بیماری قند خون و یا همان دیابت یک بیماری مزمن است که بسیاری افراد را درگیر می‌کند. این بیماری وقتی رخ می‌دهد که بدن نتواند به اندازه کافی انسولین بسازد و یا این که نتواند از انسولین ساخته شده استفاده کند. چنان چه شما به بیماری دیابت مبتلا هستید باید هر چه زودتر برای درمان آن به پزشک متخصص مراجعه کنید. زیرا اگر این بیماری ادامه پیدا کند می‌تواند عوارض بسیار شدیدی را در فرد ایجاد نماید. از جمله خطراتی که بیماری دیابت کنترل نشده در افراد به وجود می‌آورد آسیب به سایر اندام‌های بدن است. زخم پای دیابتی یکی از معمول‌ترین عوارضی است که دیابت ایجاد می‌کند.
علائم و نشانه‌های بیماری قند خون زیاد و متفاوت هستند. برای مثال تاری دید، گرسنگی زیاد در طول روز، خستگی مفرط، تاری دید و بسیاری از دیگر از علامت‌ها می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که فرد به بیماری دیابت مبتلا شده است. اضطراب و استرس یکی از فاکتورهای اصلی بالا رفتن قند خون به صورت ناگهانی است. در این مقاله با سیناکر همراه باشید تا بیشتر با شما در مورد علائم و علت‌های بالا رفتن ناگهانی قند خون صحبت کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
علت‌های بالا رفتن ناگهانی قند خون
بالا رفتن ناگهانی قند خون (هیپرگلیسمی) ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، به ویژه در افراد مبتلا به دیابت. در ادامه برخی از مهم‌ترین عوامل افزایش ناگهانی قند خون آورده شده است:
1. مصرف غذاهای پرکربوهیدرات
مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات بالا، به‌ویژه غذاهای شیرین و نشاسته‌ای، به سرعت سطح قند خون را بالا می‌برد. این شامل غذاهایی مانند نان سفید، برنج، سیب‌زمینی، نوشیدنی‌های شیرین، و دسرها می‌شود.
2. عدم مصرف کافی انسولین یا داروهای کاهنده قند
در افراد مبتلا به دیابت، مصرف ناکافی انسولین یا داروهای خوراکی می‌تواند منجر به افزایش سطح قند خون شود. این ممکن است به دلیل فراموش کردن دوز دارو یا انسولین، تنظیم نادرست دوز، یا عملکرد نادرست پمپ انسولین باشد.
3. استرس
استرس، چه جسمانی و چه روانی، می‌تواند باعث ترشح هورمون‌های استرس (مانند کورتیزول و آدرنالین) شود که موجب افزایش تولید گلوکز در بدن می‌شوند و قند خون را بالا می‌برند.
4. عفونت‌ها یا بیماری‌های حاد
بدن در مواجهه با عفونت‌ها یا بیماری‌های حاد مانند سرماخوردگی یا آنفلوآنزا، قند خون را برای تأمین انرژی لازم افزایش می‌دهد. این باعث می‌شود که افراد در این شرایط سطح قند خونشان ناگهان بالا برود.
5. کمبود فعالیت بدنی
فعالیت بدنی به کنترل قند خون کمک می‌کند. کمبود فعالیت یا نشستن طولانی مدت بدون تحرک می‌تواند منجر به افزایش سطح قند خون شود.
6. هورمون‌های بدن
تغییرات هورمونی، به‌ویژه در زنان در طول دوره قاعدگی یا بارداری، می‌تواند سطح قند خون را تغییر دهد و آن را افزایش دهد.
7. مصرف داروهای خاص
برخی داروها، به ویژه کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزون)، داروهای ضدافسردگی، و داروهای ضدپسوریازیس می‌توانند موجب افزایش قند خون شوند.
8. کمبود خواب
کمبود خواب یا خواب ناکافی می‌تواند به مقاومت به انسولین منجر شود و سطح قند خون را افزایش دهد.
9. مصرف الکل
در برخی موارد، مصرف الکل ممکن است باعث افزایش یا کاهش سطح قند خون شود. این موضوع بستگی به میزان و نوع الکل مصرفی دارد.
10. تغییرات فصلی یا دما
برخی افراد ممکن است در فصول خاصی یا هنگام تغییر دمای محیط دچار تغییرات در سطح قند خون شوند. هوای سرد یا گرم می‌تواند بر عملکرد بدن و نیاز به انسولین تأثیر بگذارد.
از بین موارد گفته، استرس یکی از دردساز ترین عوامل افزایش ناگهانی قند خون است. در صورتی که فردی به طور مکرر دچار افزایش ناگهانی قند خون می‌شود، بهتر است با پزشک یا متخصص دیابت مشورت کند تا دلایل دقیق و روش‌های کنترل مؤثرتر قند خون مشخص شود.
دیابت عصبی چیست؟
ممکن است با اصطلاح دیابت عصبی آشنا باشید. در واقع دیابت عصبی اصطلاحی رایج است که برای بالا رفتن قند خون در وقت استرس استفاده می‌شود. استرس سبب می‌شود تا قند خون در افرادی که مبتلا به دیابت نوع دوم هستند بالا رود. همچنین استرس باعث می‌شود تا افرادی که به دیابت نوع یک مبتلا هستند دچار افزایش یا کاهش غیر طبیعی در قند خون شوند. بهترین روش برای جلوگیری از این مشکل شناخت استرس‌ها و یاد گرفتن راه‌هایی است که بتوانید با استرس مقابله کنید. دیابت عصبی نوعی اختلال است که با زیاد شدن استرس و اضطراب در فرد ایجاد می‌شود. در این وضعیت مقدار قند خون به صورت کنترل نشده‌ای افزایش پیدا می‌کند که می‌تواند در افراد مبتلا به دیابت خطر داشته باشد.
زیاد شدن قند خون در وقت استرس و عصبی شدن و یا شرایط بد روانی به علت چگونگی جواب دادن بدن به شرایطی است که استرس را ایجاد کرده است. در این وضعیت بدن خود را در وضعیت گریز یا جنگ مشاهده می‌کند. به همین علت است که میزان بالایی انرژی را آزاد می‌کند تا ماهیچه‌ها بتوانند از آن استفاده کنند. در وضعیتی استرس بدن آدرنالین و کورتیزول آزاد می‌کند. این مواد سبب می‌شوند تا مقدار گلوکز در خون بالا رود. در افرادی که سالم هستند قند به سادگی قابل مدیریت و کنترل است. ولی اگر فردی دچار دیابت باشد و ساز و کار انسولین در او با اختلال مواجه باشد زیاد شدن آدرنالین و کورتیزول سبب زیاد شدن بیش از حد قند خون در بدن می‌شود.
در واقع دیابت عصبی را نمی‌توان نوعی دیابت دانست. بلکه زیاد شدن قند خون به صورت غیر طبیعی به علت ایجاد استرس است که در افراد مبتلا به قند خون یا همان دیابت می‌تواند خطر داشته باشد.
آیا استرس می‌تواند سبب ایجاد بیماری دیابت شود؟
استرس سبب نمی‌شود که شما به بیماری دیابت مبتلا شوید. ولی می‌تواند بر میزان قند خون شما اثر بگذارد. زمانی که کورتیزول به علت قرار گرفتن در شرایط استرسزا زیاد می‌شود مدیریت گلوکز را در افرادی که حتی دیابت ندارند با اختلال روبه‌رو می‌کند.
استرس نمی‌تواند به تنهایی سبب شود تا فردی به بیماری دیابت مبتلا شود. ولی باید بدانید شواهدی وجود دارند که نشان‌دهنده این هستند که میان استرس و ریسک مبتلا شدن به دیابت نوع دوم رابطه وجود دارد. برخی محققان بر این باور هستند که سطوح زیاد هورمون‌های استرس یعنی آدرنالین و کورتیزول امکان دارد که سبب ایجاد اختلال در کارکرد سلول‌های سازنده انسولین در لوزالمعده شوند. بنابراین می‌توانند مقدار انسولین تولیدی آن‌ها را کم کنند. در نتیجه این امر می‌تواند باعث شود تا فرد به دیابت مبتلا شود.
از دیگر عارضه‌هایی که می‌توان در این خصوص ذکر کرد این است که استرس سبب می‌شود تا فرد دچار پرخوری شود. باید بدانید که پرخوری عصبی می‌تواند سبب ایجاد چاقی و افزایش وزن شود. همان‌طور که می‌دانید اضافه وزن می‌تواند یکی از عواملی باشد که سبب مبتلا شدن افراد به دیابت نوع دوم شود. بر طبق بسیاری از مطالعات می‌توان به این نتیجه رسید که استرس در صورت مزمن بودن می‌تواند آغازی برای دیابت نوع یک در افرادی که باشد که از قبل استعداد مبتلا شدن به این بیماری را دارند.
اثر استرس بر بیماران دیابتی و بالا رفتن ناگهانی قند خون
همان‌طور که پیش از این گفتیم استرس می‌تواند سبب ایجاد مشکل در افراد دیابتی شود. اگر فردی به دیابت نوع دوم مبتلا باشد در صورتی که دچار استرس شود قند خون او افزایش پیدا می‌کند. زمانی که سطح کورتیزول زیاد می‌شود سبب می‌شود تا حساسیت سلول‌ها به انسولین کاهش پیدا کند. بنابراین انتظار می‌رود زمانی که انسولین نتواند تاثیری بر روی سلول‌ها داشته باشد قند خون به سلول‌ها وارد نشود. در نتیجه این عمل قند در خون فرد انباشته می‌شود. زمانی که این اتفاق روی می‌دهد سطح قند در خون به صورت نامتعادل در خواهد آمد؛ تا جایی که به امکان دارد به سطوح خطرناکی برسد.
اما افرادی که به دیابت نوع یک مبتلا هستند در پاسخ به استرس جواب متفاوتی می‌دهند. این افراد کم شدن و یا زیاد شدن قند خون را در مواجه شدن با استرس نشان می‌دهند. بالا رفتن قند خون در زمان عصبانیت مانند افراد مبتلا به دیابت نوع دوم است. ولی کم شدن قند خون به علت سندروم خستگی آدرنال پیش می‌آید که در اثر استرس به صورت مزمن و دراز مدت تولید می‌شود. در این وضعیت استرس دراز مدت سبب خالی شدن کورتیزول از غده آدرنال می‌شود. در نتیجه سطح کورتیزول در خون کم می‌شود. در افرادی که به دیابت نوع یک مبتلا هستند تولید کم هورمون‌های کورتیزول سبب ایجاد بی‌تعادلی در تولید هورمون‌های لازم در تنظیم مقدار قند خون می‌شود.
آیا فشار عصبی باعث افزایش ناگهانی قند خون می‌شود؟
زمانی که بدن در شرایط تنش و استرس قرار می‌گیرد هورمون‌هایی مانند کورتیزول و آدرنالین را تولید می‌کند. در نظر داشته باشید که ترشح شدن این هورمون‌ها در حقیقت یک پروسه طبیعی است که بدن در واکنش به استرس نشان می‌دهد. ولی نتیجه این تنش افزایش فشار خون و قند خون و ضربان قلب است. حال در نظر بگیرید که بدن دائما در شرایطی قرار بگیرد که دچار تنش و استرس شود و اگر این امر در طولانی مدت تکرار شود ممکن است علائم زیر در فرد به وجود بیاید:
- اضطراب مزمن
- افزایش فشار خون
- بیماری‌های قلبی
- مشکلات مربوط به خواب
- افسردگی
- سر درد
در حقیقت استرس فاکتور مهم و اصلی بالا رفتن گلوکز خون است. باید بدانید که این مساله در افرادی که سالم هستند به صورت موقتی ایجاد می‌شود و پس از این که استرس رفع شد مقدار قند خون کم می‌شود. ولی اگر بیماران مبتلا به دیابت با شرایط استرسزا روبه‌رو شوند وضعیت خطرناک می‌شود. زیرا امکان دارد که مدیریت و کنترل کردن قند خون در آن‌ها با مشکل روبه‌رو شود. نکته مهم این که احتمال این که استرس بر روی کلیه‌ها و غدد فوق کلیوی در افرادی که به یابت دچار هستند اثر بگذارد بالا است. بنابراین لازم است افرادی که به دیابت نوع دوم مبتلا هستند راه‌هایی را پیدا کنند ک بتوانند استرس را در زندگی خود کاهش دهند.
علائم دیابت عصبی و بالا رفتن ناگهانی قند خون
منظور از علائم دیابت عصبی بیشتر علائم فیزیکی استرس است که در ادامه می‌آوریم:
- سردرد
- تنش و یا درد عضلانی
- مشکلات مربوط به خواب، کم یا زیاد خوابیدن
- حس عمومی بیماری
- خستگی
باید بدانید که علائم دیابت عصبی یعنی اثر استرس بر قند خون، در افراد مبتلا به دیابت اندکی فرق دارد. در افرادی که به دیابت نوع دوم مبتلا هستند استرس سبب می‌شود تا قند خون افزایش پیدا کند که علائم زیر را در بردارد:
- عطش
- خشکی دهان
- ضعف
- سردرد
- تکرر ادرار
- حال تهوع
- تار شدن دید
- گیجی
- تنگی نفس
دیابت عصبی در افرادی که به دیابت نوع یک مبتلا هستند، وقتی سبب بالا رفتن قند خون شود همان علائم را ایجاد می‌کند. همچنین می‌تواند سبب پایین آمدن قند خون شود که در زیر به علائم آن اشاره می‌کنیم:
- گرسنگی
- تحریک‌پذیری
- اشکال در تمرکز
- خستگی مفرط
- عرق کردن
- احساس گیج شدن
- ضربان قلب شدید و سریع
- لرز
- سردرد
درمان دیابت عصبی
درمانی که می‌توان برای این مشکل در نظر گرفت شناخت استرس‌ها و انجام دادن راهکارهای مناسب برای مدیریت و کنترل آن‌ها است. بنابراین لازم است که افراد یک سبک سالم زندگی را انتخاب کنند و از استرس تا حد ممکن خود را دور بدارند. لازم است که این افراد دخانیات را به طور کلی از زندگی خود حذف کنند و ورزش‌های منظم را انجام دهند. کاهش تنش و عواملی که می‌تواند سبب ایجاد استرس شود باید از زندگی این افراد کم شود.
ورزش‌های سبک، یوگا و مدیتیشن و مراقبه مهم‌ترین راهکارها برای درمان کردن قند خون عصبی است. زیرا با آرام ساختن ذهن و روان می‌توان استرس را از زندگی روزمره کم کرد. بهتر است افراد برای کاهش استرس و علائم آن وقت خود را به تفریح و گذراندن وقت با دوستان بگذرانند. همچنین سفر کردن نیز یکی از روش‌های مفید برای کم کردن استرس در افراد است.
سخن آخر
در این مقاله در مورد علائم و علت‌های بالا رفتن قند خون ناگهانی با شما صحبت کردیم. لازم است که مهم‌ترین عامل ایجاد افزایش قند خون یعنی استرس را بشناسید و آن را به بهترین شکل مدیریت کنید. در این صورت می‌توانید از عوارض بالا رفتن قند خون ناگهانی در خود کم کنید.