بارداری خارج از رحم! از علائم تا تشخیص و درمان حاملگی خارج رحم

اصولا پروسه بارداری می‌بایست در داخل رحم انجام بگیرد. حال وقتی از بارداری خارج از رحم صحبت می‌شود، قطعا داریم به یک مشکل در بارداری اشاره می‌کنیم. همانطور که از عنوان بارداری خارج از رحم نیز فهمیده می‌شود، تخمک بارور شده در مکانی دیگر همچون داخل شکم مادر رشد می‌کند. مشکلی خطرناک که حتی می‌تواند موجب خونریزی مرگبار شود. لذا حتما می‌بایست وقتی در چنین شرایطی قرار گرفتید، تحت رسیدگی پزشکی قرار بگیرید. در یک بارداری طبیعی، تخمک در لوله فالوب بارور شده و سپس از لوله عبور می‌کند تا به داخل رحم برسد و آنجا رشد کند.

حال اینکه در یک بارداری خارج از رحم که می‌تواند بسیار خطرناک نیز باشد، تخمک به رحم نمی‌رسد و معمولا به خاطر دلایلی نظیر وجود مشکلی در لوله فالوب یا تخمک، در داخل لوله فالوب گیر می‌کند. همچنین ممکن است این تخمک بارور شده در جایی دیگر از شکم یا حتی در دهانه رحم جاگیری نماید. اما با این حال شواهد پزشکی نشان می‌دهند که در بیش از ۹۰ درصد از موارد، تخمک در یکی از لوله‌های رحم نظیر لوله‌های فالوب بارور می‌شود که با نام بارداری لوله‌ای نیز شناخته می‌شود. حال اینکه ما در این مقاله از سیناکر می‌خواهیم به بررسی همه چیز درباره بارداری خارج از رحم بپردازیم. پس در ادامه همراه ما باشید.

بارداری خارج از رحم چیست ؟

زمانی که تخمک بارور شده به جای داخل رحم، در فضایی خارج از رحم مثلاً در لوله‌های فالوپ جایگزین می‌شود، بارداری خارج از رحم رخ می‌دهد. لوله‌های فالوپ در واقع لوله‌هایی هستند که باعث اتصال تخمدان‌ها به رحم می‌شوند و در صورتی که تخمک بارور شده در آن‎ها گیر کند و به سمت رحم حرکت نکند، به جنین تبدیل نمی‌شود. لازم به ذکر است ادامه دادن بارداری در این شرایط سلامت مادر را به خطر می‌اندازد. بنابراین بسیار مهم است که از ماه‌های اول بارداری حتماً تحت نظر پزشک متخصص باشید تا در صورت بارداری خارج از رحم اقدامات درمانی فوراً صورت بگیرد.

اولین علائم بارداری خارج از رحم

معمولاً اولین علائم بارداری خارج از رحم (Ectopic Pregnancy) شامل درد خفیف و گنگ در یک طرف شکم، داشتن لکه بینی و یا خونریزی واژینال به صورت غیر طبیعی و همچنین احساس درد در هنگام ادرار و یا مدفوع می‌شود. داشتن این علائم در مراحل ابتدایی به بارداری طبیعی شبیه است اما به‌مرور زمان و با پیشرفت بارداری خارج از رحم، درد بیشتر شده و خونریزی داخلی افزایش یافته و خطر پارگی لوله فالوپ را به همراه دارد. در صورتی که هر یک از علائم فوق را مشاهده کردید، باید سریعاً توسط پزشک متخصص معاینه شوید.

بارداری خارج از رحم چه علائم و نشانه‌هایی دارد؟

اغلب در هفته‌های اول بارداری است که ممکن است با مشکل بارداری خارج از رحم مواجه ‌شوید. هرچند که احتمال دارد شما متوجه بارداری خود نشوید یا حتی مشکلی را تجربه نکنید. با این حال نشانه‌های اولیه بارداری خارج از رحم عبارت است از:

• اگر درد لگنی و خونریزی خفیف واژینال داشته باشید.
• اگر معده‌ای بهم ریخته و استفراغ و اسهال دارید.
• اگر در ناحیه شکم گرفتگی‌های تیز و سوزنده دارید.
• وجود ضعف و سرگیجه نیز می‌تواند از علائم اولیه بارداری خارج از رحم باشد.
• وجود درد در ناحیه گردن، کتف یا مقعد نیز از علائم و نشانه‌های بارداری خارج از رحم است.
• در یک طرف از بدن درد احساس کنید.
• اگر تاخیر قاعدگی دارید.
• در هنگام ادرار یا مدفوع احساس درد کنید.

البته در مواردی نیز ممکن است بارداری خارج از رحم بسیار خطرناک باشد و منجر به ترکیدن یا پارگی لوله رحم شود. لذا اگر با این علائم اورژانسی مواجه شدید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید. این علائم اورژانسی عبارت است از:

1. اگر درد شدید همراه با خونریزی یا حتی بدون خونریزی دارید.
2. اگر خونریزی شدید همراه با منگی، غش کردن یا درد کتف دارید.
3. در صورتی که در شکم یا یک طرف آن درد شدید دارید.

علائم بارداری خارج از رحم با بیبی چک

امکان تشخیص بارداری خارج از رحم توسط بیبی چک امکان‌پذیر نیست. این تست فقط می‌تواند وجود هورمون HCG را تشخیص بدهد و از محل لانه‌گزینی جنین اطلاعاتی به ما نمی‌دهد. علائم بارداری خارج از رحم بعد از مثبت شدن تست بیبی چک شامل موارد زیر است:

• احساس درد یک طرفه در لگن و یا زیر شکم
• داشتن خونریزی غیرطبیعی و یا لکه بینی
• احساس ضعف و یا سرگیجه
• داشتن درد شانه (در صورت پارگی لوله فالوپ)

علت بارداری خارج از رحم

حاملگی خارج از رحم اغلب به دلیل تخریب لوله رحم اتفاق می‌افتد. زیرا به تخمک اجازه نمی‌دهد به درستی وارد رحم شود. دلایل آسیب و تخریب لوله رحم ممکن است به دلایل زیر باشد:

• وجود زخم، التهاب و یا چسبندگی در ناحیه لگن که به دلیل عمل جراحی در گذشته ایجاد شده است.
• در صورت استفاده از آی یو دی
• مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری
• جراحی و آسیب دیدگی لوله فالوپ
• جراحی‌های رحمی
• بیماری عفونی جنسی
• استعمال دخانیات
• داشتن سابقه بارداری خارج از رحم
• داشتن آندومتریوز
• بستن لوله‌های رحم
• سابقه سقط جنین
• بارداری در سنین بالا

خونریزی بارداری خارج از رحم چند روز است؟

مدت زمان خونریزی در بارداری خارج از رحم به شرایط بیمار و پیشرفت بارداری بستگی داشته و متفاوت است. در بعضی موارد امکان دارد خونریزی به صورت لکه بینی خفیف باشد و فقط چند روز به طول بیانجامد و در موارد دیگر این خونریزی شدیدتر بوده و بین چند روز تا ۶ هفته تداوم می‌یابد. در صورتی که خونریزی با درد شدید، احساس ضعف و یا سرگیجه همراه باشد، مشکل خونریزی جدی تلقی شده و به مداخله فوری پزشک و مراقبت او نیاز است.

خطر بارداری خارج از رحم به چه دلایلی رخ می‌دهد؟

فهمیدن اینکه چرا بارداری خارج از رحم رخ داده است، سخت و پیچیده است. حتی ممکن است هیچوقت دلیل آن را نیابید. اما آنچه مسلم است، یک علت می‌تواند لوله فالوپ آسیب دیده باشد، زیرا مانع رسیدن تخمک بارور شده به رحم می‌گردد. با این حال دلایل متعددی وجود دارند که می‌توانند باعث افزایش احتمال ابتلای شما به بارداری خارج از رحم گردند که آن‌ها عبارت است از:

• اگر به بیماری التهابی لگن موسوم به PID مبتلا هستید.
• اگر دخانیاتی مثل سیگار مصرف می‌کنید.
• در سن بالای ۳۵ سال قرار داشته باشید.
• به عفونت مقاربتی مبتلا شوید.
• اگر جراحی لگنی داشته‌اید که جای زخم آن باقی مانده است.
• اگر سابقه بارداری خارج از رحم دارید.
• اگر اقدامی در جهت باز کردن یا بستن لوله‌های رحم کرده‌اید.
• در صورتی که از داروهای باروری استفاده نمایید.
• اگر سابقه اقداماتی در جهت درمان ناباروری مثل لقاح مصنوعی (IVF) دارید.
• در صورتی که از شیوه‌های پیشگیری از بارداری مثل آیودی نیز استفاده کنید، احتمال باردار شدن خارج از رحم وجود دارد.

بارداری خارج رحمی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

بارداری خارج از رحم تنها با معاینه فیزیکی قابل تشخیص نیست. اینها آزمایشات خونی هستند که سطح بتا-hCG و پروژسترون مورد نیاز برای تشخیص را تعیین می‌کنند. اگر سطح بتا-hCG ثابت بماند یا در یک دوره دو روزه به میزان مناسب افزایش نیابد و اگر کیسه حاملگی در سونوگرافی واژینال در مقادیر بالای ۱۵۰۰ قابل مشاهده نباشد، می‌توان‌ بارداری خارج از رحم را در نظر گرفت. اگر بتا-hCG افزایش نیابد یا به خوبی افزایش نیابد، کورتاژ تشخیصی نیز ممکن است در نظر گرفته شود. اگر مشکوک به بارداری خارج از رحم هستید، باید بدون معطلی به متخصص زنان مراجعه کنید و این معاینات باید به سرعت انجام شود.

بارداری خارج از رحم چه زمانی مشخص می‌شود؟

به طور معمول بارداری خارج از رحم در سه ماهه اول بارداری و بین هفته چهارم تا دوازدهم مشخص می‌شود. در بسیاری از زنان این علائم در هفته‌های ششم تا هشتم پس از اولین روز آخرین قاعدگی بروز می‌کند. معمولاً تشخیص قطعی این مسئله پس از مثبت شدن تست بارداری و مراجعه بیمار به نزد پزشک به دلیل درد و یا خونریزی انجام می‌گیرد. پزشک از طریق سونوگرافی واژینال (که در آن ساک حاملگی در رحم مشاهده نمی‌شود) و همچنین اندازه‌گیری سطح هورمون hCG در خون بارداری خارج از رحم را تشخیص می‌دهد.

عکس بارداری خارج از رحم

عکس سونوگرافی بارداری خارج رحمی به ما نشان می‌دهد که تخمک بارور شده خارج از رحم قرار گرفته است. در اکثر موارد، تصویر سونوگرافی به صورت یک کیسه یا توده در لوله فالوپ مشاهده می‌شود که گاهی مایع در اطراف آن جمع شده است. این تصویر به پزشک کمک می‌کند تا محل دقیق بارداری را مشخص شده و روند درمان تعیین شود. در موارد کمیاب، مثل بارداری تخمدانی و یا سرویکسی، سونوگرافی تصاویر مختلفی را از وضعیت بارداری نشان می‌دهد.

عکس بارداری خارج از رحم

نقش هورمون بتا-hCG چیست؟

یکی از موضوعات مورد کنجکاوی در دوران بارداری، هورمون بتا-hCG است. بسیاری از مادران باردار بر اساس نتایج آزمایش هورمون بتا-hCG باردار هستند، اما سطح بالای این هورمون نشان دهنده این نیست که بارداری در رحم است. هورمون بتا-hCG نیز ممکن است در بارداری خارج رحمی بالا باشد. انجام آزمایش بتا-hCG تنها یک بار برای تشخیص بارداری خارج از رحم کافی نیست. این آزمایش باید هر ۲ روز یکبار تکرار شود و برای بررسی وجود بارداری خارج از رحم از سونوگرافی استفاده شود.

درمان حاملگی خارج از رحم چیست؟

معمولا برای بیشتر مشکلات و بیماری‌ها در دنیای امروز درمان وجود دارد. از جمله هنگامی که بارداری خارج از رحم تشخیص داده می‌شود، سه نوع روش درمانی برای آن وجود دارد که می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند. این روش‌ها عبارت است از:

درمان دارویی از طریق تزریق متوترکسات

در صورت پایدار بودن وضعیت بیمار و فراهم بودن شرایط مناسب، می‌توان گزینه درمانی با تزریق «متوترکسات» را امتحان کرد. متوترکسات دارویی است که رشد سلول‌های حاملگی را که به سرعت تقسیم می‌شوند را متوقف می‌کند و آن‌ها را از بین می‌برد. منتها پزشک شما این دارو را به صورت تزریقی تجویز می‌‌کند که ممکن است برای استفاده نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشید. همچنین برای درک اینکه آیا دارو موثر است یا خیر، باید به طور منظم آزمایش خون و پیگیری دقیق انجام دهید. اگر درمان دارویی موفقیت آمیز باشد، نیازی به درمان جراحی نیست.

جراحی لاپاروسکوپی

درمان جراحی گزینه‌ای برای افرادی است که برای درمان دارویی مناسب نیستند یا به دارو پاسخ نمی‌دهند. به عنوان یک رویکرد جراحی، روش لاپاراسکوپی که روش بسته نیز نامیده می‌شود، به‌طور کلی ترجیح داده می‌شود. اگر لوله‌ای پاره نشده باشد، می‌توان مواد حاملگی خارج از رحم را از طریق یک برش کوچک در لوله تخلیه کرد و لوله را برای بهبودی رها کرد. بنابراین درمان بدون برداشتن لوله انجام می‌شود.

برداشتن لوله

در موارد آسیب جدی لوله‌ها، بارداری خارج از رحم مکرر در همان لوله، خونریزی غیرقابل کنترل بعد از جراحی و بارداری خارج از رحم بزرگتر از ۵ سانتیمتر، لوله باید خارج شود. در صورت امکان بهتر است لوله را به طور کامل بدون باقی ماندن قسمتی از آن جدا کنید. همچنین در بیمارانی که خون زیادی از دست داده‌اند و در شوک یا پیش شوک هستند و در مواردی که زمان کافی برای تهیه ابزار لاپاراسکوپی وجود ندارد، جراحی باز ضروری است. به همین دلیل در زمان تاخیر در قاعدگی باید بدون اتلاف وقت به پزشک مراجعه کرد. بنابراین بارداری خارج از رحمی که در اولین زمان تشخیص داده می‌شود، بدون آسیب رساندن به زن و لوله‌ها قابل درمان است.

بعد از تجربه بارداری خارج از رحم چه اقداماتی انجام دهیم؟

باید این حقیقت را بپذیرید که با وجود چنین تجربه‌ای، ممکن است دیگر تجربه یک بارداری طبیعی را نداشته باشید. بخصوص که اگر لوله فالوپ خود را از دست داده‌‌اید. لذا بهترین کار و اقدام شما می‌تواند مشورت با یک متخصص نازایی باشد. مثلا می‌توانید با او درباره مدت زمانی صحبت کنید که برای بارداری مجدد نیاز است. چون بیشتر متخصصان توصیه دارند که حداقل ۳ماه به بدن خود فرصت بدهید تا بهبودی حاصل کند. به علاوه چون یک‌بار تجربه بارداری خارج از رحمی را داشته‌اید، احتمال بروز مجدد آن افزایش می‌یابد. پس بیشتر مراقب باشید و مرتب از پزشک خود مشورت بگیرید.

کلام پایانی

در حقیقت بارداری خارج از رحم نمی‌تواند مثل یک بارداری طبیعی ادامه پیدا کند. زیرا تخم بارور شده نمی‌تواند در جایی جز رحم مادر زنده بماند. لذا در صورت عدم درمان حتی می‌تواند زندگی شما را تهدید کند و خطرساز باشد. از این رو در صورت بارداری خارج از رحم، نیاز به درمان و مداخله سریع دارید.

یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای محافظت از خود در برابر خطرات بارداری خارج از رحم این است که با تاخیر در قاعدگی فورا به پزشک مراجعه نمایید. به این ترتیب اگر در اولین زمان تشخیص داده شود، بدون آسیب رساندن به زن و لوله‌ها قابل درمان خواهد بود. با این حال ما در این مقاله کوشیدیم تا به بررسی نکات و موارد مهم بارداری خارج از رحم بپردازیم. از این رو توجه به آن‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا احتمال ابتلا به این نوع بارداری را کاهش دهید.

سوالات متداول بارداری خارج از رحم

در ادامه شما را برخی از پرسش و پاسخ‌های رایج مربوط به بارداری خارج از رحم آشنا می‌کنیم.

۱. بارداری خارج از رحم چه زمانی مشخص می‌شود؟

در سه ماه اول بارداری علی‌الخصوص در هفته هشتم بارداری، حاملگی خارج از رحم قابل تشخیص می‌باشد.

۲. حاملگی خارج از رحم چه خطراتی دارد؟

بارداری خارج از رحم می‌تواند باعث پاره شدن لوله‌های فالوپ شوند که خونریزی زیادی را در پی دارد و در نهایت موجب شوک هموراژیک شود.

۳. خونریزی بارداری خارج از رحم چند روز ادامه دارد؟

خونریزی حاملگی خارج از رحم می‌تواند تا ۶ هفته پس از جراحی همچنان ادامه داشته باشد، اما لازم به ذکر است که بدانید اگر شدت خونریزی شما بیش از حد ممکن باشد باید به پزشک معالج خود مراجعه نمایید.

۴. احتمال بارداری خارج از رحم در ivf چقدر است؟

احتمال حاملگی خارج از رحم در افرادی که لقاح خارج رحمی (IVF) انجام می‌دهند، حدود ۱ تا ۲ درصد می‌باشد.

۵. آیا در بارداری خارج از رحم شکم بزرگ می‌شود؟

خیر، از آنجایی که جنین در رحم رشد نمی‌کند، معمولا در حاملگی خارج از رحم شکم بزرگ نمی‌شود.