همه چیز درباره ناباروری زنان

برخی از بانوان بعد از ازدواج ممکن است که با مشکل ناباروری مواجه شوند. این مشکل امروزه با وجود پیشرفتی که در علم پزشکی رخ داده است در اکثر موارد قابل درمان خواهد بود. در این محتوا از سیناکر قصد داریم که علل و عوامل ایجاد کننده این مشکل و روش‌های درمان آن را بررسی کنیم. تا زوجینی که با این چالش روبرو می‌شوند بتوانند با خیال راحت از آن گذر کنند.

دلایل ناباروری و نازایی در زنان

یک زن ممکن است که به دلایل متفاوتی دچار ناباروری شود و در باردار شدن با چالش روبرو شود و این مشکل در بانوان مختلف متفاوت خواهد بود. هر خانم با توجه به شرایط بدنی و وضعیت سلامتی مشکل خاصی را در این زمینه تجربه خواهد کرد. البته شمار بانوانی که به طور طبیعی و بدون مشکل باردار می‌شوند بسیار بیشتر از بانوانی است که با مشکل باردار می‌شوند. اما در ادامه شما را با دلایل ایجاد کننده ناباروری و نازایی در زنان آشنا می‌کنیم.

مشکلات مربوط به تخمک گذاری

تخمک گذاری به بازه‌ای در سیکل قاعدگی یک زن گفته می‌شود که تخمدان تخمکی را در لوله رحم‌ آزاد می‌کند و این فرایند تحت کنترل هورمون‌ها است. در حقیقت، هورمون‌ها روی این فرایند تاثیر بسیار زیادی می‌گذارند. بارداری وقتی انجام می‌شود که اسپرم مردانه تخمکی را که بعد از تخمک گذاری در حال حرکت به سمت رحم است بارور کند و بیشترین احتمال باردار شدن یک خانم موقعی است که یک یا دو روز قبل از تخمک گذاری یا در خود روز تخمک گذاری نزدیکی داشته باشد.

پروسه تخمک گذاری در برخی از زنان به صورت منظم و سالم انجام نمی‌شود یا حتی برخی از بانوان این فرایند را به طور کلی تجربه نمی‌کنند و این موضوع عامل مهمی برای ناباروری خانم‌ها به شمار می‌آید. سندروم تخمدان پلی کیستیک یا pcos یکی از رایج‌ترین اختلالاتی است که روی عملکرد تخمک‌ها و تخمک گذاری موثر است. سایر دلایل اختلالات تخمک گذاری بیشتر به اختلالات هورمونی از جمله پرکاری یا کم کاری تیروئید، نارسایی تخمدان، اختلال عملکرد هیپوتالاموس و… بستگی دارند.

سندروم تخمدان پلی کیستیک

همانطور که در سطرهای بالاتر اشاره کردیم سندروم تخمدان پلیکیستیک از عوامل ناباروری زنان به شمار می‌آید. باید به صورت جداگانه سندروم را مورد بررسی قرار دهیم. زیرا امری کاملاً مهم است و متاسفانه امروزه بانوان زیادی به علت سبک نادرست زندگی دچار این سندروم هستند. نداشتن تحرک و ورزش کافی و رژیم غذایی ناسالم و استفاده از غذاهای فست فود و پرچرب عامل اصلی بروز این سندروم است.

این سندروم که شایع‌ترین علت ناباروری زنان محسوب می‌شود دوره‌های قاعدگی را نامنظم می‌کند و باعث سایر علائم مانند: مقاومت به انسولین، رشد غیر طبیعی موهای زائد در صورت و بدن، چاقی بیش از اندازه و جوش صورت خواهد شد.

مشکلات مرتبط به رحم یا لوله‌های رحم

انسداد لوله‌های رحمی به علت عفونت، جراحی و سزارین می‌توانند عاملی برای ناباروری زنان به شمار بیایند‌ البته این انسداد به راحتی با عمل جراحی سرپایی قابل رفع خواهد بود. لوله‌های فالوپ که به عنوان لوله‌های رحمی شناخته می‌شوند در حد فاصل تخمدان‌ها تا رحم قرار دارند و ممکن است بنا به دلایلی که نام بردیم آسیب ببینند این آسیب فرایند لقاح و باروری را با مشکل مواجه می‌کند.

آندومتریوز

آندومتریوز باعث بروز درد در ناحیه زیر شکم بانوان می‌شود و باروری را با مشکل مواجه می‌کند. این بیماری که حدود ۱۰ درصد از زنان را در سنین باروری درگیر می‌کند، موقعی رخ خواهد داد که بافتی که به طور معمول باید در داخل رحم رشد کند در مکان‌های دیگر بدن و خارج از رحم رشد پیدا کند. آندومتریوز در پوشش داخلی رحم هم تاثیر منفی می‌گذارد و روند لانه گزینی تخمک بارور شده را مختل می‌کند.

سن بالا

یکی از عوامل مهمی که ناباروری زنان را به دنبال خواهد داشت سن بالا است. زنانی که بالای ۳۵ سال سن دارند بارداری سخت‌تری را تجربه خواهند کرد و باید زمان بیشتری را جهت باردار شدن منتظر بمانند. وقتی که سن یک خانم افزایش پیدا می‌کند تعداد تخمک‌ها و قدرت باروری او کاهش پیدا خواهند کرد و علاوه بر این، افزایش سن خانم کیفیت تخمک‌های او را نیز کاهش می‌دهد.

این مسئله ضمن کاهش قدرت باروری احتمال ایجاد ناهنجاری‌های کروموزومی در نوزاد را افزایش می‌دهد و معمولاً اکثر ناهنجاری‌های کروموزومی در نوزادانی رخ می‌دهد که مادران بالای ۳۵ سال دارند. پس حتماً سعی کنید که در سنین پایین‌تر اقدامات لازم را برای بارداری انجام دهید.

نارسایی زودرس تخمدان

اختلال نارسایی زودرس تخمدان به عنوان نارسایی تخمک گذاری اولیه هم شناخته می‌شود. که این مشکل با پاسخ خود ایمنی یا کاهش و از دست رفتن زود هنگام ذخیره تخمک‌ها مشخص می‌شود و معمولاً این موضوع در اثر وراثت اتفاق می‌افتد و کاملاً ژنتیکی است. البته بانوانی که شیمی درمانی می‌کنند هم در معرض نارسایی تخمدان قرار می‌گیرند. پس اگر تا به حال تجربه شیمی درمانی داشتید باید بدانید که در خطر ناباروری زنان قرار دارید و باید سعی کنید با مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات لازم قبل از بارداری هرچه سریع‌تر از این مشکل جلوگیری کنید.

اختلالات هورمونی

ایجاد نوسان در سطح هورمون‌های یک زن می‌تواند چرخه قاعدگی، تخمک گذاری و در نهایت باروری را تحت تاثیر منفی خود قرار دهد. از جمله اختلالات هورمونی شامل موارد زیر می‌شوند که به صورت کامل آن‌ها را برای شما توضیح می‌دهیم.

اختلال عملکرد هیپوتالاموس

یکی از عوامل ایجاد کننده ناباروری زنان اختلال هورمونی مربوط به عملکرد هیپوتالاموس است. مهم‌ترین علامت آن بی‌نظمی پریودی یا اتفاق نیفتادن پریودی است. اختلال عملکرد هیپوتالاموس سطح هورمون‌های گنادوتروپین و LH و FSH را کاهش می‌دهد که این موضوع تخمک گذاری و قدرت باروری را با مشکل مواجه می‌کند.

اختلال در عملکرد هیپوفیز

در صورت نقص در تولید هورمون‌هایی که از هیپوفیز ترشح می‌شوند، مانند هورمون‌های FSH و LH تخمک گذاری با مشکل روبرو خواهد شد.

اختلال در عملکرد غده تیروئید

همونطور که می‌دانید غده تیروئید هورمون‌های زیادی را ترشح می‌کند که هر یک از این هورمون‌ها در قسمت‌های مختلف بدن تاثیر می‌گذارند و عملکرد بدن به آن‌ها بستگی دارد. در صورتی که هورمون‌های ترشح شده از تیروئید روی خط تعادل نباشند باروری یک خانم با مشکل روبرو می‌شود.

افزایش سطح هورمون پرولاکتین

هورمون پرولاکتین یکی دیگر از مهمترین هورمون‌هایی است که به عملکرد سالم باروری یک خانم کمک می‌کند و حتی بعد از بارداری و در هنگام زایمان هم نقش مهمی در شیردهی ایفا می‌کند. در شرایطی که میزان پرولاکتین به صورت غیر طبیعی افزایش پیدا کند طبیعتاً ناباروری زنان ممکن است رخ دهد.

ضایعات رحمی

بروز ناهنجاری و ضایعات در ساختار رحم از سری عوامل موثری است که قدرت باروری یک خانم را کاهش می‌دهد. از جمله ناهنجاری‌هایی که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد، عبارتند از:

1. رحم تک شاخ یا دوشاخ
2. رحم دوگانه
3. رحم دارای سپتوم
4. پولیپ‌های رحمی
5. فیبروم‌های رحمی
6. رحم کمانی

سبک زندگی ناسالم و اضافه وزن

همانطور که می‌دانید داشتن سبک زندگی سالم به تجربه بارداری سریع‌تر و سالم‌تر کمک زیادی می‌کند و در مقابل سبک زندگی ناسالم، تغذیه نامناسب و داشتن اضافه وزن هم ناباروری زنان را به دنبال خواهد داشت. بانوانی که سبک زندگی سالم ندارند در اثر استفاده مداوم از فست فود و غذاهای چرب و عدم تحرک دچار اضافه وزن شدند و یا از تنباکو الکل و سیگار استفاده می‌کنند، باید بدانند که از قدرت باروری بسیار پایینی برخوردار هستند.

تا حد امکان بانوانی که در سن بارداری به سر می‌برند باید سعی کنند بیشتر به تغذیه، تحرک ساعت خواب و زندگی سالم خود اهمیت دهند تا بتوانند بارداری سالم‌تری را تجربه کنند. داشتن وزن متعادل کمک می‌کند تا در ماه‌های آخر بارداری چندان اذیت نشوید. زیرا اضافه وزن نه تنها سلامت جنین را در معرض خطر قرار می‌دهد بلکه زندگی مادر را در ماه‌های آخر بارداری که جنین بزرگتر شده است با مشکل مواجه می‌کند.

یائسگی

عامل مهم دیگری که ناباروری زنان را رقم می‌زند یائسگی است. به هیچ عنوان امکان برگشت تخمک گذاری در دوران یائسگی وجود ندارد و در نتیجه یائسگی باعث نازایی قطعی خواهد شد. به طور کلی کسی که پریود نمی‌شود توانایی باردار شدن به هیچ عنوان را نخواهد داشت. متاسفانه برخی از بانوان زودتر از موعد دچار این مشکل می‌شوند که به آن یائسگی زودرس گفته می‌شود و این مورد باعث نازایی در سنین پایین برای برخی از بانوان خواهد شد.

وقتی که یک زن یائسه می‌شود دیگر نمی‌تواند به صورت ماهانه تخمک در بدن خود رشد بدهد و آن را از لوله‌های فالوپ آزاد کند، طبیعتاً وقتی که سلول تخمکی نباشد نمی‌تواند با یک اسپرم ترکیب شود و ایجاد جنین بکند. علائم یائسگی عبارتند از: گرگرفتگی بدن، خشکی واژن، پوکی استخوان، کاهش میل جنسی و… . اگر پریودهای شما نامنظم است و حس می‌کنید که با این علائم مواجه شدید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرده و از داروهای هورمونی استفاده کنید تا به این صورت از یائسگی زودرس جلوگیری داشته باشید.

عفونت‌های جنسی

عفونت‌هایی که از راه‌های جنسی منتقل می‌شوند عاملی برای ناباروری محسوب می‌شوند. برای مثال کلامیدیا نوعی عفونت است که می‌تواند لوله‌های فالوپ که بخشی از ساختار جنسی خانم‌ها بوده را تخریب کند و در نتیجه موجب ناباروری خواهد شد. البته سایر عفونت‌های جنسی نیز خطر ناباروری را افزایش می‌دهند‌. به همین منظور توصیه می‌کنیم که حتماً رابطه جنسی کنترل شده داشته باشید و با یک شریک جنسی به زندگی خود ادامه دهید که در معرض خطر این عفونت‌ها قرار نگیرید.

کیست تخمدان

یکی دیگر از مشکلاتی که ناباروری زنان را به دنبال خواهد داشت کیست تخمدان است. وقتی که یک تخمدان کیست داشته باشد نمی‌تواند عملکرد سالم و خوبی از خود ارائه دهد و در نتیجه باید تحت درمان قرار بگیرد امکان باروری پیدا کند.

بیماری‌های مزمن

برخی از بیماری‌های مزمن مثل ایدز یا سرطان یا حتی بیماری‌های کبدی مزمن علائم سیستمیک در بدن ایجاد می‌کنند و موجب ناباروری خواهند شد. وقتی که یک فرد نسبت به بیمارهای مزمن بی‌توجه باشد و برای درمان آن‌ها اقدامات لازم را انجام ندهد ممکن است با اختلال بسیار زیادی در کل سیستم بدن خود مواجه شود که یکی از این اختلالات نازایی است. برای مثال، بیماری مزمنی مثل سرطان در بخش‌های مختلف بدن ایجاد می‌شود و از جمله خطرات مهمی که به دنبال دارد نازایی است. متاسفانه درمان این نوع بیماری مزمن هم روی رحم و تخمدان‌ها و فرایند هورمون‌ها اثر می‌گذارد که این مسئله هم به خودی خود، قدرت باروری زنان را تهدید می‌کند.

روش‌های درمانی ناباروری و نازایی در زنان

برای درمان مشکل ناباروری زنان پزشکان متخصص راه‌های مختلفی را پیشنهاد می‌کنند که با توجه به نوع مشکل، هر یک از این راه‌های درمانی قابل انجام می‌باشند. این شیوه‌های درمانی را در ادامه بررسی می‌کنیم.

استفاده از دارویی به نام کلومیفن

کلومیفن احتمال تخمک گذاری را برای بانوان افزایش می‌دهد و از جمله داروهایی است که به منظور درمان ناباروری زنان استفاده می‌شود. در اکثر مواقع پزشک‌ها در ابتدا این درمان را تجویز می‌کنند و پزشک بعد از تجویز دارو به فرد زمان دقیق و دوره مصرف دارو را توضیح خواهد داد. در صورتی که بعد از چند ماه مصرف این دارو نتیجه بخش نباشد پزشک به سراغ راه درمانی دیگری برای مشکل ناباروری خواهد رفت.

تزریق هورمون

تزریق‌های هورمونی معمولاً وقتی تجویز می‌شوند که زن با داروی کلومیفن باردار نشود. هورمون‌ها احتمال تخمک گذاری را افزایش می‌دهند و پزشک تشخیص می‌دهد که چه زمانی این روش درمانی پیاده سازی شود. از آنجایی که اکثر مشکلات مربوط به ناباروری زنان به هورمون‌ها بستگی دارد تزریق هورمون می‌تواند راه حل مناسبی برای درمان این مشکل به شمار بیاید‌.

تلقیح داخل رحمی

این روش درمان به گونه‌ای است که پزشک با کمک یک لوله اسپرم را به صورت مستقیم وارد رحم می‌کند که این عملیات قبل از تخمک گذاری باید انجام شود. برای برخی از بانوان این روش درمانی همراه با مصرف کلومیفن و تزریق‌های هورمونی انجام می‌شود. که با ترکیب این سه روش درمانی معمولاً مشکل ناباروری حل خواهد شد و احتمال باروری تا حد زیادی افزایش پیدا می‌کند.

لقاح مصنوعی یا ivf

یکی از ین روش‌های درمان ناباروری زنان آی وی اف بوده و معمولاً آخرین روشی است که پزشکان بعد از سایر روش‌های درمانی به سراغ آن می‌روند. زیرا این روش درمانی وقتی تجویز می‌شود که سایر روش‌های درمانی ناباروری روی یک خانم جوابگو نباشند. آی وی اف مراحل مختلفی دارد که این مراحل را در ادامه مرور می‌کنیم.

در اولین مرحله زن به مدت چند هفته تزریق‌های هورمونی را دریافت می‌کند. این هورمون‌ها تخمدان را برای فرایند تخمک گذاری به خوبی آماده می‌کنند. قبل از تخمک گذاری پزشک با استفاده از یک سرنگ نازک چند نمونه تخمک از تخمدان برمی‌دارد و این کار را از راه واژن انجام می‌دهد. بسیاری از بانوان فکر می‌کنند که این مرحله دردناک است اما باید بدانید که به هیچ عنوان درد و احساس ناخوشایندی نخواهید داشت.

تخمک‌های برداشته شده داخل یک لوله آزمایشی که حاوی اسپرم است قرار می‌گیرند تا اسپرم‌ها یک یا چند عدد از تخمک‌ها را بارور کنند. بعد از ۲ تا ۵ روز تخمک یا تخمک‌های بارور شده با روش لقاح مصنوعی در داخل رحم زن قرار می‌گیرند و فرایند انتقال انجام می‌شود. در صورتی که یکی از این تخمک‌ها به رحم بچسبند، بارداری موفق برای یک خانم رخ می‌دهد.

معمولاً روش ivf برای بانوانی انجام می‌شود که لوله رحم آن‌ها مسدود است یا اصلاً لوله رحمی ندارند، بانوانی که تعداد اسپرم همسر آن‌ها بسیار کم است و بانوانی که موفق نشدند با سایر روش‌های درمانی باردار شوند. لازم به ذکر است که هر یک از این روش‌های درمانی ممکن است برای برخی از بانوان نتیجه بخش باشند و برای برخی دیگر از بانوان هیچ نتیجه‌ای نداشته باشند. که در این محتوا با تمام این شیوه‌ها آشنا شدید.

آیا واکسن کرونا باعث نازایی می‌شود؟

در سال‌های اخیر به علت شیوع بیماری کرونا بسیاری از افراد با تزریق واکسن کرونا اقدامی مهم در جهت پیشگیری از این بیماری داشتند و تزریق همگانی واکسن باعث شد تا از قدرت شیوع این ویروس کاسته شود. نگرانی مهمی که بین اکثر بانوان وجود دارد این است که آیا واکسن کرونا موجب نازایی می‌شود؟ در پاسخ باید بگوییم که واکسن کرونا از هر نوعی که باشد هیچ تاثیری روی ناباروری زنان ایجاد نمی‌کند و به هیچ عنوان این باور غلط صحت ندارد.

حقیقتی که وجود دارد این است که بیماری کرونا عوارض بسیار خطرناک را در بدن ایجاد می‌کند و به ویژه برای بانوان باردار هم خطر بسیار زیادی خواهد داشت. که این خطر سلامت مادر و جنین را تهدید می‌کند. پس قطعاً تزریق به موقع واکسن می‌تواند از این خطرات جبران ناپذیر جلوگیری داشته باشد و به هیچ عنوان باعث ناباروری نخواهد شد.

کلام پایانی

تجربه حس مادر شدن آرزوی بسیاری از بانوان بوده و قطعاً احساس مادر شدن یکی از شیرین‌ترین احساساتی است که یک خانم می‌تواند تجربه کند. مشکل باروری برای برخی از بانوان در اوایل سال‌های زندگی مشترک می‌تواند ناامید کننده و ناراحت کننده باشد. اما باید بدانید که مشکلات مربوط به ناباروری امروزه تا حد زیادی درمان می‌شوند و کمتر کسی است که به سراغ درمان برود و نتیجه نگیرد.

ناباروری زنان با روش‌های درمانی نوین قطعاً درمان خواهد شد و همه بانوانی که آرزوی مادر شدن را دارند می‌توانند با اصلاح سبک زندگی،  داشتن برنامه غذایی سالم و مراجعه به پزشک متخصص و دریافت مشاوره‌های مفید در این زمینه تجربه مادر شدن را با تمام وجود حس کنند. در این مقاله عللی که می‌توانند خطر این مشکل را افزایش دهند نام بردیم تا همه بانوان با دوری از این عوامل یک بارداری سالم را پشت سر بگذارند.