فشارخون بالا در بارداری

فشار خون در بارداری مضر و خطرناک است و می‌تواند تهدیدی برای سلامت جنین و مادر محسوب شود. در این مقاله قصد داریم تا بیشتر پیرامون فشار خون بالا در بارداری با شما صحبت کنیم. بنابراین تا انتهای مقاله با ما همراه باشید تا بیشتر با این موضوع مهم در دوره حاملگی آشنا شوید.

 تعریفی از فشار خون بارداری

پزشکان فشار خون بارداری را از بیماری‌های خطرناک در دوره حاملگی می‌دانند. این بیماری می‌تواند مادر و جنین را به شدت تحت تاثیر قرار بدهد. اما خبر خوب این که این بیماری در دوره بارداری نیز می‌تواند به خوبی تحت کنترل در بیاید و با رفتاری درست و آگاهانه می‌توان از همه خطراتی که این بیماری می‌تواند ایجاد کند جلوگیری کرد. نکته حائز اهمیت این که برای این که این بیماری به صورت دقیق تشخیص داده شود بایستی در تعداد دفعات متعدد با سنجش و اندازه‌گیری دقیق فشار خون پی به این بیماری ببرید. این بیماری علائم خیلی مشخصی در برخی از افراد ندارد. در حقیقت اگر بیشتر از دو دفعه فشار خون شما از عدد 14 بر روی 9 بیشتر بود باید نسبت به داشتن این بیماری در خود حساس شوید و به دنبال درمان آن بروید.

فشار خون طبیعی در بارداری باید عددی میان 12 بر 8 تا 14 بر 9 باشد. ضمنا لازم است پیشگیری‌های لازم را برای مدیریت این بیماری در خود به عمل بیاورید. در نظر داشته باشید که مینیمم فشار خون در بارداری نیز مانند ماکزیمم میزان آن دارای اهمیت بسزایی است. در واقع هر دوی این اعداد به یک درجه مهم هستند. نکته مهم این که این عدد از هفته بیستم حاملگی دارای اهمیت بیشتری خواهد شد. زیرا می‌تواند به دلیل مسمومیت‌های معمول و رایج حاملگی رخ دهد. اما بالا رفتن فشار خون قبل از هفته بیستم می‌تواند به علل دیگری نیز اتفاق بیفتد که مبتلا بودن مادر به بیماری فشار خون قبل از بارداری یکی از علل آن است. در این مواقع بهترین راهکاری که پزشکان به شما توصیه می‌کنند این است که روند پیشگیری و درمان را به بهترین شکل در پی بگیرید.

در حالت کلی می‌توان چنین اذعان داشت که تنظیم بودن فشار خون مادر باردار با تغذیه جنین از بند ناف ارتباط مستقیمی دارد. لذا لازم است که مدیریت این آیتم در دوره بارداری بسیار مهم شمرده شود.

 دلیل مشکل‌ساز بودن فشار خون بالا در دوره بارداری

فشار خون بالا در هر زمانی می‌تواند مشکلی مهم برای سلامت فرد ایجاد کند. اگر در دوره بارداری هستید و با این بیماری روبه‌رو شده‌اید لازم است که با خطرات فشار خون بالا در حاملگی آشنا شوید. در زیر دلایل خطر بالا بودن فشار خون را می‌آوریم:

• کم شدن خون‌رسانی به جفت: چنان­چه خون به اندازه کافی به جفت رسانده نشود، جنین امکان دارد که مواد غذایی و اکسیژن را به اندازه کافی دریافت نکند. این موضوع می‌تواند سبب آهسته شدن جریان رشد و وزن پایین نوزاد در زمان تولد شود. همچنین این امر سبب زایمان زودرس نیز خواهد شد. همان‌طور که می‌دانید زایمان زودرس سبب بسیاری از عوارض مانند مشکلات در تنفس، احتمال بالا رفتن خطر عفونت و سایر عوارض در نوزاد خواهد شد.
• جدا شدن قبل از موعد جفت: پره اکلامسی سبب می‌شود تا به طور ناگهانی جفت از جداره داخلی رحم پیش از زایمان جدا شود و این موضوع می‌تواند بسیار خطرناک باشد. جدا شدن شدید جفت سبب خون‌ریزی با شدت زیاد می‌شود که این امر می‌تواند خطر مرگ را برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. پره اکلامپسی همان مسمومیت حاملگی است که از انواع بیماری‌های مهم و خطرساز در دوره بارداری است که برای مادرانی که فشار خون بالا دارند رخ می‌دهد. باید بدانید که این بیماری از هفته بیستم حاملگی در فرد اتفاق می‌افتد.
• کند شدن و تاخیر در شد درون رحم: بیماری فشار خون بالا سبب اختلال در رشد نرمال جنین می‌شود و این مساله بسیار خطرناک است.
• صدمه دیدن سایر اندام‌ها: در صورت فشار خون بالا و کنترل نشده امکان دارد که بسیاری از اندام‌ها مانند قلب، مغز، کلیه‌ها و ریه‌ها، و کبد و سایر اندام‌ها به شدت دچار آسیب شوند. در موارد حاد و جدی نیز خطر مرگ برای مادر و نوزاد وجود دارد.
• زایمان زودهنگام: در برخی موارد فشار خون بالا سبب می‌شود تا زایمان زودتر از موعد اتفاق بیفتد.
• بیماری‌های قلب و عروق: پره اکلامپسی سبب می‌شود تا فرد بیشتر از سایرین در معرض بیماری‌های قلبی و عروقی قرار بگیرد. در نظر داشته باشید که احتمال مبتلا شدن به بیماری‌های قلبی و عروقی زمانی افزایش پیدا می‌کند که فرد بیش از یک دفعه به پره اکلامپسی دچار شده باشد و یا به علت فشار خون زیاد در حاملگی زایمان زودرس را انجام داده باشد.

در بالا به علل خطرناک بودن فشار خون بالا در بارداری اشاره کردیم.

در بارداری چگونه متوجه شویم که به بیماری فشار خون مبتلا شده‌ایم؟

با سنجش و اندازه‌گیری منظم و مرتب فشار خون که قسمتی از مراقبت‌های بارداری به شمار می‌رود می‌توانید متوجه فشار خون خود شوید. چنان­چه بیماری فشار خون مزمن دارید پزشک متخصص برای سنجیدن فشار شما موارد زیر را انجام می‌دهد:

فشار خون بالا: در علم پزشکی فشار خون بالا یا سیستولی عددی میان 120 الی 129 میلی­متر جیوه و مینیمم فشار یا دیاستولی بالاتر از 80 میلی‌متر جیوه است. باید بدانید که فشار خون بالا در طول زمان به تدریج زیاد می‌شود مگر این که زیر نظر پزشک آن را کنترل و مدیریت کنید.

فشار خون بالا در مرحله اول: فشار خون میان 130 الی 139 میلی‌متر جیوه و یا کمترین میزان فشار خون میان 80 الی 89 میلی‌متر جیوه نامیده می‌شود.
فشار خون بالا در مرحله دوم: فشار خون با عدد بیشتری است که حاوی بیشترین مقدار فشار خون یعنی بالاتر از 140 میلی‌متر جیوه و یا مینیمم فشار خون بالاتر از 90 میلی‌متر جیوه است.
پس از بیستمین هفته از بارداری، فشار خون که بالاتر از عدد 140 روی 90 میلی­متر جیوه باشد و در صورتی که در 2 یا 3 نوبت با فواصل دست کم 4 ساعت سنجیده شده باشد و هیچ صدمه اندامی دیگری نیز وجود نداشته باشد به عنوان بیماری فشارخون بالا در حاملگی در نظر گرفته می‌شود.

عدد سیستولیک

این عدد نشان می‌دهد که میزان فشار خون در عروق در زمان ضربان قلب چقدر است. به بیانی دیگر عدد پمپاژ قلب است و از آن به عنوان بیشترین مقدار فشار یاد می‌کنند که رنج نرمال آن 120 میلی‌متر جیوه است. اگر مقدار این عدد از 140 میلی‌متر جیوه بالاتر رود و یا از عدد 90 پایین‌تر بیاید طبیعی نیست.

عدد دیاستولیک

این عدد کمترین مقدار فشار خون را در رگ‌ها نشان در زمان ضربان قلب نشان می­دهد. در واقع زمانی که قلب استراحت می‌کند و فاصله میان دو پمپاژ را می‌گویند که در حقیقت کمترین میزان فشار است. رنجی نرمال و طبیعی که می‌توان برای آن در نظر گرفت 80 میلی‌متر جیوه است. اگر این عدد از 60 میلی‌متر جیوه کمتر شود و یا از عدد 90 بالاتر رود علامت فشار خون کم یا زیاد است.

انواع فشار خون در دوره بارداری

در نظر داشته باشید که بیماری فشار خون بالا در دوره بارداری به علل مختلفی رخ می‌دهد. این علل می‌توانند در شدت بیماری اثرگذار باشند. همچنین روش‌های درمانی و میزانی خطر ناشی از آن‌ها نیز فرق درد. به این ترتیب است که می‌توان فشار خون بارداری را در چند دسته قرار داد:

1. فشار خون مزمن

مادرانی که قبل از حاملگی بیماری فشار خون داشته‌اند در دوره بارداری نیز با این نوع فشار خون مواجه می‌شوند. در زمان‌هایی که زنان فشار خون بالا دارند نباید باردار شوند. در صورتی که مادر بسیار تمایل به بارداری داشته باشد بعضی از درمان­های پیشگیری کننده از قبل از بارداری شروع می‌شود و همچنین ایجاد یک سری تغییرات در مصرف داروها به فرد داده می‌شود که باید آن‌ها را رعایت کند. این قبیل مادران به مراقبت‌ها و بررسی‌های لازم در این دوران نیاز دارند و پزشک متخصص باید دقت زیادی در بررسی فشار خون این زنان و سلامت جنین آن‌ها داشته باشد. در این صورت می‌توانند روند بارداری سالمی را در پیش بگیرند. اگر مادر در هفته‌های اول بارداری یعنی قبل از هفته بیستم به این بیماری دچار شود ممکن است پزشک برخورد درمانی مثل فشار خون مزمن را برای او در نظر بگیرد.

2. فشار خون بارداری

فشار خون بارداری به طور معمول خود را از هفته بیستم نشان می­دهد. به این صورت که در این سن حاملگی فشار خون زن باردار در معاینه‌های دوره‌ای بیش از مقدار نرمال نشان داده می‌شود. اگر پزشک آزمایش‌ها و معاینات لازم را از بیمار انجام دهد و مشکل خطرسازی را در وی تشخیص ندهد بعضی از روش‌های درمان را به شکل سبک در وی شروع می‌کند. از مهم‌ترین نشانه‌های این نوع فشار خون حس کاذب زایمان و وضع حمل است.

3. فشار خون به علت پره‌اکلامپسی

همان‌طور که پیش از این اشاره کردیم این نوع فشار خون به دلیل مسمومیت بارداری رخ می‌دهد. در حقیقت نوع خطرناک فشار خون در بارداری همین نوع است که به طور معمول با نشانه‌های شدید و به صورت ناگهانی خود را نشان می‌دهد. پزشک متخصص بعد از مشاهده نشانه‌های فشار خون و انجام یک سری از بررسی‌ها آزمایش‌های لازم را برای بیمار در نظر می‌گیرد. اگر در ادرار مادر، پروتئین دیده شود نشان‌دهنده این است که مادر به مسمومیت بارداری مبتلا شده است. خطر مبتلا شدن به پره اکلامپسی میان هفته بیستم الی سی‌ام رخ می هد.

در بالا به انواع فشار خون در دوره بارداری اشاره کردیم.

تحت تاثیر قرار دادن بارداری، زایمان و شیردهی در صورت ابتلا به فشار خون بالا

در زیر در مورد بارداری، زایمان و شیردهی در صورت مبتلا بودن مادر باردار به فشار خون بالا نکاتی را شرح می‌دهیم:

آیا بهره‌گیری از داروهای فشار خون در حاملگی بدن عوارض و خطر است؟

در نظر داشته باشید که بهره‌گیری از داروهای فشار خون در دوره حاملگی بی‌خطر است. در هر صورت مهم‌ترین کار این است که فشار خون تحت مدیریت و کنترل در بیاید تا بتوانید از عواقب این بیماری در دوره بارداری ایمن بمانید. همان‌طور که پیش از این ذکر کردیم بالا بودن فشار خون در بارداری می‌تواند موجب برخی دیگر از بیماری‌ها شود. برای مثال سکته ، حمله قلبی و سایر مشکلات مهم و اساسی در اثر بالا بودن فشار خون در مادران باردار رخ می‌دهد و در پی آن برای جنین می‌تواند بسیار خطرآفرین باشد.

توجه داشته باشید که اگر برای مدیریت فشار خون بالا در دوره بارداری نیاز به مصرف دارو داشته باشید حتما پزشک معالج برای شما بی‌خطرترین داروها را تجویز می‌کند. همچنین در این دوره مناسب‌ترین دوز دارو به شما گفته می‌شود. لازم است بدانید که حتما بایستی دارو را بر طبق آن­چه دکتر برای شما در نظر گرفته است مصرف کنید و از مصرف کم و زیادتر آن پرهیز کنید تا مشکلی شما را تهدید نکند. نکته مهم دیگری که باید در نظر بگیرید این است که به هیچ وجه داروهای فشار خون در بارداری را به صورت خودسرانه قطع نکنید.

زایمان و وضع حمل

ممکن است پزشک متخصص زنان و زایمان برای جلوگیری از ایجاد یک سری از مشکلات پیش از زمان مقرر بخواهد که شما وضع حمل و زایمان خود را انجام دهید. زمان مدنظر برای سرعت بخشیدن به زایمان با توجه به مقدار موفقیت شما در کم کردن فشار خون و مبتلا شدن به صدمات اندام‌های بدن بستگی دارد. همچنین سایر عوارض جنین نیز مثل تاخیر در رشد داخل رحم نیز بر روی این زمان تاثیر گذار هستند.
چنان­چه پره اکلامپسی در شما دارای یک سری خصوصیات وخیم است پزشک برای جلوگیری از ایجاد تشنج در زمان زایمان به شما داروهای لازم را تزریق می‌کند.
شیر دادن به نوزاد در صورت ابتلا به بیماری فشار خون بالا

اغلب مادرانی که به فشار خون بالا مبتلا هستند و داروهای فشار خون را استفاده می‌کنند می‌توانند به نوزاد خود شیر دهند. اما باید در نظر داشته باشند که پیش از وضع حمل در مورد تنظیمات و تغییرات داروهای مورد استفاده با پزشک مشورت کنند. ممکن است پزشک بخواهد در برخی از موارد یک سری از داروها را جایگزین کند.

دلیل فشار خون بالا در حاملگی

فشار خون بالا در بارداری به علل متفاوتی در زن باردار ایجاد می‌شود. در برخی از موارد پزشکان علت این بیماری را ارثی می‌دانند. این در حالی است که در بسیاری از موارد سبک زندگی می‌تواند سبب بروز این بیماری در افراد شود. ولی علت ایجاد بیماری فشار خون بالا در بارداری هنوز در حال تحقیق و بررسی است و دلیل مشخصی را نمی‌توان برای آن در نظر گرفت. ولی موارد زیر می‌توانند در بروز فشار خون در دوره حاملگی نقش مهمی را ایفا کنند:

• کشیدن سیگار
• اضافه وزن و چاقی
• نوشیدن الکل
• استفاده از غذاهای چرب و شور
• بارداری چند قلو
• سن بیشتر از 40 سال
• ورزش نکردن
• سابقه ارثی
• حاملگی دوم به بعد

موارد بالا همگی در ایجاد فشار خون بالا در حاملگی نقش دارند.

علائم و نشانه‌های فشار خون بالا در بارداری

گاهی اوقات بیماری فشار خون بالا را با نام قاتل خاموش نیز می‌شناسند. چون اغلب مردم متوجه این بیماری در بدن خود نمی‌شوند. در زیر به برخی از علائمی که در بدن شما اشاره به این بیماری می‌کند اشاره می‌کنیم:

• تورم بدن
• سردردها
• زیاد شدن وزن به صورت ناگهانی
• تغییرات در دید و بینایی
• حال تهوع و استفراغ
• درد معده
• کاهش ادرار
• برافروختگی پوست

همه این موارد از علائم فشار خون بالا در بارداری محسوب می‌شوند.

از برترین مکمل‌های دارویی برای کم کردن فشار خون قرص کالمرز است. این دارو می‌تواند منیزیم، کلسیم، روی و ویتامین د لازم را به بدن زن باردار و هم دوره شیردهی برساند. برای مصرف این قرص که به تنظیم فشار خون می‌پردازد لازم است که پیش از استفاده با پزشک متخصص در میان گذاشته شود.

فشارخون پیش از بارداری

اگر در زمان پیش از بارداری خود به بیماری فشار خون مبتلا بوده‌اید ممکن است که با یک سری از چالش‌ها روبه‌رو شوید. چنان­چه عدد فشار خون شما پیش از بارداری بالا بوده است احتمال این که در دوره حاملگی خود به این بیماری مبتلا شوید بیشتر است. همچنین باید بدانید که این بیماری پیش از بارداری ممکن است سبب بروز یک سری بیماری‌ها در شما شده باشد. برخی از زنان پیش از حاملگی به دلیل فشار خون بالا امکان دارد بیماری‌هایی نظیر سکته‌های قلبی و مغری و یا بیماری‌های مربوط به کلیه را تجربه کرده باشند.

بنابراین برای خانم‌هایی که پیش از حاملگی دچار فشار خون بالا بوده‌اند لازم است که حتما این موضوع را به پزشک خود بگویند و یک برنامه درمانی خوب و منظم را پیگیری کنند. پزشک برنامه‌ای شامل رژیم غذایی سالم، ورزش و تحرک به صورت منظم، استفاده از داروهای خاص و یک سری از مراقبت‌های پزشکی را برای این دسته افراد در نظر می‌گیرد. نکته مهم این که اگر قبل از باردار شدن بتوانید بر میزان فشار خون بالای خود فائق آیید و آن را تحت کنترل در بیاورید می‌توانید از بروز مشکلات مهم و جدی در دوره حاملگی جلوگیری کنید.

فشارخون پس از بارداری

در بعضی از خانم‌ها فشار خون بالا در دوره بارداری امکان دارد که بعد از این دوره نیز ادامه پیدا کند. این وضعیت را فشار خون بعد از زایمان می‌نامند. فشار خون بالا بعد از بارداری امکان دارد در زنانی که در دوره بارداری به بیماری فشار خون حاملگی، فشار خون مزمن یا پره اکلامپسی مبتلا بوده‌اند رخ بدهد. برای این قبیل زنان لازم است بعد از بارداری پالایش فشار خون داشته باشند.

فشار خون بعد از بارداری می‌تواند سبب برخی از بیماری‌ها مانند سکته مغری و بیماری‌های قلبی و عروقی در آن‌ها شود. لذا لازم است که حتما این بیماری به درستی تحت مدیریت قرار بگیرد. زنانی که بعد از وضع حمل دچار بیماری فشار خون بالا هستند لازم است که همکاری‌های لازم برای گسترش برنامه درمان را با پزشک داشته باشند.

برای کم کردن فشار خون در حاملگی چه بخوریم؟

برای درمان قطعی بیماری فشار خون بالا لازم است که از داروهای کنترل کننده این بیماری به صورت منظم و بر طبق نظر پزشک استفاده کنید. ولی می‌توانید با مصرف یک سری از مواد غذایی به کم کردن فشار خون کمک زیادی کنید که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• توت‌ها
• سیب
• گلابی
• سبزی هل
• چغندر
• هندوانه
• کیوی
• سیر
• انار

استفاده منظم از میوه‌های بالا سبب بهبود فشار خون در افراد و زنان باردار می‌شود.

فشار خون بالا در حاملگی و جنسیت جنین

به طور مشخص نمی‌توان تعیین کرد که فشار خون بالا می‌تواند روی جنسیت نوزاد اثر بگذارد و مشخص کند که فرزند دختر می‌شود یا پسر. ولی نتیجه برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که زنانی که کودک پسر به دنیا می‌آورند در قیاس با زنانی که فرزند دختر باردار بوده‌اند اغلب به بیماری فشار خون در بارداری مبتلا بوده‌اند. البته لازم است بدانید که این موارد را نمی‌توان رد یا ثابت کرد.

 بیماری فشار خون بالا و زایمان نرمال و طبیعی

بسیاری از مادرانی که فشار خون بالا دارند می‌توانند طبق نظر پزشک زایمان طبیعی داشته باشند. اما چنان­چه وضع و حال مادر وخیم است و یا کندگی جفت رخ دهد بایستی مادر را به صورت اورژانسی سزارین کرد. امکان دارد گه قبل از موعد زایمان صورت بگیرد.

بهترین زمان اندازه‌گیری فشار خون در حاملگی

لازم است که زنان باردار فشار خون خود را در زمان‌های زیر اندازه‌گیری کنند:

صبح زود: یک ساعت بعد از بیدار شدن از خواب و به صورت ناشتا.

عصرها: یک ساعت با بیشتر بعد از صرف شام و پیش از استفاده از هر نوع دارویی.

بعضا عدد فشار خون در صبح‌ها بیشتر از عصرها است. برای این که بتوانید متوسط فشار خون خود را بدانید بایستی دست کم نصفی از مقدار فشار خون خود را در زمان صبح اندازه بگیرید. دکتر معالج به شما خواهد گفت که چند بار در روز لازم است که به فشار خون را اندازه بگیرید. به بعضی از افراد یک تا دو بار اندازه‌گیری فشار خون توصیه می‌شود. این در حالی است که برخی دیگر باید 3 تا 4 بار در طول یک روز این کار را انجام دهند.

سخن آخر

در این مقاله در مورد فشار خون بالا در بارداری و سایر موارد مرتبط با این موضوع مطالبی را بیان کردیم. لازم است که اگر در دوره بارداری خود به سر می‌برید میزان فشار خون را تحت نظر پزشک اندازه بگیرید و در صورت بالا بودن اقدامات درمانی لازم را انجام دهید تا بتوانید نوزاد سالمی به دنیا بیاورید.