امروزه افراد برای دستیابی به اهداف تناسب اندام و کاهش وزن از مقیاس BIA بهره می‌برند. تجزیه و تحلیل امپدانس بیوالکتریک (BIA) یک روش برای اندازه‌گیری ترکیب بدن بر اساس میزان جریان الکتریکی عبوری از بدن می‌باشد. بافت چربی بدن مقاومت (امپدانس) بیشتری نسبت به توده بدون چربی ایجاد می‌کند و سرعت حرکت جریان را کاهش می‌دهد. مقیاس‌های BIA درصد چربی بدن را با استفاده از تجزیه و تحلیل امپدانس بیوالکتریک تخمین می‌زنند.
این دستگاه‌ها چربی سنج که در فروشگاه‌ها به وفور به چشم می‌خورند، معمولا گران قیمت هستند و این سوال را در ذهن فرد ایجاد می‌کنند که تجزیه و تحلیل امپدانس بیوالکتریک چیست و آیا ارزش صرف این هزینه را دارد یا خیر؟
تعریف BIA
دستگاه های BIA از فناوری ساده استفاده می‌کنند. به این ترتیب که سرعت حرکت یک جریان الکتریکی ضعیف را در بدن فرد اندازه‌گیری می‌کنند و بر این اساس توده بدون چربی بدن را تخمین می‌زنند. سپس دستگاه از داده‌های دیگری مانند قد، جنسیت و اندازه‌گیری وزن فرد برای تعیین درصد چربی بدن استفاده می‌کند.
انواع دستگاه‌های BIA
این دستگاه‌ها انواع مختلفی دارند. اما در همه‌ی انواع آن، برای اندازه‌گیری باید به دو نقطه از بدن فرد تماس داشته باشد. در دستگاه‌های دستی این دو نقطه دو دست فرد هستند و در انواع رایج تر این دو نقطه دو پای فرد می‌باشند. به این ترتیب که هر پا روی یک بالشتک قرار می‌گیرد و جریان از طریق پا‌ها در بدن عبور می‌کند. در نوعی دیگر یک نقطه تماس دست و نقطه دیگر پای فرد است.
مارک‌های بسیاری از دستگاه‌های BIA در بازار وجود دارد. بسیاری از مدل‌های جدید این دستگاه‌ها امکان اتصال به برنامه‌های تلفن همراه را نیز دارند و به این ترتیب امکان پیگیری پیشرفت با گذشت زمان را برای فرد فراهم می‌سازند.
قیمت این دستگاه به میزان پیچیده بودن آن بستگی دارد .برخی از آن‌ها برای ارائه نتیجه از بیش از یک فرکانس و همچنین الگوریتم‌های پیشرفته تر استفاده می‌کنند. برخی از آن‌ها نیز می‌توانند اندازه‌گیری چربی بدن را برای هر عضو به صورت جداگانه انجام دهند. برخی متخصصان معتقدند اندازه‌گیری چربی هر عضو به صورت جداگانه با دستگاه‌های BIA که دو نقطه اتصال آن‌ها یکی دست و دیگری پا می‌باشد دقیق تر از دو نوع دیگر است.
موارد منع مصرف دستگاه‌ها BIA
این دستگاه‌ها برای اکثر افراد ایمن تلقی می‌شوند. با این حال BIA برای افرادی که دارای انواع ایمپلنت‌های الکترونیکی مانند ضربان‌ساز قلب یا دفیبریلاتور قلب و عروق قابل کاشت (ICD)می‌باشند، منع مصرف دارد. همچنین اکثر سازندگان توصیه می‌کنند زنان باردار نیز از استفاده از این دستگاه صرف نظر کنند.
برخی مطالعات در سال ۲۰۱۵ نشان داد که تجزیه و تحلیل امپدانس بیوالکتریک روشی کاملاً دقیق برای تخمین چربی بدن است. اما در این مطالعات مدل دستگاهی که مورد بررسی قرار گرفته است ذکر نشده است. به همین علت متخصصان معتقدند که دقت اندازه‌گیری تا حد زیادی به کیفیت دستگاه بستگی دارد. علاوه بر این فاکتورهای دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند صحت خوانش دستگاه را تحت تاثیر قرار دهد.
- وزن بدن: تجزیه و تحلیل امپدانس بیوالکتریک ممکن است در افراد چاق دقت کمتری داشته باشد.
- میزان هیدراتاسیون بدن: کمبود آب بدن ممکن است باعث شود توده بدون چربی (عضله و استخوان) کمتر از میزان واقعی تخمین زده شود.
- فعالیت ورزشی اخی: ورزش با شدت بالا ممکن است در دقت خوانش BIA تأثیر بگذارد.
- شدت تمرینات ورزشی: در بعضی دستگاه‌ها برای ورزشکارانی که تمرینات سنگین تری انجام می‌دهند تنظیمات ویژه‌ای برای افزایش دقت اندازه‌گیری در نظر گرفته شده است.
- مصرف اخیر غذا و مایعات: طبق نتایج یک مطالعه،ممکن است اندازه‌یری BIA بعد از یک شبانه روز روزه‌داری دقیق تر تخمین زده شود.
به عقیده برخی محققان قومیت و عوامل محیطی مانند درجه حرارت پوست نیز می‌تواند بر دقت اندازه‌گیری BIA تاثیر بگذارد.
معمولاً حتی زمانی که اندازه‌گیری این مقیاس توسط دستگاه به درستی صورت گرفته است نیز تنها نشان دهنده تخمینی از درصد کل چربی بدن فرد است. تجزیه و تحلیل امپدانس بیوالکتریک میزان دقیق چربی کل بدن و یا جای دقیق تمرکز این چربی در بدن فرد را نیز نمی‌تواند به درستی بیان کند .با این وجود خرید این دستگاه‌ها برای بسیاری از افراد می‌تواند مفید واقع شود. زیرا حتی با وجود فاکتورهای زیادی که می‌تواند در دقت خوانش دستگاه تاثیر بگذارد، استفاده مرتب از مقیاس BIA می‌تواند تغییرات چربی بدن فرد را در گذر زمان نمایان سازد. و اگر عدد گزارش شده برای فردی در محدوده ی خوبی قرار نداشته باشد می‌تواند با اصلاح رژیم غذایی و تمرینات ورزشی میزان این تغییرات را پیگیری کند.
همچنین افراد می‌توانند از ساعت‌های هوشمند که وزن، چربی بدن و شاخص توده بدن را اندازه‌گیری می‌کند نیز برای دستیابی به تناسب اندام بهره ببرند.
سخن پایانی:
از آنجایی که بسیاری از های چربی سنجی امکانات متنوعی را با هزینه‌ای مقرون به صرفه ارائه می‌دهند و روشی سریع و آسان برای تخمین درصد چربی بدن می‌باشد. ابزاری بسیار ارزشمند و مفید می‌باشد.
