طور خودکار ذخیره ‌کند. همچنین قابلیت بلوتوث این دستگاه فشارسنج، این امکان را برای شما فراهم می‌کند تا بتوانید به ‌راحتی نتایج اندازه‌گیری‌ها را به گوشی هوشمند خود منتقل کنید. علاوه بر این، قابلیت سخنگو به شما کمک می‌کند تا بدون نیاز به نگاه کردن به صفحه، نتایج را به ‌صورت صوتی بشنوید. پس همین حالا این فشارسنج خانگی را از فروشگاه سیناکر تهیه کرده و سلامت خود را به ‌سادگی مدیریت کنید.

عوامل مؤثر بر ضربان قلب

به طور کلی، چهار دسته عامل بر ضربان قلب تأثیرگذار هستند. این چهار دسته به شرح زیر می‌باشند:

1. سبک زندگی
2. عوامل فیزیولوژیک
3. عوامل محیطی
4. داروها و شرایط پزشکی

در ادامه به توضیح هر یک از این عوامل می‌پردازیم:

سبک زندگی

سبک زندگی یکی از عوامل مؤثر بر ضربان قلب نرمال اشخاص است. میزان فعالیت، احساسات و عادات غذایی هر فرد تأثیر زیادی بر تعداد ضربان قلب در حالت استراحت دارد. به طور کلی مواردی که می‌توانند بر ضربان قلب نرمال تأثیرگذار باشند عبارتند از:

• تناسب اندام و فعالیت بدنی
• هیجانات و احساسات
• چاقی
• سیگار
• الکل
• کافئین

عوامل فیزیولوژیک

عوامل فیزیولوژیکی که بر تعداد ضربان قلب افراد تأثیر می‌گذارند شامل موارد زیر است:

• سن
• جنسیت
• ساعت بیولوژیک (ساعت خواب)

عوامل محیطی

بعضی از عوامل محیطی محل زندگی بر ضربان قلب نرمال افرادی که در آن خطه زندگی می‌کنند تأثیر می‌گذارد. در ادامه به برخی از این عوامل اشاره می‌کنیم:

• گرما
• ارتفاع از سطح دریا
• موسیقی

داروها و شرایط پزشکی

بیماری‌هایی هستند که موجب افزایش ضربان قلب می‌شوند بعضی از این بیماری‌ها عبارتند از:

• بیماری‌های قلبی
• بیماری‌های متابولیسمی
• بیماری‌های ریه
• بیماری‌های کلیوی

روش‌های نرمال کردن ضربان قلب

فرض کنید ضربان قلب شخصی از حد نرمال بالاتر یا پایین‌تر رفته و دچار تاکی کاردی یا برادی کاردی شده است. در این وضعیت چه باید کرد آیا کاری هست که با انجام آن بتوانیم ضربان قلب خود یا فرد مبتلای دیگری را به محدوده نرمال و برگردانیم؟ پاسخ مثبت است. کارهایی وجود دارد که می‌توان با انجامشان ضربان قلب را پایین آورد یا بالا برد.

پایین آوردن ضربان قلب

اگر شخص به هر دلیلی با ضربان قلب بالا روبرو باشد، روش‌های زیادی برای کمک به کاهش آن وجود دارد:

• ورزش کردن: مؤثرترین راه برای کاهش ضربان قلب ورزش مداوم است. هر چند هر نوع ورزشی برای کاهش ضربان قلب مفید است. محققان، یوگا و تمرینات استقامتی را از مفیدترین ورزش‌ها می‌دانند.
• نوشیدن آب فراوان: زمانی که بدن کم آب می‌شود، میزان جریان خون در بدن نیز کاهش می‌یابد؛ بنابراین قلب باید برای ثبات بخشیدن به جریان خون سخت کار کند. آکادمی تغذیه و رژیم غذایی ایالات متحده پیشنهاد می‌کند که زنان هر روز ۱۱ و نیم فنجان و مردان ۱۵.۵ فنجان آب مصرف کنند.
• محدود کردن مصرف الکل و محرک‌ها مانند کافئین: مصرف الکل و محرک‌ها موجب کم آبی می‌شود و بار کاری قلب را افزایش می‌دهد. به طور مثال، دوز بالای کافئین می‌تواند باعث کم آبی شود. با این حال، هیچ مدرک موثق علمی وجود ندارد که مصرف چای یا قهوه در حد معمول به کم آبی یا افزایش ضربان قلب بینجامد.
• خواب کافی: کم خوابی دائمی به تمام بدن از جمله قلب استرس وارد می‌کند.
• کاهش استرس: استرس موجب می‌شود قلب و بدن برای حفظ ریتم معمول خود سخت‌تر کار کند.

بالا بردن ضربان قلب

در صورت پایین بودن ضربان قلب نیز بهترین راه برای بالا بردن آن فعالیت بدنی و نرمش سالم و ملایم است. بعضی از این تمرینات عبارتند از:

1. بالا رفتن از سراشیبی: این نرمش ماهیچه‌ها را به چالش می‌کشد و ضربان قلب را افزایش می‌دهد.
2. بالا و پایین رفتن از پله‌ها: پرهیز از استفاده از آسانسور یا پله برقی و استفاده از پله‌ها تمرین مناسبی برای تقویت عضلات قلب و افزایش ضربان آن است.
3. افزایش سرعت: چه در راه رفتن، چه دوچرخه سواری، شنا یا تمرین یوگا، با افزایش سرعت انجام حرکات و تمرینات، خود را به چالش بکشید. البته انجام ناگهانی این کار نه ضروری و نه عاقلانه است.
4. کوتاه‌تر کردن زمان استراحت: نیازی به گفتن نیست که این کار نیز جسم و قلب را به چالش می‌کشد. البته همانند موارد قلب نباید به خود فشار بیش از اندازه وارد کنید و لازم است که چالش‌ها تدریجی باشند.

جمع بندی

تعداد ضربان قلب نرمال یکی از شاخص‌های اصلی سلامت قلب است که در حالت استراحت برای بزرگسالان بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه  قرار دارد. مقدار ضربان قلب نرمال بسته به سن، فعالیت بدنی و شرایط جسمی متفاوت است و با روش‌هایی نظیر شمارش نبض یا دستگاه فشارسنج به راحتی قابل اندازه‌گیری است. در صورت مشاهده تغییرات مداوم یا علائم مانند سرگیجه، تنگی نفس یا درد قفسه سینه مراجعه به پزشک لازم است.