قند خون یکی از مهم‌ترین پارامترها در پروسه سلامتی هر انسانی است که باید در زمان‌های معینی با توجه به شرایط فرد اندازه‌گیری شود. برخی از بیماری‌ها هستند که به علت توجه نداشتن به این پارامتر مهم ایجاد می‌شوند. باید بدانید که آمارها نشان می‌دهد که از هر 11 نفر در جهان 1 نفر به بیماری قند خون مبتلا است. در اغلب موارد این بیماری به علت بی‌توجهی به میزان طبیعی قند خون در فرد ایجاد می‌شود. اغلب افرادی به دیابت نوع دوم مبتلا هستند رژیم غذایی ناسالمی داشتند و قند خون خود را کنترل نکرده‌اند. آزمایش قند خون ناشتا (Fasting Blood Sugar یا FBS) یکی از مهم‌ترین آزمایش‌ها برای بررسی سطح گلوکز خون و تشخیص دیابت است. اگر قند خون در فردی بالا باشد بایستی به پزشک متخصص غدد مراجعه کند. در این صورت پزشک می‌تواند با تشخیص درست بیماری فرد بیمار را کنترل و درمان کند. در این مقاله از سیناکر با ما همراه باشید تا با شما بیشتر در مورد آزمایش قند خون ناشتا صحبت کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
تست FBS چیست؟
تست قند خون ناشتا که به آن fbs می‌گویند یکی از انواع آزمایشات برای سنجش قند خون است. در این تست لازم است که ناشتا باشید و حداقل 8 ساعت قبل از نمونه‌گیری چیزی نخورده باشید. در طی این تست مقدار گلوکز در خون شما مورد سنجش قرار می‌گیرد. گلوکز مونوساکارید و یا قند ساده است. سلول‌های بدن برای این که بتوانند رشد کنند و فعالیت‌های خود را به خوبی انجام دهند به این ماده حیاتی در بدن نیاز دارند. در حقیقت گلوکز می‌تواند انرژی لازم را برای سلول‌ها فراهم آورد. مشکل وقتی شروع می‌شود که این ماده نتواند به صورتی درست به سوی سلول‌ها هدایت شود و به خون ورود بیابد. جمع شدن بیشتر از اندازه گلوکز در خون سبب می‌شود تا مقدار قند خون در افراد بالا رود. این همان زمانی است که پزشک از شما می‌خواهد که تست قند خون ناشتا را انجام دهید.
تمام این مشکلات زمانی شروع می‌شود که انسولین نتواند نقش خود را به خوبی ایفا کند. نقش مهم این هورمون رساندن قند یا همان گلوکز به سلول‌های بدن است. وقتی که هورمون انسولین در بدن کم ترشح شود و یا کارکرد آن با مشکل روبه‌رو شود زمینه برای ایجاد بیماری دیابت نوع یک و دو ایجاد می‌شود. هر چه سریع‌تر بتوانید به این بیماری پی ببرید، به همان اندازه بهتر می‌توانید این مسُله را در خود درمان و کنترل کنید.
پزشک متخصص تست fbs را برای کمک به تشخیص این که آیا شما به بیماری دیابت مبتلا هستید یا خیر انجام می‌دهد. افرادی که هم که به دیابت مبتلا هستند از راه همین تست بیماری خود را مدیریت و کنترل می‌کنند. همچنین سطح بالای قند خون ناشتا می‌تواند نشان‌دهنده خطرات بالاتر برای ابتلا به بیماری‌های قلبی باشد. این آزمایش به پزشکان کمک می‌کند تا برنامه‌های پیشگیری و درمان را برای بیماران پرخطر تدوین کنند. به علاوه سطح نرمال قند خون ناشتا نشان‌دهنده عملکرد صحیح متابولیسم بدن است. اگر سطح قند خون بالاتر یا پایین‌تر از حد نرمال باشد، می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات متابولیکی مانند مقاومت به انسولین یا مشکلات پانکراس باشد. آزمایش قند خون fbs به شما نتایج زیر را می‌دهد:
- آیا بایستی تغییری در ورزش و یا برنامه غذایی خود به وجود بیاورید؟
- آیا میزان سطح قند خون شما پایین و یا بالا است؟
- آیا هدف‌های کلی درمان قند خون قابل مدیریت است؟
- آیا درمان و یا داروهای دیابت برای شما موثر بوده‌اند؟
اهداف بالا در تست قند خون مورد نظر است. این آزمایش به راحتی و با هزینه کم انجام می‌شود و نیازی به تجهیزات پیچیده ندارد. به همین دلیل به عنوان یک ابزار غربالگری موثر در بین جمعیت عمومی استفاده می‌شود. در مجموع، آزمایش قند خون ناشتا یک ابزار کلیدی برای شناسایی و مدیریت دیابت و سایر مشکلات مرتبط با قند خون است و به طور منظم در آزمایش‌های روتین پزشکی استفاده می‌شود.
نکاتی در مورد قند خون ناشتا و بیماری پیش دیابت و دیابت
اگر مدت‌زمانی است که به علائم قند خون مبتلا هستید احتمال این که به دیابت شده باشید وجود دارد. بنابراین لازم است که حتما به پزشک مراجعه کنید و تست قند خون بدهید. در نظر داشته باشید که علائم قند خون بالا شامل خشک شدن دهان، گرسنه شدن بیشتر از حد، کاهش و یا افزایش وزن است. قند خون ناشتا آزمایش ساده‌ای است که با انجام آن متوجه می‌شود که آیا به بیماری دیابت مبتلا هستید یا خیر. برخی افراد هستند که در مرحله پیش دیابت هستند. بدین معنا که قند خون آن‌ها بالاتر از حد نرمال و طبیعی است؛ اما هنوز به بیماری دیابت مبتلا نشده‌اند.
چنانچه افرادی که به پره دیابت و یا پیش دیابت مبتلا هستند سبک زندگی خود را تغییر ندهند، ممکن است بعد از چند سال به دیابت مبتلا شوند. لازم است که افرادی که به پیش دیابت مبتلا هستند هر سال تست قند خون ناشتا بدهند. در این صورت اگر میزان قند خون در این افراد بالا باشد پزشک می‌تواند دستوراتی را مبنی بر کنترل قند خون و تاخیر انداختن بیماری دیابت به آن‌ها بدهد. در نظر داشته باشید که اگر قند خون شما بیش از اندازه نرمال است بهتر است که درمان را هر چه سریع‌تر شروع کنید. زیرا درمان به موقع دیابت می‌تواند گامی بسیار موفق و موثر و راحت در درمان این بیماری باشد.
برای چه کسانی آزمایش قند خون تجویز می‌شود؟
اصلی‌ترین هدف از انجام تست قند خون ناشتا و یا همان آزمایش fbs کمک به تشخیص دیابت است. به علاوه این که فرآیند درمان بیماری دیابت مورد ارزیابی قرار بگیرد، این تست برای چکاپ انجام می‌شود. در نظر داشته باشید که تست قند خون ناشتا در افراد زیر لازم است:
- سن بالای 45 سال
- فرد چاق
- فرد کم تحرک
- فردی که دچار فشار خون بالا و یا تری گلیسرید است.
- سابقه دیابت در خانواده
- فردی که دچار سکته مغری شده است.
- فردی که دچار دیابت بارداری شده است.
- فردی که بدنش به انسولین مقاومت دارد.
نکته قابل توجه این است که پیش دیابت، دیابت بارداری و دیابت نوع دو در اول ظهورشان بدون علامت هستند. بنابراین امکان دارد که فردی به این بیماری مبتلا باشد ولی از وجود آن بی‌خبر باشد. به همین علت توصیه می‌شود این تست را بصورت سالانه انجام دهید.
میزان طبیعی FBS چقدر است؟
بطور خلاصه، مقدار طبیعی قند خون نرمال در افرادی که بالغ هستند بین 70 تا 100 میلی‌گرم در دسی لیتر است. اگر این میزان عددی بین 100 تا 125 گرم بر دسی لیتر باشد فرد در مرحله پیش دیابت قرار دارد. میزان قند خون ناشتا بیشتر از 126 میلی‌گرم در دسی لیتر نشان‌دهنده این است که فرد به بیماری دیابت مبتلا شده است. باید بدانید که میزان قند خون ناشتا در کودکانی که کمتر از 2 سال دارند عددی میان 60 الی 100 میلی‌گرم در دسی لیتر است. سطح طبیعی و نرمال قند خون در افرادی که سالمند هستند عددی بین 70 تا 100 میلی‌گرم در دسی لیتر است.
تفسیر آزمایش FBS
با کمک تست قند خون ناشتا تعیین می‌شود که ر هر دسی لیتر از خون چه میزان قند یا گلوکز وجود دارد. نتیجه آزمایش قند خون ناشتا به صورت زیر است:
- نرمال و طبیعی
در این وضعیت جواب آزمایش زیر عدد 100 میلی‌گرم در دسی لیتر است. باید بدانید که این نتیجه می‌تواند خوب باشد و این معنی را می‌دهد که به بیماری دیابت دچار نشده‌اید.
- پیش دیابت
در این مرحله خون عددی بین 100 تا 125 میلی‌گرم در دسی لیتر است. این عدد نشان می‌دهد که شما در معرض ابتلا به دیابت قرار دارید. اما در این شرایط لازم نیست که دارو مصرف کنید. این افراد باید به طور جدی در فکر تغییر سبک زندگی خود باشند. برای مثال اگر سیگاری هستید و یا دچار مشکل اضافه وزن هستید لازم است که ورزش کنید و سیگار را ترک کنید. از یک رژیم غذایی سالم بهره ببرید.
- دیابتیک
در این حالت عدد قند خون شما بیشتر از 126 میلی‌گرم در دسی لیتر است. برای این که پزشک مطمئن شود که شما دیابت دارید لازم می‌داند که این تست را دوباره برای شما تکرار کند.
تفسیر آزمایش قند خون با جدول
در زیر به تفسیر آزمایش قند خون می پردازیم:
| دیابتی | پیش دیابت | نرمال | گلوکز پلاسمای خون |
| بیشتر از 200 میلی‌گرم در دسی لیتر | نرمال یا غیر نرمال | کمتر از 200 میلی‌گرم در دسی لیتر | BS |
| بیشتر از 126 میلی‌گرم در دسی لیتر | 100 تا 125 میلی‌گرم در دسی لیتر | کمتر از 100 میلی‌گرم در دسی لیتر | FBS |
| کمتر از 200 میلی‌گرم در دسی لیتر | 140 تا 199 میلی‌گرم در دسی لیتر | کمتر از 140 میلی‌گرم در دسی لیتر | 2hpp |
| کمتر از 6.5 درصد | 5.7 تا 6.4 درصد | کمتر از 5.7 درصد | HbA1C |
- تفسیر آزمایش قند BS
در این نوع تست قند خون به صورت مستقیم اندازه گرفته می‌شود. این آزمایش برای سنجیدن بیمارانی که دیابتی هستند به طور معمول کاربرد دارد. تست گلوکز سرم جهت تشخیص دادن بیماری‌های متابولیک است. سنجش سطح گلوکز سرم را بایستی بر طبق زمان انجام تست در طی روز انجام داد.
- تفسیر آزمایش قند FBS
همانطور که گفته شد این آزمایش برای سنجش سطح گلوکز خون در وضعیت ناشتا کاربرد دارد. بیمار برای این تست باید دست کم 8 ساعت ناشتا باشد. این تست برای شناخت افرادی است که به تازگی به بیماری دیابت مبتلا شده‌اند. میزان FBS بهترین راه برای غربالگری بیماری دیابت، دیابت بارداری و پیش دیابت است. اگر میزان این پارامتر از عدد 126 میلی‌گرم در دسی لیتر بیشتر باشد و علائم دیابت نیز در فرد دیده شود می‌توان نتیجه گرفت که آن فرد به بیماری دیابت مبتلا شده است.
تفسیر آزمایش قند 2hpp
برای این که این تست را انجام دهید لازم است که یک وعده غذا را به عنوان چالش گلوکز مصرف کنید. انسولین به صورت نرمال و طبیعی فورا پس از غذا در جواب به بالا رفتن گلوکز در خون ترشح می‌شود و سبب برگشت آن به دامنه قبل از مصرف غذا در عرض دو ساعت می‌شود. در بیمارانی که به دیابت مبتلا هستند سطح گلوکز به طور معمول دو ساعت بعد از صرف غذا همچنان بالا می‌ماند. اگر نتیجه آزمایش بیش از 140 و کمتر از 200 میلی‌گرم در دسی لیتر شد باید تست تحمل گلوکز را برای تایید تشخیص درست انجام دهید.
سخن آخر
در این مقاله در مورد تست قند خون ناشتا و تفسیر جامع آن با شما صحبت کردیم. لازم است که در صورت مبتلا بودن به دیابت دستورات لازم را بنا به توصیه پزشک رعایت کنید.