زایمان یکی از بهترین تجربه‌های هر مادری محسوب می‌شود که به شکل‌های مختلفی انجام خواهد شد. سزارین، زایمان طبیعی، زایمان آبی و… از جمله انواع زایمان‌ها محسوب می‌شود. در بیشتر موارد نحوه انجام زایمان توسط پزشک مشخص خواهد شد. از علائم زمان فرا رسیدن زایمان درد زایمان است که باید به پزشک مراجعه کنید.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
تشخیص درد زایمان واقعی
تشخیص درد زایمان از انقباضات رحمی کار مشکلی است. در صورتی که انقباض‌های رحمی پراکنده را تجربه کنید، هنوز زمان زایمان فرا نرسیده است. انقباضات واقعی چند دقیقه یک بار اتفاق افتاده و با گذشت زمان تعداد آن‌ها بیشتر شده، یعنی فاصله آن‌ها کمتر می‌شود. در صورتی که انقباضات پراکنده هر چند دقیقه یک بار اتفاق بیوفتد، اما با گذشت زمان نه تنها تعداد آن‌ها بیشتر نشده، بلکه کمتر نیز می‌شود.
انقباضات پراکنده پس از مدتی استراحت برطرف می‌شوند، در صورتی که قبادات واقعی برطرف نخواهند شد. در صورتی که انقباضات شما واقعی باشد، در کمر آن را احساس می‌کنید؛ همچنین در شکم نیز قابل احساس است. در صورتی که انقباضات پراکنده تنها در شکم احساس می‌شود.
علائم آغاز زایمان
هیچکس نمی‌تواند به صورت دقیق زمان شروع زایمان را اعلام کند. تاریخی که توسط پزشک نیز مشخص می‌شود، به صورت تقریبی است. در تشخیص‌های پزشک نحوه انجام زایمان برای شما مشخص شده و در پرونده پزشکی شما بیان می‌شود.
در برخی مواقع امکان دارد درد زایمان حتی حدود ۳ هفته قبل از این تاریخ و یا دو هفته پس از آن شروع شود که این مسأله هیچ جای نگرانی ندارد و کاملاً طبیعی است. خروج ترشحات صورتی رنگ آغشته به خون از رحم، پارگی کیسه آب، انقباضات رحمی، اسهال از علائم شروع زایمان محسوب می‌شود.
مراحل زایمان طبیعی
روز به دنیا آمدن فرزند برای هر مادری بسیار لذت بخش است، اما بسیاری از مادران امکان دارد ترس داشته باشند. در صورتی که از اتفاقات در حین تولد آگاه باشید، باعث می‌شود تا شدت ترس و استرس کاهش پیدا کرده و همچنین از لحاظ روحی برای این روزه باید ماندنی آماده باشید.
زمانی که زنان باردار تصمیم بگیرند نحوه انجام زایمان به صورت طبیعی باشد، لازم است که مدت زمان و مراحل زایمان طبیعی را بدانند. آمادگی روحی مادر و آمادگی بدنی و فیزیکی علاوه بر اینکه استرس را کاهش می‌دهد، می‌تواند باعث تسهیل فرایند زایمان نیز باشد. تولد نوزاد به روش طبیعی معمولاً در سه مرحله انجام می‌شود که به شرح زیر است:
مرحله اول زایمان
احساس انقباضات مداوم نشان از علائم شروع درد زایمان است. در این مرحله خود دارای سه فاز نهفته، فعال و انتقالی است.
فاز نهفته
طولانی‌ترین فاز زایمان طبیعی فاز نهفته است که شدت آن نسبت به بقیه کمتر است. در این مرحله دهانه رحم باز و نازک خواهند شد. در صورتی که انقباضات رحمی به صورت منظم باشد، میزان باز شدن دهانه رحم باید به صورت منظم چک و بررسی شود.
فاز فعال
در این فاز دهانه رحم با سرعت بیشتری باز و نازک می‌شود که امکان دارد با هر انقباض در ناحیه کمر و شکم فشار و درد زایمان را احساس کنید؛ همچنین امکان دارد در ناحیه مقعد احساس فشار داشته باشید.
فاز انتقالی
دهانه رحم به صورت کامل و به اندازه ۱۰ سانتی‌متر باز خواهد شد. انقباضات رحمی با شدت درد و در نوبت‌های بیشتری معمولاً هر ۳ تا ۴ دقیقه به مدت ۶۰ تا ۹۰ ثانیه رخ می‌دهد.
مرحله دوم زایمان
در این مرحله دهانه رحم به صورت کامل باعث می‌شود که با خروج جنین به پایان می‌رسد. نقش مادر در پیشرفت و نحوه انجام زایمان طبیعی بسیار تأثیر دارد و پزشک از مادر می‌خواهد که زور بزند. فشار ناشی از زور زدن و انقباضات رحمی نوزاد را به سمت پایین هدایت می‌کند. نرمی و انعطاف استخوان‌های جمجمه و فاصله بین این استخوان‌ها باعث می‌شود تا سر کودک از کانال زایمان عبور کند.
در نهایت سر نوزاد از ناحیه تناسلی مادر خارج می‌شود. پس از اینکه سر نوزاد خارج شود، پزشک توسط عمل ساکشن مایع آمنیوتیک خون و مخاط رحم را از بینی و دهان نوزاد خارج خواهد کرد. پس از اینکه سر نوزاد خارج شود، دیگر قسمت‌های بدن و‌شانه‌ها از واژن به بیرون هدایت می‌شود. در تمامی این مراحل باید شما سعی کنید زور بزنید. فشار شما با انقباضات رحمی همزمان تأثیر بیشتری برای زایمان دارد. درد زایمان اصلی را در این مرحله احساس خواهید کرد.
مرحله سوم زایمان
پس از تولد نوزاد به مرحله آخر زایمان وارد می‌شوید که در اینجا جفت از دیواره رحم و واژن خارج می‌شود. ناگفته نماند که جفت وظیفه تغذیه و اکسیژن‌رسانی به جنین را بر عهده داشت. این مرحله امکان دارد بین ۵ تا ۱۰ دقیقه زمان ببرد. در این مرحله انقباضان ادامه دارد، اما درد کمتری به همراه خواهد داشت.
روش‌های زایمان طبیعی
زایمان طبیعی با توجه به اینکه فواید بسیاری را برای مادر و نوزاد دارد، مورد استقبال بسیاری از مادران و پزشکان است. نحوه انجام زایمان طبیعی به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. هر یک از روش‌های آن در موارد خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از مهم‌ترین و رایج‌ترین این روش‌ها به شرح ذیل هستند.
زایمان طبیعی با اپیدورال
زایمان طبیعی با اپیدورال به سزارین بسیار شبیه است. در این نوع زایمان مادر درد زایمان را احساس نمی‌کند، اما امکان دارد عوارضی به همراه داشته باشد. نحوه انجام زایمان طبیعی بدون درد با اپیدورال به این صورت است که توسط متخصص بیهوشی سوزن باریکی به نقطه مشخصی از کمر مادر وارد می‌شود. در بین مهره‌های کمری لوله بسیار باریک قرار می‌دهند که دارو‌ها و مسکن‌های مخصوص به نخاع توسط این لوله‌ها امکان‌پذیر است.
همانطور که ذکر شد در زایمان طبیعی زور و فشار مادر جهت خارج شدن جنین از رحم ضروری است. با توجه به اینکه در این نوع زایمان از دارو‌های مسکن قوی استفاده می‌شود، مادر نمی‌تواند فشار لازم را برای هدایت جنین به خارج از رحم وارد کند. به همین دلیل امکان دارد این نوع زایمان نسبت به روش‌های دیگر زمان زیادی لازم داشته باشد. در برخی مواقع طولانی شدن زایمان امکان دارد برای جنین خطراتی به همراه داشته باشد که پزشک توسط دستگاه وکیوم مخصوص نوزاد را از رحم خارج می‌کند.
زایمان طبیعی در آب
یکی از روش‌ها و نحوه انجام زایمان، زایمان طبیعی در آب است. برای کاهش درد زایمان استفاده از آب بسیار کمک‌کننده است. معمولاً استفاده از این روش در بیمارستان و یا مراکز تخصصی و خصوصی انجام می‌شود. با شروع حمله‌های تولد و باز شدن دهانه رحم مادر پزشک باید به همراه مادر در استخر و یا وانی به عمق ۴۰ تا ۵۰ سانتی‌متر قرار بگیرند.
با اینکه آب باعث کاهش درد می‌شود، اما باز هم مادر درد‌های سختی را باید تحمل کند. برای زنان چاق و برای زایمان دوقلو‌ها این روش بسیار مناسب است. استفاده نکردن از دارو‌های مسکن و درد کمتر از مهم‌ترین مزایای این روش محسوب می‌شود. تجهیزات حرفه‌ای و پیشرفته در این روش لازم است که باید فراهم کنید.
زایمان طبیعی با هیپنوتیزم
نحوه انجام زایمان طبیعی با هیپنوتیزم در کشور‌های اروپایی بسیار طرفدار دارد. علاوه بر پزشک، ماما یا پرستار لازم است که یک روانشناس نیز در اتاق قرار داشته باشد که بتواند به راحتی کنترل مغز مادر باردار را تحت اختیار قرار گیرد. برای اینکه در این روش مادر آمادگی لازم را داشته باشد، روانشناس باید از چند ماه قبل با مادر صحبت کند. در صورتی که جلسات مشاوره حدود ۵ ماه صورت بگیرد، مادر می‌تواند بدون درد زایمان فرزند خود را به دنیا آورد.
زایمان طبیعی با تنفس گاز‌های مخصوص
زمانی که جهت انتخاب نحوه انجام زایمان تصمیم‌گیری می‌کنید، بهتر است به زایمان طبیعی با تنفس گاز‌های مخصوص نیز فکر کنید. در حوزه پزشکی برخی از گاز‌های مخصوص وجود دارند که تنفس این گاز‌ها باعث می‌شود کاهش درد زایمان را احساس کنید.
این گاز‌ها هیچگونه خطری ندارند و جای نگرانی برای مادر و فرزند نیست. البته در صورتی که مادر به تنفس این گاز‌ها حساسیت داشته باشد، نباید از این روش استفاده شود. به طور کلی می‌توان ذکر کرد که نحوه انجام زایمان از روش‌های زایمان بی‌خطر و بدون درد است.
زایمان طبیعی توسط وسایل فیزیوتراپی
یکی از روش‌های بی‌خطر زایمان کمک گرفتن از وسایل فیزیوتراپی است که درد زایمان را مادر احساس نخواهد کرد. در این روش از دستگاه‌های مخصوص استفاده می‌شود که توسط انتقال امواج الکتریکی از روی پوست و مهره‌های ۴ و ۵ کمر کمک می‌کند تا در بدن مادر مورفین بیشتری تولید شود. این موضوع باعث می‌شود تا انتقال حس درد به سیستم مغزی کاهش پیدا کند و در نتیجه مادر درد زایمان کمتری را احساس می‌کند. با این روش فرایند زایمان با سرعت عمل بیشتری انجام می‌شود.
نحوه انجام زایمان به روش سزارین
درد زایمان در روش سزارین بسیار کمتر است. در اولین مرحله این عمل جراحی برای مادر بیهوشی یا بی‌حسی اجرا می‌شود. پس از بیهوش یا بی‌حسی موضعی بر پوست شکم برش عمودی یا افقی ایجاد می‌کنند. معمولاً در بیشتر مواقع از برش افقی استفاده می‌شود؛ چرا که زودتر خوب شده و جای زخم بهتر از بین می‌رود. روش عمودی برای مواقع اورژانسی مورد استفاده قرار می‌گیرد که پزشک با سرعت عمل بیشتری بتواند نوزاد را از رحم خارج کند.
پس از ایجاد برش در شکم و رحم نوزاد از رحم مادر خارج شده و در مرحله آخر جای برش را بخیه می‌زنند. در انجام زایمان به این روش بیشترین وقت برای بخیه زدن برش است که حدود ۳۰ دقیقه زمان لازم است که برش لازم را بخیه داده شود. ایجاد برش و بیرون آوردن نوزاد از رحم باید در زمان سریع‌تری انجام شود، به ویژه اگر عمل اورژانسی باشد. به طور کلی عمل سزارین حدود ۴۵ دقیقه تا یک ساعت زمان می‌برد.
زایمان طبیعی یا سزارین؟
نحوه انجام زایمان اهمیت بالایی دارد. انتخاب زایمان طبیعی یا سزارین برای هر مادری تا حدودی سخت است. برای انتخاب نحوه زایمان باید مزایا و معایب هر یک را بررسی کنید و با توجه به شرایط بدنی نوع زایمان مناسب را انتخاب کنید. به طور کلی می‌توان ذکر کرد که زایمان طبیعی نسبت به سزارین از ارجحیت بالاتری برخوردار است. این دو روش سزارین را با یکدیگر مقایسه می‌کنیم.
- زایمان طبیعی نسبت به سزارین از نظر اقتصادی مقرون به صرفه‌تر است؛ چرا که سزارین نیاز به بودجه مالی بالایی دارد.
- در سزارین امکان دارد عفونت خونریزی و نیاز به انتقال خون و غیره داشته باشید، اما مادرانی که زایمان طبیعی را تجربه می‌کنند، این مشکلات را ندارند.
- مادرانی که نحوه انجام زایمان آن‌ها طبیعی است، نسبت به سزارین دوره نقاهت کمتری دارند.
- درد به خاطر بخیه در قسمت زیر شکم در روش سزارین مادر را بسیار اذیت می‌کند، اما در زایمان طبیعی درد زایمان بسیار کمتر است.
- در نحوه انجام زایمان سزارینی به خاطر بیهوشی مادر حس فوق‌العاده با آغوش کشیدن نوزاد را پس از به دنیا آمدن آن از دست می‌دهد. اما در زایمان طبیعی نوزاد پس از نوزاد پس از تولد در آغوش گرم مادر قرار می‌گیرد.
کلام پایانی
زایمان و حس مادر شدن برای هر مادری از اهمیت بالایی برخوردار است. در زمان زایمان پزشک و ماما همراه مادر هستند تا زایمان خوبی را تجربه کند. زایمان به صورت طبیعی و سزارین انجام می‌شود که انتخاب نحوه انجام زایمان توسط پزشک انجام می‌شود. درد زایمان در روش طبیعی بیشتر است، اما در سزارین به خاطر بیهوشی یا بی‌حسی مادر درد کمتری را احساس می‌کند. هر یک از روسش‌های زایمان دارای مزایا و معایب خاص خود هستند.