مهم‌ترین دلایل ناباروری مردان + راههای پیشگیری و درمان

ناباروری مردان از جمله مشکلات شایعی است که بین برخی از زوجین وجود دارد. به طور کلی ناباروری به این شکل تعریف می‌شود؛ اگر یک زوج به مدت یک سال تصمیم به بچه‌دار شدن داشته باشند و شرایط آن را مهیا کنند و اقدامات لازم را انجام دهند، اما بارداری اتفاق نیفتد. در این موقعیت برای بررسی ناباروری هر یک از زوجین، پزشکان برخی از آزمایشات را برای زن و مرد تجویز می‌کنند.

البته می‌توانید برای جلوگیری از این مشکل قبل از اقدام جهت بارداری آزمایشات لازم را انجام دهید و اگر خانم سن بالای ۳۵ داشته باشد بعد از ۶ ماه اقدام جهت بارداری در صورت عدم نتیجه باید آزمایشات ناباروری مردانه و زنانه برای هر یک از زوجین انجام شود.

اصطلاح ناباروری مردان برای زوج‌هایی به کار می‌رود که علت عدم توانایی بچه‌دار شدن آن‌ها یک عامل مردانه است. عوامل مختلفی از سمت پدر تعیین کننده احتمال بارداری هستند و پدر هم نقش بسیار زیادی در باردار شدن یا باردار نشدن ایفا می‌کند. با سیناکر همراه باشید تا علل و عوامل این موضوع را طی محتوای پیش رو متوجه شوید.

علل احتمالی برای ناباروری مردان چیست؟

علل زیادی وجود دارند که هر یک از آن‌ها می‌توانند احتمالی برای ناباروری مردان به شمار بیایند. در ادامه این علل را بررسی می‌کنیم.

اختلالات اسپرم

اختلالات اسپرم شامل موارد مختلفی می‌شوند. برخی از مردها به طور کل هیچ اسپرمی ندارند و برخی دیگر از مردها به میزان کافی دارای اسپرم نیستند. یا حتی اسپرم‌ها ممکن است حرکت یا شکل نامناسب داشته باشند که تمام این عوامل می‌توانند منجر به ناباروری شوند. در این شرایط فرد قادر به باروری تخمک در لقاح نیست. این نوع از ناباروری یکی از شایع‌ترین نمونه‌های ناباروری مردانه به شمار می‌آید. در برخی از موارد اسپرم به صورت ناقص تولید می‌شود که اسپرم‌های ناقص بسیار ضعیف هستند و نمی‌توانند به سمت تخمک حرکت داشته باشند یا در آن نفوذ کنند.

اختلالات نعوظ

یکی دیگر از عوامل ایجاد کننده ناباروری مردان، به عدم توانایی فرد برای حفظ حالت نعوظ برمیگردد که این موضوع در آمیزش جنسی هم بروز پیدا می‌کند.

اختلالات انزال

نداشتن توانایی انزال می‌تواند باعث مشکل باروری در مردان شود. در این موقعیت، مرد توانایی ارسال اسپرم به بدن زن را ندارد و طبیعتا تا وقتی که لقاح صورت نگیرد، بارداری هم اتفاق نمی افتد. افزایش سن می‌تواند مشکل در انزال و تعداد اسپرم را به دنبال داشته باشد. دقیقا همانطور که بانوان با افزایش سن به سمت یائسگی و کاهش قدرت باروری می‌روند، این مشکل در آقایان هم به این صورت نمود پیدا می‌کند.

مشکلات هورمونی

هورمون‌های جنسی نقشی مهم در باروری مردان ایفا می‌کنند. در صورتی که این هورمون‌ها تعادل نداشته باشند یا دچار بهم ریختگی شوند، طبیعتا مشکلات متعددی در زمینه جنسی و حتی باروری برای یک مرد رخ خواهد داد. البته لازم به ذکر است که تنها درصد بسیار پایینی از آقایان، بنا به دلایل هورمونی دچار ناباروری می‌شوند. اما در هر صورت، این مشکل باید به طور کامل مورد بررسی قرار بگیرد. دلایل ناباروری مردان در اثر مشکلات هورمونی عبارتند از:

• ایجاد اختلال در تولید هورمون لوتئینی یا LH
• ایجاد اختلال در هورمون تحریک کننده فولیکول توسط هیپوفیز
• کمبود هورمون تستوسترون
• افزایش میزان هورمون پرولاکتین (افزایش این هورمون کاهش تولید اسپرم و کاهش میل جنسی را به همراه دارد.)
• پرکاری غده تیروئید
• کم کاری غده تیروئید (کم کاری تیروئید، کیفیت اسپرم را کاهش می‌دهد، عملکرد بیضه را مختل می‌کند و حتی باعث کاهش میزان میل جنسی نیز خواهد شد.)
• هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (این مشکل باعث کاهش تعداد اسپرم شده و تحرک اسپرم‌ها را نیز کاهش می‌دهد و در مقابل، باعث افزایش رشد اسپرم‌های نابالغ می‌شود.)

پیچ خوردگی بیضه‌ها

چرخش بیضه‌ها در داخل کیسه بیضه منجر به پیچ خوردگی آن‌ها می‌شود. که تورم شدید و انسداد خونرسانی به بیضه‌ها را به دنبال خواهد داشت. این موضوع آسیب‌های جدی زیادی دارد. تنها راه درمان آن برای جلوگیری از ایجاد مشکل باروری نیز، انجام عمل جراحی اضطراری است‌.

واریکوسل

واریکوسل مشکلی است که موجب تورم رگ‌های بیضه می‌شود و تخلیه اسپرم را با مشکل مواجه می‌کند که یکی از دلایل کم شدن اسپرم هم، این مشکل است. البته این مشکل به راحتی با جراحی قابل حل خواهد بود.

طی ایجاد این مشکل، زهکشی مناسب خون به علت انسداد مسیر، انجام نمی‌شود و در نتیجه، رشد اسپرم با مشکل مواجه خواهد شد. به این صورت، خون از شکم، وارد فضای بیضه می‌شود و آن را بسیار گرم می‌کند. همانطور که می‌دانید، گرما برای بیضه اصلا مناسب نیست و به آن آسیب می‌رساند. گرمای بیضه مانع تولید میزان کافی و سالم از اسپرم خواهد شد.

مصرف برخی از داروها

برخی از داروها هستند که مصرف آن‌ها روی کیفیت و کمیت اسپرم اثر منفی می‌گذارد. این داروها عبارتند از: داروهای مخصوص افسردگی، داروهای مختص عفونت، داروهای بیماری آرتروز، داروهای فشار خون، قرص‌های مربوط به بیماری‌های سرطانی، داروهای مخصوص بیماری‌های گوارشی. به همین علت پزشکان معالج برای تشخیص علت ناباروری مردان حتماً در رابطه با سابقه بیماری‌های فرد، داروهایی که مصرف می‌کرد یا مصرف می‌کند سوال می‌پرسند. تا از اثر داروهای فوق بر روی سلامت و باروری مردان اطمینان حاصل کنند.

پزشک چه آزمایش‌هایی را برای بررسی ناباروری مردان تجویز می‌کند؟

پزشک برای بررسی وضعیت اسپرم یک مرد آزمایشی به نام شمارش اسپرم را تجویز خواهد کرد. در این آزمایش تعداد اسپرم‌ها شمارش می‌شوند و از سلامت آن‌ها اطمینان حاصل می‌شود. در صورتی که تعداد اسپرم‌ها پایین باشد پزشک ممکن است آزمایش را چند بار دیگر تکرار کند و چنانچه در آزمایش‌های بعدی هم مجدداً نتیجه غیر عادی باشد پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگر مانند آزمایش خون، معاینه اندام جنسی و اطمینان از سلامت آن و سایر آزمایش‌های تخصصی را تجویز کند. این آزمایش‌های تخصصی را به تفصیل مرور می‌کنیم.

آزمایش خون

آزمایش خونی که به منظور بررسی ناباروری مردان انجام می‌شود، میزان ترشح هورمون‌های FSH یا هورمون محرک فولیکول، هورمون تستسترون، هورمون پرولاکتین و هورمون جسم زرد را اندازه‌گیری می‌کند.

آزمایش مایع منی

یکی از مهمترین آزمایش‌هایی که از آقایان گرفته می‌شود این آزمایش بوده که طی انجام آن خصوصیات مایع منی بررسی خواهد شد. مشخصات مایع منی مثل حجم و شدت آبکی بودن آن، خصوصیات اسپرم مثل تعداد اسپرم، ضعیف بودن یا نبودن اسپرم، تعیین آنتی بادی‌های اسپرم، بررسی قدرت نفوذ اسپرم و شکل آن، در این آزمایش تعیین کننده خواهد بود.

آزمایش ژنتیک

این آزمایش به منظور تشخیص ناهنجاری ژنتیکی و اختلالات کروموزومی مرد انجام می‌شود.

اولتراسوند

طی این روش تشخیصی با استفاده از امواج صوتی ساختار بیضه‌های مرد بررسی می‌شوند.

نمونه‌برداری از بیضه

در این آزمایش، نمونه کوچکی از بیضه برای بررسی بافت و مشکلات آن، برداشته خواهد شد.

آزمایش بعد از نزدیکی

هدف انجام این آزمایش بررسی میزان نفوذ اسپرم به درون مخاط رحم است.

درمان ناباروری مردانه

برای درمان ناباروری مردان پزشکان راه‌های مختلفی را امتحان می‌کنند و هر یک از این راه‌ها با توجه به مشکل خاصی که وجود دارد قابل انجام هستند. برخی از درمان‌های مشکل ناباروری در مردان را در ادامه بررسی می‌کنیم.

درمان‌های هورمونی برای ارتقاء شمارش اسپرم

سطح هورمون برخی از مردان بسیار پایین بوده و با تزریق‌های هورمونی می‌توانند این مشکل را به راحتی درمان کنند. که به این روش درمان‌های هورمونی گفته می‌شود.

جراحی برای باز کردن انسداد در اندام‌های جنسی

در مواردی که فرد از قبل اقدام به عقیم سازی کرده باشد جراحی جهت باز کردن انسداد انجام می‌شود.

لقاح مصنوعی یا ivf

طی انجام آی وی اف پزشک یک تخمک یا چندین تخمک از زن و اسپرم از مرد را برمی‌دارد و آن‌ها را در یک لوله آزمایشگاهی کنار هم قرار می‌دهد تا تخمک بارور شود. سپس تخمک بارور شده در داخل رحم زن قرار می‌گیرد تا رشد کند. در اکثر مواقع پزشک یک کار درمانی به نام تزریق درون سیتوپلاسمی اسپرم یا ICSI را در کنار آی وی اف انجام می‌دهد که طی انجام این روش پزشک تنها یک اسپرم را برمی‌دارد و درون تخمک تزریق می‌کند.

این اقدام معمولاً برای مردانی انجام می‌شود که شمارش اسپرم آن‌ها خیلی پایین یا غیر عادی باشد. البته این شیوه درمانی برای مردانی که هیچ اسپرمی داخل نمونه‌شان ندارند نیز قابل اجرا است. زیرا این مردها ممکن است در بیضه خود اسپرم داشته باشند که پزشک با استخراج این اسپرم‌ها می‌تواند از آن‌ها در روند درمان استفاده کند.

شیوه درمان برای ناباروری مردان چگونه انتخاب می‌شود‌؟

معمولاً پزشک نظر و رای نهایی را جهت انتخاب شیوه درمان برای ناباروری مردان تجویز خواهد کرد. البته علاوه بر نظر پزشک هزینه‌های درمان و مدت زمان طول کشیدن درمان یا نقاط ضعف شیوه درمان هم باید مد نظر قرار بگیرند. تا در نهایت بهترین روش درمانی اتخاذ شود. اما اصلی‌ترین چیزی که باید به آن توجه کنید تجویز پزشک بر اساس نوع مشکلی که دارید است. در این موقعیت مراجعه به پزشک یا دریافت مشاوره از یک مشاور متخصص در این زمینه می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. پس اگر با این مشکل مواجه شده‌اید، حتما قبل از هر اقدامی با یک پزشک و مشاور متخصص در این حوزه مشورت کنید، تا در نهایت بتوانید با در نظر گرفتن تمام جوانب، بهترین شیوه و راه برای درمان ناباروری را در پیش بگیرید.

درمان ناباروری مردان با اصلاح سبک زندگی چگونه است؟

اصلاح سبک زندگی می‌تواند نقش پررنگی در درمان ناباروری مردان ایفا کند. زیرا خیلی از مشکلات مربوط به باروری زنان و مردان، به همین سبک زندگی نامناسب برمیگردد. سبک زندگی سالم، تعیین کننده سلامت عمومی و سلامت جنسی افراد خواهد بود. چند نمونه که رعایت آن‌ها به کاهش مشکلات ناباروری کمک می‌کند را در ادامه برای شما یادآور می‌شویم.

• ورزش کردن و داشتن تحرک کافی مهمترین اقدام برای اصلاح سبک زندگی به شمار می‌آید. زیرا ورزش سوخت و ساز در بدن را تنظیم می‌کند و باعث تعادل در میزان ترشح هورمون‌ها خواهد شد.
• کاهش استرس و نداشتن فشار روحی نقش پررنگی در سلامت جسمی و روحی افراد ایفا می‌کند و موجب تجربه یک رابطه جنسی سالم و طبیعی خواهد شد.
• تناسب اندام و حفظ BMI روی نقطه تعادل، بدن را از هرگونه بیماری و اختلال دور خواهد کرد.
• عدم استفاده از لباس‌های زیر تنگ از عوامل موثر سلامت بیضه‌ها و اندام جنسی مردانه محسوب می‌شود.
• عدم قرارگیری در محیط‌های بسیار گرم مانند کارخانه ها، سونا و… به سلامت بیضه‌ها کمک می‌کند.
• یکی از ابتدایی‌ترین و در عین حال مهم‌ترین درمان‌ها برای اسپرم‌های با تعداد کم، اصلاح رژیم غذایی و مصرف غذاهای سرشار از پروتئین و ویتامین است.
• حل مشکلات مربوط به ناتوانی‌های جنسی با مصرف غذاهای دخیل در این زمینه و دریافت مشاوره‌های مفید، کمک زیادی به درمان ناباروری مردان خواهد کرد.

اصلاح سبک زندگی نه تنها برای آقایان بلکه برای بانوان هم بسیار موثر است. به طور کلی تمام زوجینی که دچار مشکلات باروری شده‌اند بهتر است که به سراغ اصلاح سبک زندگی،  کنترل وزن، اصلاح رژیم غذایی و داشتن تحرک و ورزش کافی بروند.

عوامل ایجاد کننده ناباروری در مردان چیست؟

عوامل زیادی وجود دارند که می‌توانند ایجاد کننده ناباروری در مردان باشند که این عوامل عبارتند از:

1. بیماری‌هایی که موجب اختلال در عملکرد بدن و تغییر در میزان ترشح هورمون‌ها می‌شوند. که این بیماری‌ها شامل دیابت، بیماری‌های خود ایمنی، ام اس و… هستند که تمام این موارد نداشتن اسپرم مردانه یا ضعیف شدن اسپرم را به دنبال خواهند داشت.
2. ابتلای مرد به سندروم‌های کلاین فلتر و سندروم کارتانژر از دلایل ناباروری مردانه محسوب می‌شود.
3. غده هیپوفیز وظیفه ترشح هورمون جنسی را بر عهده دارد. هر نوع اختلال در عملکرد این غده که میزان ترشح این هورمون‌ها را تغییر دهد می‌تواند ایجاد کننده ناباروری در مردان باشد.
4. آن دسته از آقایانی که سوء تغذیه دارند به علت کمبود ویتامین‌های ضروری اسپرم‌های ضعیفی داشته و شاید قدرت باروری زیادی هم نداشته باشند.
5. آسیب‌های نخاعی و آسیب‌های فیزیکی یا در معرض حرارت قرار دادن بیضه از عوامل ناباروری مردان است.
6. مشکلات مادرزادی در ساختار یا عملکرد بیضه‌ها می‌تواند عاملی برای ناباروری یک مرد باشد.
7. شیمی درمانی یا پرتو درمانی به علت درگیر کردن اعضای بدن می‌تواند عملکرد بیضه‌ها را با اختلال مواجه کند.
8. ایجاد عفونت در بدن به صورت عفونت‌های قدیمی مثل اوریون یا عفونت‌هایی که از راه رابطه جنسی منتقل شده‌اند، تولید اسپرم را با مشکل مواجه می‌کنند.
9. رویارویی با مواد شیمیایی مضر یا فلزات سنگین مثل سرب ریسک ابتلا به ناباروری در مردان را افزایش می‌دهد.
10. استعمال دخانیات، اعتیاد به مواد مخدر و استفاده مداوم از سیگار و قلیان کم شدن تعداد اسپرم را به دنبال خواهد داشت.

آیا چاقی و اضافه وزن باعث ناباروری آقایان می‌شود؟

چاقی و اضافه وزن عامل مهم دیگر برای ناباروری مردان محسوب می‌شود. تمام آقایانی که دچار اضافه وزن هستند و با مشکل ناباروری مواجه شدند حتماً باید برای کنترل وزن و کاهش آن اقدامات لازم را انجام دهند.

باور غلطی که در بین عوام مردم وجود دارد این است که فقط بانوان قبل از بارداری باید وزن خود را کنترل کنند. اما این باور کاملاً اشتباه است و کنترل وزن و جلوگیری از چاقی برای مرد و زن قبل از بارداری الزامی است. قطعاً اصلاح سبک زندگی که در سطرهای بالاتر در رابطه با آن به طور کامل صحبت کردیم نقش مهمی در کاهش وزن و جلوگیری از چاقی ایفا می‌کند.

پیشگیری از ناباروری در مردان چگونه است؟

اگر قصد پیشگیری از ناباروری مردان را دارید باید اقدامات مختلفی را انجام دهید. البته که اقدامات پیشگیری کننده به صورت قطعی عمل نمی‌کنند اما تا حد زیادی می‌توانند از بروز این مشکل برای برخی از آقایان جلوگیری داشته باشند. یا حتی شدت این مشکل را تا حد زیادی کاهش دهند. این اقدامات پیشگیری کننده شامل موارد زیر می‌شوند:

• از آنجایی که دخانیات از جمله سیگار و توتون و تنباکو روی DNA اثر می‌گذارند، باعث ناهنجاری در کروموزوم‌ها می‌شوند. جهت جلوگیری از ناباروری باید مصرف تمام این موارد قطع شود.
• مشروبات الکلی هم از جمله عوامل خطرناک دیگری هستند که باعث ضعیف شدن اسپرم‌ها و نازایی در مردان می‌شوند. پس جهت پیشگیری از ناباروری به آقایان توصیه می‌کنیم که مصرف مشروبات الکلی را هم قطع کنند.
• آقایان برای جلوگیری از این اتفاق باید تا حد امکان از پوشیدن لباس زیر تنگ خودداری کرده و در محیط‌های گرم قرار نگیرند.
• افرادی که ورزش می‌کنند یا محیط کار پرخطر دارند و با ورزش‌هایی مثل توپ سر و کار دارند، همیشه در معرض خطر آسیب به بیضه‌ها قرار دارند پس حتماً اقدامات محافظتی در این زمینه باید انجام شود.
• داشتن شرکای جنسی متعدد یا رابطه جنسی محافظت نشده، می‌تواند خطر عفونت‌های جنسی و بیماری‌های مقاربتی را افزایش دهد. تا حد امکان با یک شریک جنسی و با کاندوم رابطه انجام شود تا عفونت‌های متعدد رخ ندهند.

کلام پایانی

مشکلات مربوط به باروری در صورتی که کنترل و درمان شوند تا حد زیادی حل خواهند شد و زوجین می‌توانند با موفقیت از این مشکلات گذر کنند و طعم شیرین پدر یا مادر شدن را بچشند. در این مسیر کمک گرفتن از پزشکان متخصص و مشاورانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند می‌تواند مثمر ثمر باشد.

ناباروری مردان امری کاملاً طبیعی است که ممکن است برای برخی از آقایان رخ دهد. زیرا فرایند بارداری فقط به خانم‌ها محدود نمی‌شود و آقایان هم نقش پررنگی در این زمینه ایفا می‌کنند. طی این محتوا با مشکلاتی که باعث ایجاد ناباروری در مردان می‌شوند آشنا شدید و راه حل و راه درمان هر یک از این مشکلات را نیز به طور کامل مطالعه کردید. باید بدانید که این مشکلات چندان خطرناک و آسیب رسان نیستند به شرطی که جدی گرفته شوند و اقدامات لازم برای درمان هرچه سریع‌تر آغاز شود.