در حال حاضر برای بسیاری از افرادی که به دیابت مبتلا هستند سؤال پیش می‌آید که رابطه آسپارتام با قند خون چیست؟ آسپارتام یک شیرین کننده بدون قند می‌باشد که عموماً در محصولات غذایی برای کنترل میزان قند خون در افراد دیابتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به دلیل اینکه آسپارتام اثری بر قند خون ندارد به افرادی که دیابت دارند پیشنهاد می‌شود تا بدون نگرانی در مورد افزایش سطح قند خون از طعم شیرین در رژیم غذایی خود بهره ببرند. به همین منظور در ادامه این مقاله از سایت سیناکر قصد داریم شما را با این شیرین کننده و تأثیر آن بر قند خون آشنا کنیم پس تا انتها همراه ما باشید.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
- آسپارتام چیست؟
- مواد غذایی حاوی آسپارتام
- فواید و خواص استفاده از آسپارتام
- آسپارتام می‌تواند در جلوگیری از پوسیدگی دندان نقش داشته باشد؟
- عوارض آسپارتام
- خطرات آسپارتام
- تأثیر آسپارتام بر قند خون چگونه است؟
- مصرف آسپارتام برای افراد دیابتی
- عوارض جانبی احتمالی آسپارتام در افراد دیابتی
- تأثیر آسپارتام بر کاهش وزن
- جایگزین‌های آسپارتام
- مضرات آسپارتام
- سؤالات متداول درباره آسپارتام و دیابت
آسپارتام چیست؟
آسپارتام یک ترکیب شیمیایی مصنوعی است که از آن برای شیرین کردن در محصولات غذایی و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. در سال‌های اخیر با پیشرفت فناوری و ایجاد تغییرات در سبک زندگی، جامعه با نیازمندی‌های تازه‌ای در زمینه تغذیه و سلامتی رو به رو شده است یکی از این نیازمندی‌های مهم انتخاب و استفاده مناسب برای جایگزین‌های شیرین کننده قند و شکر معمولی می‌باشد. یکی از این شیرین کننده‌ها که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته آسپارتام می‌باشد. آسپارتام خیلی شیرین است و در برابر قند و شکر کالری کمتری دارد. بنابراین برای اشخاصی که علاقه زیادی به مصرف طعم شیرین دارند ولی نگران افزایش قند خون یا تناسب اندامشان می‌باشند یک انتخاب ایده آل به شمار می‌رود.
مواد غذایی حاوی آسپارتام
آسپارتام در محصولات غذایی و نوشیدنی‌های متفاوتی به عنوان یک شیرین کننده وجود دارد. آسپارتام که یک شیرین کننده مصنوعی بشمار می‌رود در محصولات متنوعی به کار می‌رود که از جمله آنها می‌توانیم به موارد ذیل اشاره کنیم:
مواد غذایی بسته بندی شده
آسپارتام امکان دارد در مواد غذایی بسته بندی شده مثل کمپوت‌ها، دسرها، مارمالادها، پودینگ‌ها، آب میوه‌ها و غیره به عنوان جایگزین قند مورد استفاده قرار گیرد.
نوشیدنی‌های بدون قند
آسپارتام اکثرا در نوشیدنی‌های بدون قند مثل نوشیدنی‌های انرژی زا و نوشابه‌های رژیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چاشنی‌ها و روغن‌های سالاد
بعضی از چاشنی‌ها، سس‌ها و روغن‌های سالاد دارای آسپارتام می‌باشند.
با مطالعه برچسب‌های روی محصولات می‌توانید اطمینان حاصل نمایید که آیا در آن محصول آسپارتام استفاده شده است یا خیر. اابته آسپارتام امکان دارد در بعضی از محصولات مواد غذایی با اسم‌های تجاری از جمله نوتراسویت و یا Equal مورد استفاده قرار گیرد.
استویا اسم گیاهی می‌باشد که دارای گلیکوزیدهای طبیعی می‌باشد.
ماده استویا دارای خاصیت شیرین شدن دارد و مناسب‌ترین جانشین شکر، استویا و شیرین کننده‌های درست شده از این گیاه می‌باشد.
فواید و خواص استفاده از آسپارتام
جایگزینی آسپارتام به جای شکر یا سایر شیرین‌کننده‌هایی که دارای کالری هستند به افراد دیابتی این امکان را فراهم می‌کند که در حین خوردن شیرینی کالری کمتری مصرف کنند که می‌تواند فواید متعددی برای این افراد داشته باشد که در ادامه شما را با فواید بیشتر آسپارتام آشنا می‌کنیم همراه ما باشید.
آسپارتام در کنترل و کاهش وزن نقش دارد؟
با بالا رفتن میزان اضافه وزن و چاقی مشکلاتی در سلامتی به وجود می‌آید که متعادل کردن میزان کالری دریافتی با فعالیت‌های بدنی به منظور کاهش وزن و حفظ سلامتی امری ضروری به شمار می‌رود. طبق تحقیقات به دست آمده جایگزینی غذاهای شیرین پرکالری با غذاهای شیرین کم کالری باعث کاهش متوسط وزن می‌شود.
همچنین غذاها و نوشیدنی‌های شیرین شده توسط آسپارتام به جای قند، راه حلی مناسب ر برای کاهش وزن و حفظ آن محسوب می‌شود، زیرا میزان کالری آسپارتام بسیار کمتر از سایر شیرین کننده‌ها می‌باشد.
آسپارتام می‌تواند به کنترل دیابت کمک کند؟
افرادی که به دیابت مبتلا هستند می‌توانند غذاهای شیرین شده خودشان را با آسپارتام بدون نگرانی در افزایش قند خون مصرف کنند. طبق تحقیقات به دست آمده شیرین کننده‌های کم کالری می‌توانند نقش بسزایی در پیش گیری و مدیریت دیابت داشته باشند و در بیمارانی که به دیابت نوع دوم مبتلا هستند نیز این شیرین کننده‌های کم کالری می‌تواند در درمان آنها تأثیر داشته باشد.
آسپارتام در تقویت طعم و مزه غذا موثر است؟
آسپارتام دارای طعمی قوی و شبیه شکر می‌باشد همچنین موجب تقویت طعم میوه و مرکبات در غذا و نوشیدنی‌ها می‌شود. آسپارتام در طعم آدامس شیرینی خود را تا چهار برابر بیشتر از آدامس‌های دارای شکر نگه می‌دارد.
آسپارتام می‌تواند در جلوگیری از پوسیدگی دندان نقش داشته باشد؟
طبق تحقیقات انجمن دندانپزشکی آمریکا، شیرین کننده‌های کم کالری مثل آسپارتام از تولید اسیدهایی که باعث پوسیدگی دندان در دهان می‌شوند پیشگیری می‌کند. همچنین جویدن آدامس بدون قند به مدت ۲۰ دقیقه می‌تواند از پوسیدگی دندان بعد از غذا جلوگیری کند.
دوز مصرف مجاز آسپارتام چه مقدار است؟
یکی از رایج‌ترین مواد مورد نیاز در منابع غذایی انسان آسپارتام می‌باشد که بیش از ۲۰۰ تحقیق در زمینه ایمنی صورت گرفته است که آن را تأیید می‌کند.FDA مقدار مصرف مجاز روزانه این ترکیب را ۵۰ میلی گرم/ کیلوگرم وزن بدن تعیین کرده است. به طور مثال فردی که وزن آن ۶۸ کیلوگرم باشد می‌تواند روزانه ۳۴۰۰ میلی گرم آسپارتام مصرف کند.
مصرف آسپارتام در کودکان
طبق نظریات EFSA ، FDA و JECFA به این نتیجه رسیدند که مصرف آسپارتام برای کودکان مانند بزرگسالان بی خطر است و فقط برای کودکانی که مبتلا به PKU هستند باید از مصرف فنیل آلانین جلوگیری و یا مصرف آن را کم کنند. غذاها و نوشیدنی‌هایی که با آسپارتام شیرین می‌شوند می‌توانند بدون افزایش مصرف کالری، مصرف قندهای اضافی یا خطر پوسیدگی دندان، افزایش دهند.
عوارض آسپارتام
شک و تردیدهای زیادی در مورد مصرف آسپارتام و عوارض آن وجود دارد که هیچ کدام به صورت رسمی تأیید نشده‌اند؛ اما با این وجود عوارض و عیب‌هایی برای آسپارتام وجود دارد که در ادامه آنها را معرفی خواهیم کرد.
فنیل کتونوریا
فنیل کتونوریا یک بیماری ارثی می‌باشد که از تجزیه فنیل آلانین پیشگیری می‌کند از یک طرف آسپارتام در بدن متابولیزه می‌شود یعنی اینکه پس از خوردن همانند آن دفع نمی‌شود و به فنیل آلانین تجزیه می‌شود. برای همین افرادی که به بیماری فنیل کتونوریا مبتلا هستند باید از مصرف آسپارتام دوری کنند. به همین دلیل سبب شده است که کارخانه‌ها و تولید کننده‌های مواد غذایی موظف شوند که برچسب حاوی شیرین کننده بر روی محصولاتی که دارای آسپارتام می‌باشند بچسبانند سپس ترکیباتی که دارای ماده آسپارتام هستند برچسب حاوی منبع فنیل آلانین نیز داشته باشند.
دیسکینزی تاخیری
دیس کینزی تأخیری یا TD یک مشکل عصبی می‌باشد که موجب حرکت‌های تکان دهنده ناگهانی و غیر قابل کنترل صورت و بدن می‌شود. اکثرا برای استفاده طولانی مدت ناشی از داروهای ضد روان‌پریشی می‌باشد. بعضی از تحقیقات درباره علت TD نشان داده است که فنیل آلانین امکان دارد باعث تحرکات ماهیچه‌ای TD شود.
خطرات آسپارتام
متخصصان پزشکی در زمینه روانپزشکی عصبی، نگرانی‌های مهمی را درباره اثرات سمی عصبی آسپارتام طرح کردند و بعضی از بیماری‌ها را به آسپارتام نسبت دادند که باعث ایجاد یا تشدید این بیماری‌ها می‌شود. بعضی از این بیماری‌ها عبارتند از:
- دیابت قندی
- سردرد
- تشنج
- افسردگی
- حالت‌های روانی
- پرکاری تیروئید
- آرتروز
- فشار خون
آسپارتام با ایجاد تشنج شدید و سرطان مغز در بعضی حیوانات مثل میمون و موش صحرایی رابطه دارد ولی طبق بررسی‌های رسمی انجام شده توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا و سازمان ایمنی غذا در اروپا نشان داده شده است که هیچ ضمانت ثابتی در ضرر رساندن آن در انسان وجود ندارد سپس تا به امروز گزارشی مبنی بر مؤثر بودن آسپارتام در سرطان پیدا نشده است ولی با وجود اعلام بی خطر بودن آن از طرف سازمان غذا و دارو، تعدادی از دانشمندان بزرگ هنوز درباره آسپارتام اظهار شک و گمان کرده‌اند.
تأثیر آسپارتام بر قند خون چگونه است؟
به طور کلی، آسپارتام بر قند خون تأثیر زیادی ندارد و یکی از بهترین شیرین کننده‌ها برای افراد دیابتی به شمار می‌رود، چرا که این شیرین کننده کالری آن‌چنانی ندارد و موجب افزایش میزان گلوکز خون نمی‌شود و از آنجایی که آسپارتام در قند خون تأثیری ندارد، می‌تواند یک جایگزین مناسب برای قند در رژیم غذایی افراد دیابتی قرار بگیرد و این امکان را برای آنها فراهم می‌کند تا از طعم شیرین بدون نگرانی از افزایش قند خون لذت ببرند.
مصرف آسپارتام برای افراد دیابتی
آسپارتام این امکان را برای افراد مبتلا به دیابت فراهم می‌کند تا هوس خود را برای شیرینی‌جات بدون افزایش قند خون، برطرف کنند. طبق تحقیقاتی که بر اساس US Endocrinology صورت گرفته است، شیرین‌کننده‌های کم‌کالری می‌توانند نقش بسزایی در پیشگیری و مدیریت دیابت ایفا کنند. جایگزینی قندها با شیرین‌کننده‌های کم‌کالری، به افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ انعطاف‌پذیری قابل توجهی در اهداف سلامتی و ترجیحات غذایی شخصی آنها ارائه می‌دهد.
عوارض جانبی احتمالی آسپارتام در افراد دیابتی
همان‌طور که گفته شد، آسپارتام به عنوان یک شیرین کننده کم کالری و مناسب برای افراد دیابتی شناخته می‌شود، اما ممکن است برخی از افراد عوارض خفیفی را تجربه کنند که این عوارض می‌تواند سردرد، سرگیجه، آلرژی، مشکلات گوارشی و تغییرات خلقی را در بر گیرد. همچنین در برخی از افراد مصرف آسپارتام موجب افزایش مختصر قند خون یا مقاومت به انسولین شود.
در صورتی که پس از مصرف آسپارتام هرگونه عوارضی را مشاهده کردید، بهتر است به پزشک معالج خود مراجعه کنید و اطمینان حاصل نمایید که مصرف آسپارتام در محدوده مجاز و به مقادیر توصیه شده است.
تأثیر آسپارتام بر کاهش وزن
آسپارتام در شرایط و افراد متفاوت ممکن است تأثیرات مختلفی داشته باشد، اما به طور کلی هر یک گرم از آن در مقایسه با شیرین کننده‌های طبیعی مانند قند و شکر کالری کمتر و شیرین کنندگی بیشتر دارد و به همین دلیل بسیاری از نوشیدنی و آبنبات‌های رژیمی از آسپارتام تولید می‌شوند.
لازم به ذکر است که بدانید، هضم آسپارتام و آزاد شدن فنیل الانین منجر به از کار افتادن آنزیم فسفات آلکالین روده‌ای (IAP) می‌شود که در جلوگیری از چاقی نقش بسیار کلیدی را ایفا می‌کند.
جایگزین‌های آسپارتام
افرادی که می‌خواهند مصرف ماده آسپارتام را در رژیم غذایی خودشان کم کنند می‌توانند یک شیرین کننده طبیعی به جای آسپارتام از فهرست زیر انتخاب و امتحان کنند:
- عسل
- شربت آگاو
- شهد افرا
- برگ‌های استویا
- شیره خرما
- شیره انگور
- شیره توت
بنابراین امکان دارد گزینه‌های بالا نسبت به آسپارتام ترجیح داده شوند ولی اشخاص باید فقط در مقدار کم از آن استفاده کنند این موادها می‌توانند کالری زیادی داشته باشند؛ ولی ارزش غذایی آنها کم و یا حتی فاقد ارزش غذایی هستند و استفاده بیش از حد آنها می‌توانند موجب پوسیدگی دندان شود.
مضرات آسپارتام
آسپارتام در مصرف‌های معمول و مقدار مجاز توسط سازمان غذا و دارو به عنوان یک ماده خوراکی بی خطر معرفی شده است. بدین صورت بعضی اشخاص امکان دارد به عوارض جانبی ناشی از استفاده آسپارتام حساسیت نشان دهند. این اشخاص می‌توانند از بقیه شیرین کننده‌ها مانند شیرین کننده استویا بجای آسپارتام استفاده کنند.
در ادامه بعضی از عوارض‌های جانبی احتمالی آسپارتام ذکر شده است:
مشکلات گوارشی
استفاده بیش از حد آسپارتام امکان دارد در بعضی از اشخاص عوارض‌های گوارشی مثل شکم درد نفخ اسهال سو هاضمه و تحریک روده‌ها به وجود بیاید.
مسمومیت
در تحقیقات روی حیوانات مصرف مقدار زیاد آسپارتام در بعضی از حالت‌ها موجب ایجاد مسمومیت شده است در این حالت نیاز به تحقیقات بیشتر در انسان‌ها و ارزیابی دقیق‌تر این مسئله وجود دارد. در صورتی که اشخاص به هر گونه عوارض جانبی بعد از مصرف آسپارتام مبتلا شدند توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنند. البته اطمینان حاصل نمایید که مصرف آسپارتام در دوز مجاز و به مقدار توصیه شده استفاده می‌شود.
حساسیت و واکنش‌های آلرژیک
بعضی اشخاص امکان دارد به آسپارتام حساسیت یا آلرژی داشته باشند. علائم‌های احتمالی آسپارتام شامل تورم لب‌ها خارش قرمزی سردرد و افزایش آلرژی می‌باشد.
اثرات متابولیک
در تعدادی از مطالعات نشان داده شده است که مصرف آسپارتام در برخی از اشخاص موجب افزایش سطح قند خون و یا مقاومت به انسولین شده است. لازم به ذکر است که بدانید توجه به این موضوع برای اشخاص دیابتی یا اشخاصی که مشکلات متابولیکی دارند امری ضروری محسوب می‌شود.
مشکلات عصبی
تعدادی از افراد امکان دارد به عوارض عصبی ناشی از مصرف آسپارتام مثل میگرن افزایش تحرک و بی‌قراری عضلات سردرد افزایش خواب آلودگی افزایش خشم اضطراب و غیره مبتلا شوند.
سؤالات متداول درباره آسپارتام و دیابت
در ادامه شما را با برخی از پرسش و پاسخ‌های مربوط به آسپارتام و دیابت آشنا می‌کنیم.
آیا آسپارتام برای افراد دیابتی بی خطر است؟
بله، از آنجایی که تأثیر بسیار کمی بر سطح قند خون دارد، مصرف آن برای افراد دیابتی بی خطر محسوب می‌شود.
آیا مصرف آسپارتام برای همه افراد مناسب می‌باشد؟
بله، در کل مصرف آسپارتام برای همه افراد علی‌الخصوص افراد دیابتی بی خطر و مناسب می‌باشد، اما افراد مبتلا به PKU نباید از این شیرین کننده استفاده کنند، همچنین ممکن است برخی از افراد به آسپارتام حساسیت داشته باشند.
آیا می‌توان از آسپارتام در همه غذاها و نوشیدنی‌ها استفاده کرد؟
بله، از آسپارتام در بسیاری از نوشیدنی‌ها و محصولات غذایی استفاده می‌کنند و شما می‌توانید با بررسی برچسب محصولات از میزان استفاده شده این شیرین کننده مطلع شوید.