بهداشت و ایمنی در محیط کار دو عنصر بسیار حیاتی است که تمامی انسان‌ها به آن نیاز دارند. در واقع هر چقدر میزان این دو بیشتر باشد در امان ماندن از آسیب‌های جسمی نیز بیشتر خواهد شد. از آن جایی که هر چیزی در دنیا قوانین خاص خود را دارد، برای بهداشت شغلی و ایمنی در محیط کار نیز یک‌سری قوانین وجود دارد. اگر می‌خواهید راجع به این موضوع اطلاعات بیشتری به دست آورید پس ادامه مطالب از سیناکر را از دست ندهید چرا که خالی از لطف نیست.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
منظور از بهداشت شغلی و ایمنی محیط کار چیست؟
بهداشت شغلی و ایمنی محیط کار یا HSE به رویکردی گفته می‌شود که بسیاری از روش‌ها و رویه‌ها را در بر می‌گیرد تا ایمنی و سلامت کارمندان، کارگران، بازدیدکنندگان و حتی محیط اطراف نیز حفظ شود. برای اینکه HSE به درستی در یک محیط کاری اجرا شود نیازمند مدیریت و برنامه ریزی صحیح است. توجه داشته باشید که در هر شغل مدیریت HSE به شکل خاصی و با توجه به ماهیت آن صورت می‌گیرد. شخصی که مدیریت این کار را بر عهده می‌گیرد باید از دانش و اطلاعات کافی در این زمینه برخوردار باشد، در غیر اینصورت اصول صحیح پیاده سازی نشده و ممکن است خطرات احتمالی به وجود آید.
نحوه صحیح مدیریت بهداشت و ایمنی در محیط کار
برای اینکه بتوان به شکل صحیحی بهداشت و ایمنی در محیط کاری را مدیریت کرد، نیاز به یک استراتژی و رویه کاری خاص است. به طور کلی این خط مشی یا رویه کاری به سه بخش مجزا تقسیم می‌شود که هر یک از آنها زیر مجموعه خود را دارند و به شرح زیر هستند:
رویکرد سازمانی
بزرگ‌ترین بخش از این مجموعه، مربوط به رویکرد سازمانی است چرا که کل محیط کاری را دربر می‌گیرد. مدیریت این بخش شامل زیر مجموعه‌های فوق است:
- طراحی شغل
- طراحی و اجرای روش‌های ایمن سازی
- به کار بردن کمیته‌های ایمنی
رویکرد مهندسی
مدیریت این بخش کمی منحصر به فرد بوده و نیازمند دانش و اطلاعات زمینه‌ای خاصی است. در رویکرد مهندسی سه چیز مد نظر قرار می‌گیرد که عبارت‌اند از:
- طراحی تجهیزات و ابزار آلات مرتبط با کار
- بازبینی تجهیزات به کار رفته
- به کار بردن اصول ارگونومی و نحوه صحیح قرار گیری دستگاه‌ها حین کار کردن با آنها
رویکرد فردی
و اما آخرین مورد از بخش مدیریت HSE مربوط به رویکرد فردی است. به عبارتی می‌توان گفت که رویکرد فردی نیز منحصر به فرد است چرا که عملکرد، ذهنیت و راهکارهای هر شخص متفاوت با دیگری است. زیر مجموعه‌های آن بدین شرح است:
- تقویت نگرش و انگیزه در رابطه با بهداشت و ایمنی کار
- آموزش دادن و یاد گیری مسائل مرتبط با ایمنی
- اعطای جوایز با کمک برگزاری برنامه‌های حمایتی
بهداشت شغلی و اقدامات مرتبط با آن
سازمان‌ها و مراکزی که به کارکنان خود بیشترین اهمیت را می‌دهند در رابطه با بهداشت و ایمنی شغلی یک‌سری اقدامات خاص قرار می‌دهند که همه کارکنان موظف به انجام آنها هستند. اقداماتی که در این میان باید انجام داد به شرح زیر هستند:
انجام آزمایشات پزشکی
این سری از آزمایشات حتی ممکن است پیش از استخدام از شما گرفته شود. در واقع با انجام این آزمایشات میزان سلامت شخص بررسی می‌شود. آزمایشاتی مثل قند خون، چربی، ادرار، سنجش بینایی، سنجش شنوایی و… از جمله آنهاست. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله مربوط به لیست آزمایشات طب کار را نیز مطالعه نمایید.
انجام معاینات پزشکی به صورت مرتب
معاینات دوره‌ای به شما کمک می‌کند تا از بروز بیماری‌های احتمالی جلوگیری شود یا در صورت وجود بیماری نسبت به درمان آن اقدام کرد.
انجام معاینات استخدامی
منظور از معاینات استخدامی، بررسی میزان سلامت شخص و به دست آوردن اطلاعاتی در خصوص سلامتی او می‌باشد. لازم به ذکر است که این آزمایشات ممکن است در تمامی مراکز، سازمان‌ها و ادارات انجام نشود.
پیشنهاد مطالعه: هدف و اهمیت انجام معاینات طب کار (معاینات سلامت شغلی)
مزایای توجه به بهداشت شغلی و ایمنی محیط کار
مثل هر قانون دیگری که مزیت‌هایی با خود به همراه دارد، بهداشت و ایمنی در محیط کار نیز مزایایی به همراه دارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کمک به سلامتی کارکنان
اولین مزیتی که HSE به همراه دارد این است که به سلامت هر چه بیشتر کارکنان کمک می‌کند. زمانی که شخصی در یک محیط سالم با ایمنی بالا کار می‌کند نه تنها از لحاظ جسمی بلکه از لحاظ روحی نیز بهبود می‌یابد.
کاهش حوادث احتمالی
هر چه میزان بهداشت و ایمنی در یک محیط کاری بیشتر باشد حوادث احتمالی نیز کاهش پیدا می‌کند. در صورتی حوادث و سوانح در یک سازمان به حداقل می‌رسد که به شیوه صحیحی آن را مدیریت کرد.
تطابق هر چه بیشتر با مقررات
از دیگر مزیت‌های آن می‌توان به تطابق آن با مقررات اشاره کرد. در سازمان‌هایی که به رعایت استانداردها توجه می‌شود همیشه کمترین میزان مشکلات حقوقی، جرایم و موارد این چنینی پیش می‌آید.
افزایش کارایی و بهره وری
توجه داشتن به یک محیط کاری از نظر ایمنی، سلامت و بهداشت باعث می‌شود تا سلامت کارکنان در زمینه‌های مختلف مثل از کار افتادگی به خاطر انواع بیماری‌ها افزایش پیدا کند که نتیجه آن افزایش میزان بهره وری نیروی کار است.
افزایش اعتبار محیط کار
سازمانی که در کنار سوددهی به دنبال افزایش اعتبار بین رقبا و مشتریان باشد، بهداشت شغلی را جزو اولویت‌های خود قرار می‌دهد. توجه به این موضوع نوعی تعهد و مسئولیت را نسبت به کار نشان می‌دهد.
صرفه جویی در مخارج
و اما آخرین مزیتی که در این میان می‌توان به آن اشاره کرد، کاهش یا صرفه جویی در هزینه‌ها است. هر چقدر به بهداشت و ایمنی در کار بیشتر توجه شود هزینه‌هایی که با حوادث، جریمه‌ها، بیمه و… در ارتباط است نیز کاهش می‌یابد.
بیشتر بدانید: عوامل زیان آور شغلی در محیط کار و نقش طب کار
خطرات ناشی از عدم ایمنی و بهداشت محیط کار
اگر تا به این قسمت از مقاله را با دقت مطالعه کرده باشید با میزان اهمیتی که HSE دارد تا حد زیادی آشنا شده‌اید. حال اگر به ایمنی و بهداشت در محیط کار توجه نشود یک‌سری خطرات به همراه خواهد داشت که عبارت‌اند از:
سقوط اشیا
در هر شغلی خصوصاً شغل‌های صنعتی این مشکل ممکن است به وجود آید. برای جلوگیری از آن می‌توان تخته یا ریل محافظ استفاده کرد یا حتی روی ابزارهایی که نیاز کار می‌باشند روکش قرار داد.
سقوط و لغزش افراد
معمولاً مشاغلی که کارشان را در بلندی انجام می‌دهند یا سطح محیط کار آنها لغزنده است احتمال سقوط و لغزش وجود دارد. برای جلوگیری از آن باید با توجه به نوع فعالیت اقدام کرد. به طور مثال زمین را از کثیفی‌ها و لکه‌های روغن پاک کرد یا حتی از کف‌پوش با جنس متناسب استفاده کرد.
آتش سوزی
آتش سوزی در محیط کار به چند دلیل صورت می‌گیرد که مهم‌ترین آنها در دسترس قرار دادن مواد اشتعال زا و داغ شدن دستگاه‌ها است. به منظور جلوگیری از آتش سوزی می‌توان مواد اشتعال زا را در محلی مطمئن قرار داد و دمای دستگاه‌ها را کنترل کرد.
برق گرفتگی و تشعشعات خطرناک
تقریباً تمامی دستگاه‌هایی که امروزه در شرکت‌ها و کارگاه‌ها هستند با استفاده از برق کار می‌کنند. در صورتی که ایمنی آنها چک نشود یا آموزش‌های لازم برای کار با آنها به کارگران داده نشود احتمال برق گرفتگی بسیار زیاد خواهد بود. پس نسبت به ایمنی دستگاه‌ها و آموزش‌های لازم به کارگران نباید کوتاهی کرد.
آلودگی و به هم ریختگی در محیط کار
محیط‌های کاری آلوده و به هم ریخته نه تنها می‌تواند باعث آسیب رسیدن به افراد شود؛ بلکه حرکت آنها را سخت‌تر و کندتر نیز می‌کند.
هدف از برقراری و اجرای بهداشت شغلی و ایمنی محیط کار چیست؟
بدون شک اصلی‌ترین هدف از اجرای قوانین مرتبط با بهداشت شغلی و ایمنی این است که از صدمات، آسیب‌ها و حتی مرگ جلوگیری کرد، اما این تنها بخشی از اهداف آن است و هدفهای گسترده‌تر دیگری نیز دارد که به شرح زیر است:
- بررسی کردن پیشامدها، حوادث و بیماری‌های ناشی از انجام کار و مقابله صحیح با آنها
- متمرکز شدن بر اهداف اصلی HSE به منظور کاهش و حتی کنترل عوامل خطر آفرین
- ترغیب و نظر سنجی کارگران برای مشارکت در راهکارهایی برای تقویت HSE
- ارزش دادن به مسائل کلیدی بهداشت شغلی و ایمنی کار
- همکاری با سازمان‌ها و ارگان‌هایی که می‌توانند آسیب‌های احتمالی را کاهش دهند.
- اولویت قرار دادن اقداماتی که باعث کاهش آسیب‌ها و حوادثی که منجر به مرگ و میر می‌شود.
- امداد رسانی به سازمان‌ها و شرکت‌ها به منظور رعایت هر چه بیشتر قوانین HSE
- توجه به مسائلی که می‌تواند روی بهبود بهداشت و ایمنی شغلی تأثیر مستقیم داشته باشد.
کلام آخر
HSE یا بهداشت شغلی و ایمنی محیط کار یکی از مهم‌ترین اصولی است که در هر حیطه شغلی باید به آن توجه داشت و آن را رعایت کرد. در واقع این موضوع به عنوان یک قانون در محیط‌های کاری شناخته می‌شود. هر چه نسبت به رعایت آن بیشتر تلاش کرد، میزان تلفات، خسارات، آسیب‌ها و حتی مرگ و میر کاهش می‌یابد. اجرای این قانون مزیت‌های زیادی به همراه دارد که در عناوین بالا به آنها اشاره شد. از اینکه تا انتهای مقاله با ما همراه بودید سپاسگزاریم. هدف از ارائه این مطالب آشنایی هر چه بیشتر شما با بهداشت شغلی بود، امیدواریم که مفید بوده باشد.