حالت تهوع و استفراغ در بارداری یکی از چالش برانگیزترین شرایط برای مادران باردار در ماه‌های اول بارداری است. این عارضه که در اکثر بارداری‌ها دیده می‌شود، ممکن است از فردی به فرد دیگر از نظر شدت متفاوت باشد. در حالی که در برخی از بارداری‌ها اصلا دیده نمی‌شود، اما در برخی از بارداری‌ها تا زمان تولد ادامه دارد. بنابراین، حالت تهوع و استفراغ در بارداری چگونه ایجاد می‌شود؟ علت آن چیست؟ تهوع در دوران بارداری چه زمانی از بین می‌رود؟ چه راه‌حل‌هایی وجود دارد؟ در ادامه این مقاله از سیناکر به بررسی و پاسخ به این سوالات می‌پردازیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
- آیا حالت تهوع و استفراغ نشانه بارداری است؟
- چه چیزی باعث تهوع و استفراغ در بارداری می‌شود؟
- تهوع و استفراغ در بارداری چه زمانی برطرف می‌شود؟
- راهکارهایی برای رفع حالت تهوع و استفراغ در بارداری چیست؟
- رژیم‌های غذایی موثر در کاهش تهوع و استفراغ در بارداری
- علائم خطرناک حالت تهوع و استفراغ بارداری
- در صورت تهوع و استفراغ بارداری چه زمانی باید با پزشک مشورت کرد؟
- آیا در صورت تهوع و استفراغ شدید ناشی از بارداری آزمایشاتی انجام می‌شود؟
- چگونه تهوع و استفراغ شدید بارداری را درمان کنیم؟
- آیا می‌توان به طور کامل از تهوع و استفراغ بارداری جلوگیری کرد؟
- آیا تهوع و استفراغ بارداری به نوزاد آسیب می‌رساند؟
- علائم مسمومیت بارداری چیست؟
آیا حالت تهوع و استفراغ نشانه بارداری است؟
فرآیند بارداری که با لقاح تخمک زن توسط اسپرم سلول‌های تولید مثل مرد در لوله‌های فالوپ آغاز شده، منجر به یک سری تمایزات در بدن مادر باردار می‌شود. برخی از واکنش‌ها به دلیل افزایش ناگهانی هورمون‌های آزاد شده در بدن رخ می‌دهد. تهوع، یکی از این واکنش‌ها است که به ویژه در ساعات صبح رخ می‌دهد. اگرچه از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما حالت تهوع در دوران بارداری از هفته ششم بارداری شروع می‌شود. با توجه به اینکه تاریخ شروع بارداری به عنوان اولین روز آخرین خونریزی قاعدگی پذیرفته شده است، حالت تهوع از اولین علائم بارداری است که فرد را متوجه باردار بودن خود می‌کند.
حالت تهوع در دوران بارداری تا هفته چهاردهم بارداری ادامه دارد. پس از این دوره، بدن فرد به سیستم هورمونی جدید که به سرعت در حال تغییر است عادت می‌کند. علاوه بر این، حواس مادران باردار در دوران بارداری تیزتر می‌شود. در این دوره ممکن است فرد از بوها و مزه‌هایی که قبلاً دوست داشته بیزار شود. چنین شرایطی ممکن است باعث شکایت از حالت تهوع نیز شود.
چه چیزی باعث تهوع و استفراغ در بارداری می‌شود؟
حالت تهوع در دوران بارداری یک وضعیت بسیار طبیعی است که در طول این دوره رخ می‌دهد. بارداری طبیعی با سطح معینی از هورمون بارداری، در خون تعیین می‌شود. این هورمون که در سطوح بالایی در خون وجود دارد، تقریباً در هفتاد و پنج درصد تا هشتاد درصد حاملگی‌ها باعث تهوع می‌شود. نیازی به نگرانی در مورد این وضعیت بسیار رایج و عادی نیست. حالت تهوع در نتیجه تلاش بدن برای انطباق با این تغییرات کاملاً جدید رخ می‌دهد. همراه با روند ایجاد سازگاری در ماه‌های اول، عواملی مانند فشار خون و عدم تعادل قند، خستگی، اضطراب و استرس نیز ممکن است باعث حالت تهوع و استفراغ در بارداری شوند.
تهوع و استفراغ در بارداری چه زمانی برطرف می‌شود؟
مادران باردار که از تهوع و استفراغ ناشی از بارداری شکایت دارند اغلب به دنبال پاسخی برای این سوال هستند که چه زمانی حالت تهوع در دوران بارداری از بین می‌رود. زیرا حالت تهوع مکرر و به خصوص شدید بر کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارد. مادر شاغل ممکن است بیشتر تحت تأثیر این موضوع قرار گرفته و اذیت شوند. حالت تهوع و استفراغ در بارداری معمولا از ماه‌های اول به خصوص در هفته‌های چهارم تا ششم شروع می‌شود و با پیشرفت بارداری شکایات آن کاهش می‌یابد.
با این حال، مادران بارداری نیز هستند که شکایت آن‌ها از حالت تهوع و استفراغ در طول دوران بارداری تا روزهای آخر ادامه دارد. در حالی که برخی بدون اینکه این مشکلات را تجربه کنند، بارداری را کامل می‌کنند. همچنین شکایت از حالت تهوع بیشتر در ساعات صبح مشاهده می‌شود. هنگامی که گرسنگی به حساسیت ناشی از بارداری اضافه می‌شود.
راهکارهایی برای رفع حالت تهوع و استفراغ در بارداری چیست؟
می‌توان با توجه به برخی مسائل مربوط به تغذیه و زندگی روزمره، اثرات تهوع و استفراغ در بارداری را به حداقل رساند. گرسنگی در ساعات صبح، زمانی که حساسیت‌های بارداری به اوج می‌رسد، ممکن است باعث تهوع و استفراغ در بارداری شود. به همین دلیل، مصرف تنقلات نمکی مانند پنیر، زیتون، نان، کراکر، نان سوخاری، نخود سوخاری یا نان تست بدون روغن ممکن است صبح بعد از بیدار شدن از خواب مفید باشد.
مصرف مایعات فراوان در طول روز می‌تواند در رفع حالت تهوع موثر باشد. غذاهای تند، گرم و چرب می‌توانند بر معده تأثیر منفی بگذارند. مصرف نکردن نوشیدنی‌های گازدار و اسیدی که باعث نفخ معده می‌شوند، بسیار مهم است. افزایش تعداد وعده‌های غذایی برای مثال شش وعده در روز، می‌تواند به رفع گرسنگی کمک کند. غذا خوردن در فواصل زمانی مکرر می‌تواند برای جلوگیری از گرسنگی و حالت تهوع و استفراغ در بارداری مفید باشد. بهتر است که میان وعده‌ها در تغذیه یک روز، با سبزیجات، میوه‌ها و میان وعده‌های سالم پشتیبانی شود، رعایت این موارد شکایت از حالت تهوع و استفراغ در بارداری را کاهش می‌دهد.
اگر تهوع بر زندگی روزمره تأثیر بدی می‌گذارد، می‌توان با مشورت متخصصی که این روند را نظارت می‌کند، از داروهای ضد تهوع نیز استفاده کرد. ویتامین B6 ممکن است در تسکین حالت تهوع موثر باشد. با مشورت پزشک می‌توانید مکمل‌های ویتامین دریافت کنید.
رژیم‌های غذایی موثر در کاهش تهوع و استفراغ در بارداری
محصولات لبنی مانند پنیر و ماست به دلیل شوری و اثرات سرکوب کننده معده می‌توانند حالت تهوع و استفراغ بارداری را تسکین دهند. علاوه بر این، کلسیم موجود در آن فوایدی را به همراه دارد زیرا یک ارزش غذایی مورد نیاز در دوران بارداری است. پیاده‌روی منظم و سبک در فضای باز می‌تواند به شما کمک کند تا آرام شوید، تنش و استرس را از بین ببرید و حالت تهوع را نیز کاهش دهید. شستن دهان یا مسواک زدن بعد از غذا می‌تواند از تأثیر منفی باقیمانده غذا و مزه بر معده جلوگیری کند. حرکت بعد از غذا می‌تواند به هضم غذا کمک کند و معده شما را سبک کند.
هنگامی که حالت تهوع احساس می‌شود، نوشیدن چای زنجبیل یا خوردن لیمو ممکن است با مشورت یک متخصص در تسکین شکایات مفید باشد. همچنین استراحت تا حد امکان و دوری از استرس ممکن است مفید باشد. می‌توانید با خوردن غذاهای حاوی کربوهیدرات و پروتئین، این حالت ناخوشایند خود را کاهش دهید. می‌توانید پاستا، سیب‌زمینی آب پز، پلو بدون چربی یا فرنی مصرف کنید. خوردن غلات، میوه‌ها، سبزیجات و چربی‌های حیوانی می‌تواند هم برای سلامتی و هم برای تسکین شکایات تهوع و استفراغ در بارداری موثر باشد.
علائم خطرناک حالت تهوع و استفراغ بارداری
برخلاف حالت تهوع و استفراغ که در دوران بارداری مشاهده می‌شود و کاملا طبیعی است، زنان بارداری که مبتلا به استفراغ بارداری هستند و بیش از یک بار در روز استفراغ می‌کنند. ممکن است به دلیل استفراغ زیاد، مایعات و وزنشان به شدت کاهش یابد و این امر می‌تواند خطرناک باشد. از علائم کم آبی بدن می‌توان به این موارد اشاره کرد. کمتر از حد معمول ادرار می‌کند، ادرار تیره، احساس سرگیجه یا غش هنگام ایستادن، کاهش وزن
در صورت تهوع و استفراغ بارداری چه زمانی باید با پزشک مشورت کرد؟
بسیاری از زنان باردار با حالت تهوع و استفراغ خفیف یا متوسط معمولاً نیازی به درمان ندارند. با این حال، از آنجایی که این وضعیت بسیار ناراحت کننده است، می‌توانید با مراجعه به پزشک و به کارگیری توصیه‌های ذکر شده در بالا، حالت تهوع و استفراغ را کاهش داده و احساس بهتری در شما ایجاد کند. با این حال، اگر وضعیت را نمی‌توانید کنترل کنید و شروع به کاهش وزن کردید، دیگر ضروری است که با پزشک مشورت کنید.
در صورت داشتن یک یا چند مورد از شرایط زیر ممکن است نیاز به مراقبت‌های پزشکی داشته باشید مانند، ادرار کمتر از حد طبیعی و رنگ تیره‌تر از حالت معمول، سرگیجه هنگام ایستادن، خونریزی همراه با استفراغ‌های متعدد در طول روز، درد شبیه گرفتگی در شکم و کشاله ران، کاهش وزن (2.5 کیلوگرم یا بیشتر)
آیا در صورت تهوع و استفراغ شدید ناشی از بارداری آزمایشاتی انجام می‌شود؟
آزمایش‌های خون و ادرار را می‌توان برای تعیین اینکه آیا مایع از بدن از دست می‌رود یا خیر انجام داد. همچنین به کمک این آزمایشات پزشک می‌تواند بررسی کند، مکانیسم‌های دفاعی بدن در برابر این تهوع و استفراغ‌های مکرر چگونه عمل می‌کند. برای بررسی وضعیت نوزادان نیز از سونوگرافی استفاده می‌شود.
چگونه تهوع و استفراغ شدید بارداری را درمان کنیم؟
اگر استفراغ بیش از حد و در نتیجه کاهش مایعات و وزن وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به بستری شدن و درمان در بیمارستان داشته باشید. در بیمارستان، معمولاً مایعات مخصوص (سرم) به صورت داخل وریدی برای متعادل کردن کمبود مایعات داده شده و دارو برای کاهش حالت تهوع شما شروع می‌شود. اگر این درمان نیز نتیجه مورد انتظار را نداشت، تغذیه می‌تواند از طریق لوله‌ای که از طریق بینی به معده شما ارسال می‌شود یا به صورت داخل وریدی است، انجام پذیرد.
آیا می‌توان به طور کامل از تهوع و استفراغ بارداری جلوگیری کرد؟
قبل از بارداری یا زمانی که خبر بارداری خود را دریافت می‌کنید، پزشک از شما می‌خواهد که قرص‌های ویتامین حاوی «اسید فولیک» مصرف کنید. این ویتامین‌ها ممکن است در کاهش تهوع و استفراغ بارداری مفید باشند. با این حال، در صورت بروز حالت تهوع و استفراغ، مصرف این ویتامین‌ها در شب مناسب‌تر است تا در روز.
روش‌های دیگری وجود دارد که می‌تواند از تهوع و استفراغ بارداری جلوگیری کند مانند، طب سوزنی که اخیراً بسیار رایج شده است و هیچ مدرکی دال بر آسیب رساندن به نوزاد وجود ندارد. هیپنوتیزم که ممکن است با برخی از بیماران، به ویژه زنان باردار با اضطراب قابل توجه، آزمایش شود و زنجبیل که پودر زنجبیل یا چای و سایر نوشیدنی‌های حاوی زنجبیل در برخی از زنان باردار مفید است.
آیا تهوع و استفراغ بارداری به نوزاد آسیب می‌رساند؟
تهوع و استفراغ برای مادران باردار ناراحت‌کننده است. از آنجایی که برخی از زنان باردار نگران این هستند که تهوع و استفراغ به نوزاد آسیب برساند، روانشناسی آن‌ها نیز ممکن است، تحت تأثیر این وضعیت قرار گیرد. با این حال، این حالت تهوع و استفراغ که در دوران بارداری مشاهده می‌شود، به کودک آسیبی نمی‌رساند.
حالت تهوع و استفراغ خفیفی که در ابتدای بارداری در هر خانم باردار دیده می‌شود، هیچ تاثیر منفی بر سلامت نوزاد ندارد. با این حال، در مواردی که حالت تهوع شدید در طول بارداری ادامه داشته باشد و با استفراغ شدید همراه باشد، وزن نوزادان هنگام تولد ممکن است کمی کمتر از حد انتظار باشد. هیچ گزارشی از اثرات نامطلوب داروهای تجویز شده توسط پزشک برای تهوع و استفراغ بارداری بر سلامت نوزاد گزارش نشده است.
علائم مسمومیت بارداری چیست؟
تهوع و استفراغ که یکی از مهم‌ترین ناراحتی‌های مرتبط با بارداری است در حالت طبیعی و اندازه نرمال کاملا بی‌خطر است اما در موارد شدیدتر می‌تواند آسیب‌زننده و خطرناک باشد. گاهی این مشکل با مراجعه به پزشک و تغییر در رژیم غذایی برطرف می‌شود اما در برخی موارد نیز، خود می‌تواند نشان دهنده بروز یک بیماری بسیار خطرناک نیز باشد که یکی از آن‌ها مسمومیت بارداری نام دارد. لازم به ذکر است که در مسمومیت بارداری، حالت تهوع تنها یکی از علائم آن است.
در ابتدا ممکن است زن باردار هیچ شکایت واضحی نداشته باشد. در طول کنترل معمول بارداری، برخی از یافته‌های آزمایشگاهی مانند فشار خون بالا یا آسیب به سایر اندام‌ها، نشت پروتئین در ادرار، بدتر شدن تست‌های عملکرد کلیه، کاهش تعداد پلاکت‌های خون و بالا بودن آنزیم‌های کبدی ممکن است تشخیص داده شود. به غیر از این موارد، مشکلات بینایی مانند سردرد شدید، تاری دید، شناور شدن در میدان بینایی، حساسیت به نور، احساس درد شدید شکم در قسمت میانی تحتانی دنده‌ها، حالت تهوع و استفراغ، تنگی نفس، افزایش وزن به دلیل بارداری ممکن است علائم مسمومیت، یعنی پره اکلامپسی وجود داشته باشد.
کلام پایانی
اگرچه شکایت از تهوع و استفراغ در دوران بارداری بر ماه‌های اول بارداری تأثیر منفی می‌گذارد، اما نباید فراموش کرد که این یک روند موقتی است. تهوع و استفراغ در بارداری ممکن است با تغییرات کوچک موثر در رژیم غذایی و سبک زندگی شما دیگر مشکلی ایجاد نکند و تنها چیزی که باقی می‌ماند لذت بردن از بارداری است. معمولاً از هفته شانزدهم بارداری، شکایت از حالت تهوع در دوران بارداری کاهش می‌یابد. با این حال، ادامه شکایات در هفته‌های بعد یا حتی تا زمان تولد نیز طبیعی تلقی می‌شود.
شکایت از حالت تهوع و استفراغ در بارداری گاهی به حدی می‌رسد که زندگی روزمره و کاری مادران باردار تحت تأثیر این وضعیت منفی قرار می‌گیرد. در دوران بارداری، برخی بوها و مزه‌ها ممکن است شکایت مادران باردار را افزایش دهد. شناسایی این غذاها و بوهای مزاحم که ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و دوری از آن‌ها می‌تواند در کاهش هر چه بیشتر تهوع و استفراغ در بارداری موثر باشد.