رایج‌ترین سرطان بدخیم در بدن، سرطان پوست است. دلیل به وجود آمدن سرطان پوست تماس زیاد با نور خورشید به صورت مستقیم است؛ مخصوصا اگر نور آفتاب سبب تاول و آفتاب‌سوختگی نیز بر روی پوست شود. مشاغلی که افراد در آن بیش از اندازه در معرض آفتاب هستند خطر ابتلا به سرطان پوست را در آن‌ها بالا می‌برد. در واقع آفتاب سوختگی ممکن است موجب به سرطان پوست شود.
همچنین باید بدانید که در تماس بودن با بعضی از مواد شیمیایی مثل آرسنیک و زغال‌سنگ در برخی از مشاغل نیز می‌تواند این عارضه را در افراد ایجاد کند. در نظر داشته باشید که سرطان پوست می‌تواند به دلایل ارثی نیز ایجاد شود. در این مقاله از سیناکر با ما همراه باشید تا بیشتر در مورد سرطان پوست و علل شغلی آن با شما صحبت کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
- توضیحی از سرطان پوست و دلایل شغلی
- انواع سرطان پوست
- علائم و نشانه‌های سرطان پوست
- تشخیص دادن سرطان پوست
- چه آزمایشاتی جهت تشخیص سرطان پوست صورت می‌گیرد؟
- عوامل خطر ایجاد سرطان پوست
- سرطان پوست کشنده است؟ کشنده‌ترین سرطان پوست
- در صورت مشاهده چه علائمی در پوست باید به پزشک مراجعه کنیم؟
- کارکردن در فضای باز و خطر ابتلا به سرطان پوست
- راههای درمان سرطان پوست
- درمان قطعی سرطان پوست
توضیحی از سرطان پوست و دلایل شغلی
یکی از انواع بیماری‌های پوستی، سرطان پوست است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که چگونگی رشد در سلول‌های پوستی بدن تغییر کند. برای مثال قرارگیری در جلوی نور ماوراءبنفش در برخی از شغل‌ها می‌تواند این تغییر را در بدن ایجاد کند. نشانه‌های مختلفی مثل لکه‌های جدید، برجستگی‌ها، تغییر در اندازه، رنگ و شکل پوست در بیماری سرطان پوست ظاهر می‌شوند. بیشتر سرطان‌های پوست در صورت تشخیص فوری به راحتی درمان می‌شوند. این درمان‌ها می‌تواند شامل کرایوتراپی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و جراحی است. در زیر در مورد سرطان پوست، نشانه‌ها و علل شغلی آن اشاره می‌کنیم.
تعریفی از سرطان پوست
سرطان پوست همان رشد غیر نرمال سلول‌ها در بافت‌های پوست است. در کل وقتی که سلول‌های پوست دچار پیری می‌شوند و می‌میرند سلول‌های جدیدی جای آن‌ها را می‌گیرند. زمانی که این پروسه به درستی کار نکند، سلول‌ها با سرعت بیشتری رشد می‌کنند. این سلول‌ها امکان دارد که خوش‌خیم یا غیر سرطانی باشند. در این صورت گسترش نمی‌یابند و صدمه‌ای را به بدن وارد نمی‌کنند. در حالت دوم امکان دارد که این سلول‌ها سرطانی باشند. در صورتی که سرطان پوست به زودی تشخیص داده نشود به سلول‌های مجاور نیز سرایت پیدا می‌کند.
انواع سرطان پوست
در نظر داشته باشید که سرطان پوست را می‌توان در سه گروه قرار داد:
- کارسینوم بازال
- کارسینوم سلول سنگ فرشی
- ملانوما
در زیر به توضیح این سه نوع سرطان می‌پردازیم:
کارسینوم سلول بازال
کارسینوم سلول بازال رشد غیر نرمال و کنترل نشده‌ای است که در بیرونی‌ترین لایه پوست که اپیدرم نام دارد تشکیل می‌شود. کارسینوم سلول بازال از سلول‌های پایه پوست ایجاد می‌شود. این نوع سرطان‌ها بیشتر در منطقه پوستی که در معرض نور آفتاب باشد به خصوص صورت، گردن، گوش‌ها، شانه‌ها، پشت، پوست سر به وجود می‌آیند.
اغلب BCC ها به علت ترکیبی از قرارگیری در جلوی نور آفتاب به صورت مکرر و متناوب تشکیل می‌شوند. در صورتی که نور خورشید به شدت و در طولانی مدت بر روی فرد بتابد معمولا این سرطان ایجاد می‌شود. در صورتی که این مدل سرطان به زودی تشخیص داده نشود گسترش پیدا می‌کند. باید بدانید که به ندرت این نوع سرطان پوست سبب مرگ افراد می‌شود.
کارسینوم سلول سنگ‌فرشی
کارسینوم سلول سنگ فرشی در صورتی ایجاد می‌شود که سلول‌های غیرطبیعی به صورت کنترل نشده رشد کنند. این سلول‌ها در خارجی‌ترین لایه پوست یا همان اپیدرم به وجود می‌آیند. SCC ها در بخش‌هایی از بدن که بیشتر در معرض نور خورشید هستند ایجاد می‌شوند. این قسمت‌ها شامل صورت، گوش‌ها، گردن، پوست سر و دست‌ها هستند.
این قسمت‌ها جاهایی از پوست هستند که بیشتر دچار چین و چروک و لک‌های ناشی از پیری می‌شوند. در واقع در این مناطق از پوست نشانه‌های صدمه از نور آفتاب دیده می‌شود. اگر فردی بیش از اندازه در معرض نور آفتاب قرار بگیرد این بیماری در او به وجود می‌آید. در نظر داشته باشید که دومین نوع رایج از سرطان پوست همین کارسینوم سلول سنگ فرشی است.
ملانوما
ملانوما نوعی سرطان است که از ملانوسیت‌ها به وجود می‌آید. ملانوسیت‌ها، سلول‌های پوستی هستند که سبب تولید رنگدانه ملانین می‌شوند و به پوست رنگ می‌بخشند. ملانوم‌ها بیشتر به خال‌ها شباهت دارند؛ بعضی اوقات امکان دارد که از آن‌ها به وجود بیایند. این سرطان می‌تواند در هر قسمتی از بدن ایجاد شود. حتی در بخش‌هایی از بدن که در معرض نور آفتاب نیستند نیز شاهد این نوع سرطان هستیم.
ملانوما بیشتر در اثر قرارگیری در معرض نور آفتاب که شدید باشد به وجود می‌آید. اگر فردی در زیر نور خورشید که بسیار شدید باشد، قرار بگیرد دچار آفتاب سوختگی می‌شود. در برخی از موارد این نور آفتاب شدید که در پوست سوختگی ایجاد می‌کند می‌تواند سبب سرطان شود. نکته مهم این که ملانوم را می‌توان از خطرناک‌ترین نوع سرطان‌های پوست دانست. اما خبر خوب این که در صورتی که این بیماری به زودی تشخیص داده شود می‌تواند درمان شود.
علائم و نشانه‌های سرطان پوست
در وضعیت کلی می‌توان مهم‌ترین نشانه هشدار از سرطان پوست را به شکل تغییراتی که در پوست ایجاد می‌شود مشاهده کرد. نشانه‌های سرطان پوست شامل موارد زیر است:
- برآمدگی یا لکه که معمولا به رنگ‌های قهوه‌ای، قرمز یا صورتی بروز می‌کند.
- مناطقی بر روی پوست که به جای زخم شبیه هستند.
- خال جدید که ابعاد، شکل و رنگ آن تغییر کند و یا این که خونریزی داشته باشد.
- زخم‌هایی که خوب نمی‌شوند و یا در صورت خوب شدن دوباره عود می‌کنند.
- زخم‌هایی که تبدیل به پوسته پوسته می‌شوند و یا در میانه دچار فرورفتگی هستند و یا بیشتر خونریزی می‌کنند.
موارد بالا از علائم سرطان پوست است.
پیشنهاد مطالعه: منظور از چربی زیرجلدی یا چربی زیر پوستی چیست؟
تشخیص دادن سرطان پوست
اولین سوالی که متخصص پوست از شما می‌پرسد این است که آیا شما متوجه تغییراتی در پوست خود شده‌اید یا خیر. برای مثال ایجاد کک و مک و یا دیگر لکه‌های پوستی بر روی بدن شما ظاهر شده است یا نه؟ سپس دکتر پوست همه بخش‌های پوست را که می‌تواند شامل بیماری سرطان پوست شود را با دقت معاینه می‌کند.
عکس سرطان پوست
چه آزمایشاتی جهت تشخیص سرطان پوست صورت می‌گیرد؟
اگر شما مشکوک به سرطان پوست باشید امکان دارد که آزمایش بیوپسی از شما گرفته شود. در این آزمایش بخشی از بافت به عنوان نمونه برداشته می‌شود و به آزمایشگاه داده می‌شود. آسیب‌شناس این بافت را در آزمایشگاه مورد ارزیابی قرار می‌دهد و نوع آن را بررسی می‌کند. سپس در مورد همه گزینه‌ای درمان آن با شما صحبت می‌کند.
بیشتر بدانید: معاینات طب کار و آزمون‌های پوستی
عوامل خطر ایجاد سرطان پوست
موارد زیادی سبب می‌شود تا در بدن سرطان پوست ایجاد شود که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- پوست روشن: هر فردی با هر رنگ پوستی امکان دارد که به سرطان پوست مبتلا شود. با این وجود داشتن ملانین یا همان رنگدانه کمتر در پوست‌های روشن کمتر می‌تواند از شما در مقابل اشعه‌های مضر آفتاب حفاظت کند.احتمال ایجاد سرطان پوست در افرادی که پوست روشن دارند بیشتر از کسانی است که دارای پوست‌های تیره هستند.
- سابقه داشتن در آفتاب‌سوختگی: اگر در دوران کودکی یک یا چند آفتاب‌سوختگی که منجر به تاول شده است داشته‌اید ریسک ابتلا به سرطان پوست در دوران بزرگ‌سالی در شما بیشتر است. باید بدانید که آفتاب‌سوختگی در دوران بزرگ‌سالی می‌تواند یک فاکتور خطر به حساب بیاید.
- قرارگیری بیش از اندازه در برابر نور آفتاب: هر فرد در صورتی که برای مدت‌زمان طولانی در معرض نور آفتاب قرار گیرد می‌تواند دچار سرطان پوست شود. مخصوصا اگر از کرم‌های محافظت‌کننده مانند کرم ضد آفتاب استفاده نکنید این بیماری در شما ممکن است ایجاد شود.
- آب‌وهوای آفتابی: باید بدانید زندگی کردن در مناطقی که دارای آب‌وهوای گرم هستند احتمال بیشتری برای ابتلا به سرطان پوست دارند. در واقع افرادی که در منطق سردسیری زندگی می‌کنند ریسک ابتلا به سرطان پوست در آن‌ها کمتر است.
- سابقه خانوادگی سرطان پوست: اگر یکی از اعضای درجه یک در خانواده شما به سرطان پوست مبتلا باشد احتمال بروز این بیماری در شما بیشتر است.
- سیستم ایمنی ضعیف: افراد با سیستم ایمنی ضعیف بیش از سایرین در معرض ابتلا به سرطان پوست هستند. برای مثال کسانی که از بیماری ایدز رنج می‌برند دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند.
موارد بالا از جمله عللی هستند که می‌توانند ریسک ابتلا به سرطان پوست را در افراد افزایش بدهند.
سرطان پوست کشنده است؟ کشنده‌ترین سرطان پوست
ملانوما را به عنوان یکی از خطرناک‌ترین و جدی‌ترین نوع سرطان، در بین سرطان‌های پوستی می‌شناسند. این سرطان از ملانوسیت‌ها، سلول‌هایی که مسئولیت تولید رنگدانه طبیعی پوست (ملانین) با آن است، سرچشمه می‌گیرد. ملانین نقش مهمی را در محافظت از پوست در برابر پرتوهای فرابنفش (UV) ایفا می‌کند اما زمانی که عملکرد سلول‌های تولیدکننده‌ی آن دچار اختلال بشود، آغازگر رشد تومورهای سرطانی می‌شود.
برخلاف شیوع نسبتاً پایین آن در مقایسه با دیگر انواع سرطان پوست، ملانوما بیشترین میزان مرگ و میر را به خود اختصاص می‌دهد. این بیماری می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن شکل بگیرد، اما معمولاً در نواحی در معرض آفتاب مانند صورت، گردن، دست‌ها و پاها بروز می‌کند. با این حال، نواحی پنهان‌تر بدن مانند کف دست و پا، زیر ناخن‌ها، یا حتی چشم‌ها نیز از خطر دور نیستند.
نگرانی‌ها زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم نرخ ابتلا به ملانوما در سال‌های اخیر، به ویژه در میان جوانان، روندی افزایشی داشته است و یکی از دلایل اصلی این افزایش، قرارگیری طولانی مدت و بدون محافظت در برابر اشعه فرابنفش خورشید یا استفاده از دستگاه‌های برنزه کننده مصنوعی مانند سولاریوم است.
در صورت مشاهده چه علائمی در پوست باید به پزشک مراجعه کنیم؟
ملانوما به این دلیل خطرناک است که با سرعت بالایی پیش رفته و اگر به موقع شناسایی و اقدام به درمان نشود، می‌تواند به گره‌های لنفاوی و سپس به اندام‌های حیاتی مانند مغز، ریه یا کبد سرایت کند. توانایی در متاستاز (گسترش به سایر بخش‌های بدن) آن را از دیگر انواع سرطان پوست متمایز کرده و درمان را سخت‌تر می‌کند.
آگاهی از علائم اولیه و معاینه منظم پوست توسط پزشک می‌تواند نقش حیاتی را در شناسایی به موقع این بیماری داشته باشد. هرگونه خال مشکوک، تغییر در رنگ، شکل یا اندازه، و همچنین احساس خارش یا خونریزی در ناحیه خال‌ها باید جدی در نظر گرفته شده و در صورت مشاهده چنین علائمی، مراجعه سریع به پزشک متخصص پوست توصیه می‌شود.
تصویر سرطان پوست
کارکردن در فضای باز و خطر ابتلا به سرطان پوست
بسیاری از افرادی که در هوای گرم و فضای باز کار می‌کنند، در استفاده از کرم ضد آفتاب و کلاه امتناع می‌کنند، در حالی که این بی‌توجهی می‌تواند سلامت آن‌ها را به شدت به خطر بیندازد. این افراد بیشتر در معرض آفتاب سوختگی و در نتیجه خطر ابتلا به سرطان پوست قرار می‌گیرند. بر اساس یک نظرسنجی در سال ۲۰۲۳، حدود نیمی از کارگران فضای باز دچار آفتاب سوختگی شدند. این در حالی است که این رقم در میان اکثر آمریکایی‌ها تنها ۳۶ درصد گزارش شده است.
یکی از متخصصان هشدار داده است که کارگرانی که در ساعات اوج تابش خورشید (بین روز) در فضای باز فعالیت دارند، باید استفاده از محصولات ضدآفتاب را به روتین روزانه خودشان تبدیل کرده تا از خطر سرطان پوست دور بمانند. توجه داشته باشید که تشخیص زود هنگام ملانوما که یکی از خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست است، نقش حیاتی در موفقیت درمان آن دارد.
راههای درمان سرطان پوست
درمان با توجه به مرحله سرطان انتخاب می‌شود. در برخی مواقع امکان دارد که بیوپسی برای برداشتن همه بافت سرطانی به تنهایی کافی باشد. البته این درمان زمانی به تنهایی جواب می‌دهد که بافت سرطانی بسیار ریز و فقط محدود شده به سطح پوست شما باشد. دیگر درمان‌های مرسوم که ترکیبی یا تنهایی استفاده می‌شوند. در زیر به دو نمونه مرسوم در درمان سرطان‌های پوست اشاره می‌کنیم:
- کرایوتراپی: در این درمان دکتر پوست از نیتروژن مایع برای فریز کردن بافت سرطانی بهره می‌برد. سلول‌های مرده بعد از انجام درمان نابود می‌شوند.
- جراحی: در ین نوع درمان دکتر پوست تومور و یا بخشی از پوست سالم در اطراف بافت سرطانی را بر می‌دارد. به این دلیل که اطمینان یابد که همه سرطان از بین رفته است.
درمان قطعی سرطان پوست
یکی از نکات امیدوار کننده در زمینه سرطان پوست این است که امروزه بسیاری از انواع سرطان از جمله ملانوما، قابل درمان هستند. تشخیص به موقع، مهم‌ترین عامل در درمان موفق است و زمانی که ملانوما یا سایر سرطان‌های پوستی در مراحل ابتدایی شناسایی شوند، شانس درمان نیز به مراتب بالاتر می‌رود.
روش درمان به نوع سرطان پوست و مرحله‌ای که در آن قرار دارد، بستگی داشته و در حال حاضر روش‌های درمانی مختلفی وجود دارد که با توجه به شرایط بیمار و تشخیص پزشک معالج، مورد استفاده قرار می‌گیرند. از رایج‌ترین روش‌های درمانی به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
- سرما درمانی: در این روش، رشد تومور با نیتروژن مایع منجمد می‌شود. پس از انجماد و ذوب شدن، بافت سرطانی از بین می‌رود.
- جراحی برش: تومور همراه با بخشی از پوست سالم اطراف آن بریده و برداشته می‌شود.
- جراحی موس: تومور به‌صورت لایه‌لایه برداشته می‌شود و هر لایه زیر میکروسکوپ بررسی می‌گردد. این کار تا زمانی ادامه دارد که دیگر هیچ سلول غیرطبیعی دیده نشود.
- کورتاژ و الکترودسیکیشن: ابتدا سلول‌های سرطانی با ابزاری شبیه قاشق تراشیده می‌شوند، سپس باقیمانده آن‌ها با استفاده از سوزن الکتریکی سوزانده می‌شود.
- شیمی درمانی: داروهای شیمی‌درمانی به‌صورت خوراکی، موضعی یا تزریقی (با سوزن یا سرم) وارد بدن می‌شوند تا سلول‌های سرطانی را از بین ببرند.
- فوتودینامیک تراپی: در این روش، ترکیبی از دارو و نور لیزر برای از بین بردن سلول‌های سرطانی به کار می‌رود.
- تابش: پرتوهای پرانرژی به تومور تابانده می‌شوند تا سلول‌های سرطانی را نابود کنند.
- درمان بیولوژیکی: این روش با تحریک سیستم ایمنی بدن، آن را برای مقابله با سلول‌های سرطانی تقویت می‌کند.
- ایمونوتراپی: کرم مخصوصی روی پوست مالیده می‌شود تا سیستم ایمنی بدن فعال شده و سلول‌های سرطانی را از بین ببرد.
نتیجه‌گیری
در این مقاله در مورد سرطان پوست و علل شغلی و سایر عوامل که می‌توانند سبب سرطان پوست شوند با شما صحبت کردیم. باید بدانید مشاغلی که افراد در ساعات طولانی در زیر نور آفتاب هستند ریسک ابتلا به انواع سرطان پوست در آن‌ها بالا می‌رود. بنابراین لازم است که تا حد امکان موارد احتیاط رعایت شود.