همه چیز درباره پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری

پره اکلامپسی به عنوان مسمومیت بارداری شناخته می‌شود که با بروز آن زن باردار دچار فشار خون بالا، پروتئین زائد در ادرار و ورم شدید دست و پا خواهد شد. معمولا این اتفاق در اواخر دوران بارداری خود را نشان می‌دهد.  البته ممکن است که برای برخی از بانوان باردار زودتر نیز اتفاق بیفتد. یا حتی درست پس از انجام زایمان آغاز شود. این اختلال ممکن است منجر به اکلامپسی شود. زنانی که با این اختلال مواجه می‌شوند در صورتی که به تشنج دچار شوند، در واقع به اکلامپسی مبتلا شده‌اند. این موضوع یک عارضه بسیار جدی است که می‌تواند سلامتی مادر و بچه را تهدید کند و مشکل ساز شود.

در موقعیتی که این مشکل رخ می‌دهد، تنها راه حل ممکن، زایمان بوده و حتی بعد از زایمان هم ممکن است که علائم این اختلال بین ۱ تا ۶ هفته در بدن مادر وجود داشته باشد. در صورتی که با این بیماری آشنایی زیادی ندارید و در دوران بارداری به سر می‌برید یا قصد بارداری را دارید، پیشنهاد می‌کنیم که حتماً این محتوا را تا انتها مطالعه کنید تا بیشتر با اختلال پره اکلامپسی آشنا شوید و نشانه‌ها، روش تشخیص و درمان آن را بشناسید.

علائم پره اکلامپسی چیست؟

برای اختلال پره اکلامپسی نشانه‌ها و علائم مختلفی وجود دارد. این اختلال ممکن است که قبل از انتظار یعنی از هفته ۲۰ بارداری آغاز شود که البته این موضوع، بسیار نادر است. معمولاً علائم این اختلال بعد از هفته سی و چهارم بارداری خود را نشان می‌دهند و در موارد معدود علائم بعد از زایمان معمولاً در عرض ۴۸ ساعت بروز پیدا می‌کنند. که در اکثر موارد به خودی خود رفع می‌شوند. ولی امکان ادامه تا هفته‌ها پس از زایمان را خواهند داشت.

علاوه بر ورم شدید دست و پا و وجود پروتئین در ادرار یا فشار خون بالا که در سطرهای بالاتر به این موارد اشاره کردیم،  نشانه‌های دیگر هم برای این اختلال در نظر گرفته شده است که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

• افزایش وزن طی یک تا دو روز به علت تجمع بالای مایعات در بدن
• درد شدید شکم و سوزش معده به خصوص در قسمت بالایی سمت راست شکم
• سردرد شدید
• بروز تغییر در واکنش‌ها یا رفلکس‌ها
• کمتر شدن حجم ادرار یا اصلاً ادرار نکردن
• سرگیجه
• استفراغ و حالت تهوع شدید
• تغییر در دید مثل مشاهده جرقه‌های نورانی، لکه‌های شناور یا تاری دید
• تنگی نفس
• ایجاد مشکلات کبدی به علت بالا رفتن میزان آنزیم‌های کبدی
• پایین آمدن پلاکت در خون

علل ایجاد کننده پره اکلامپسی

علل ایجاد کننده پره اکلامپسی برای مادران باردار متفاوت بوده و عواملی وجود دارند که می‌توانند برخی از مادران باردار را به این اختلال دچار کنند. معمولاً بانوانی به این مشکل مبتلا می‌شوند که سیستم عروقی موجود در جفتشان به خوبی عمل نمی‌کند. اما عوامل زیر هم می‌تواند در بروز این مشکل موثر باشد:

1. بانوانی که در بارداری قبلی هم به اختلال مسمومیت حاملگی مبتلا شده‌اند، احتمال اینکه در بارداری فعلی هم این مشکل را تجربه کنند زیاد است.
2. معمولاً در بارداری‌های چندقلویی بیشتر از بارداری‌های تک قلویی این مشکل رخ می‌دهد.
3. افرادی که به فشار خون بالای مزمن مبتلا هستند در معرض خطر این مشکل قرار دارند.
4. بانوانی که دیابت نوع یک یا دیابت نوع دو بارداری را گرفته‌اند.
5. بانوانی که اختلال کلیوی و نارسایی کلیه دارند.
6. افرادی که به بیماری‌های خود ایمنی مبتلا هستند.
7. بانوانی که با روش‌های درمانی باردار شده‌اند.
8. بانوانی که در سن بسیار کم یعنی نوجوانی باردار می‌شوند یا بانوانی که در سن بالای ۴۰ سال بارداری را تجربه می‌کنند.
9. افرادی که نوزادانی با فاصله کمتر از ۲ سال یا بیشتر از ۱۰ سال دارند.
10. سابقه چاقی
11. وراثت

عوارض پره اکلامپسی

عوارض بروز این مشکل بسیار زیاد است. زیرا مسمومیت حاملگی در بارداری مانع دریافت خون کافی توسط جفت می‌شود و در نهایت اندازه جنین بسیار کوچک خواهد بود و محدودیت رشد جنین اتفاق می‌افتد. شاید بتوان این عارضه را یکی از مهم‌ترین دلایل برای تولد نوزاد نارس یا زودرس به شمار آورد که این مسئله به خودی خود سرآغازی برای آغاز مشکلات دیگر مانند اختلال یادگیری، صرع، فلج مغزی و اختلالات شنوایی و بینایی است.

پره اکلامپسی ضمن مواردی که ذکر کردیم می‌تواند عوارض دیگری را هم ایجاد کند که البته این عوارض بسیار نادر هستند. اما عبارتند از:

• سکته
• تشنج
• تجمع مایعات در قفسه سینه
• نارسایی قلبی
• کوری برگشت پذیر
• خونریزی کبدی
• خونریزی بعد از زایمان

راه‌های تشخیص پره اکلامپسی

برای تشخیص پره اکلامپسی راه‌های مختلفی وجود دارد که پزشک متخصص بر اساس علائمی که مشاهده می‌کند این راه‌ها را انجام می‌دهد. در صورت وجود فشار خون بالا و داشتن حداقل یکی از علائم مربوط به این مشکل، قطعاً فرد به مسمومیت حاملگی دچار شده است.

در این موقعیت پزشک راه‌های تشخیصی را انجام می‌دهد که این آزمایشات عبارتند از:

1. آزمایش خون جهت بررسی پلاکت‌ها و بررسی مواد شیمیایی مرتبط با کلیه یا کبد.
2. آزمایش ادرار جهت اندازه‌گیری پروتئین‌ها
3. انجام سونوگرافی تست بدون استرس پروفیل‌های بیوفیزیکی برای بررسی رشد کودک است.

درمان پره اکلامپسی

شاید عجیب باشد اما تنها راه قطعی درمان پره اکلامپسی زایمان بوده و پزشک بر اساس زمان بارداری، وضعیت جنین در رحم و شدت ایجاد این مشکل، در رابطه با زایمان تصمیم می‌گیرد. در صورتی که کودک به خوبی رشد کرده باشد،  معمولا در هفته ۳۷ یا بیشتر از آن، پزشک انجام زایمان طبیعی یا سزارین را توصیه می‌کند که این کار از تشدید و پیشرفت مشکل مسمومیت حاملگی جلوگیری خواهد داشت.

در صورتی که جنین رشد کافی نداشته باشد و به اواخر بارداری نرسیده باشید پزشک می‌تواند برای پره اکلامپسی خفیف روش‌های درمانی خاصی را اتخاذ کند تا کودک به اندازه کافی رشد کند. تا سپس زایمان با خیال راحت و بدون مشکل در نزدیک‌ترین زمان به موعد مقرر انجام شود.

در صورتی که یک خانم باردار مسمومیت حاملگی خفیف را تجربه کند توصیه‌های پزشک شامل موارد زیر خواهد بود:

• استراحت در خانه یا بیمارستان
• خوابیدن به سمت چپ
• نظارت دقیق با دستگاه اندازه‌گیری ضربان قلب جنین و انجام سونوگرافی به صورت مکرر و پی در پی
• مصرف برخی از داروها برای کاهش فشار خون
• انجام آزمایش خون و آزمایش ادرار
• مصرف برخی از داروها برای جلوگیری از تشنج و مشکلات دیگر
• تزریق استروئید برای کمک به رشد سریع ریه‌های کودک

راه‌های پیشگیری از مسمومیت حاملگی یا پره اکلامپسی

اگر در معرض خطر پره اکلامپسی قرار دارید،  بهتر است که راه‌های پیشگیری را انجام دهید. تا در دوران بارداری با این مشکل مواجه نشوید. در همین راستا ایجاد تغییر در سبک زندگی برای ارتقاء سلامت بسیار مهم است. اگر جزو بانوانی هستید که قبل از بارداری اضافه وزن دارید و چاق هستید حتماً برای کاهش وزن اقدامات لازم از جمله رژیم غذایی و داشتن ورزش و تحرک را انجام دهید. زیرا اضافه وزن عامل مهمی برای ایجاد این مشکل در دوران بارداری خواهد بود.

ضمن این مورد، بانوانی که به استعمال دخانیات می‌پردازند، باید این موارد را ترک کنند، ورزش منظم داشته باشند و به صورت مداوم فشار و قند خون خود را کنترل کنند. انجام این اقدامات تا حد بسیار زیادی می‌تواند از بروز مشکل مسمومیت حاملگی جلوگیری داشته باشد.

حتی پزشک برای برخی از بانوان باردار که مستعد هستند روزانه مصرف ۸۱ میلی‌گرم یعنی دوز کم آسپرین را توصیه می‌کند. بانوان باردار مستعد و در معرض خطر، تا حد امکان بدون مشورت به هیچ عنوان از مکمل و ویتامین استفاده نداشته باشند. زیرا ممکن است که این مکمل‌ها و ویتامین‌ها باعث افزایش وزن و افزایش فشار خون و در نتیجه افزایش خطر مسمومیت حاملگی شوند.

تغذیه در دوران مسمومیت حاملگی

داشتن تغذیه مناسب در مواجهه با پره اکلامپسی بسیار حائز اهمیت است و بانوانی که به این مشکل مبتلا می‌شوند با داشتن تغذیه خوب و سالم می‌توانند از پیشرفت این مشکل جلوگیری کنند. جهت کنترل این مشکل و مدیریت فشار خون، رژیم تغذیه‌ای زیر را به مادران باردار توصیه می‌کنیم:

• مصرف فیبر زیاد در طول روز. زیرا فیبر زیاد به فعالیت بهتر روده‌ها و جلوگیری از ایجاد اضافه وزن کمک زیادی می‌کند.
• مصرف کلسیم در رژیم غذایی
• مصرف غذاهای بی‌نمک یا کم نمک
• مصرف مایعات به میزان کافی. زیرا مایعات زیاد ممکن است که باعث تجمع بیشتر آب در بدن شود.
• مصرف غذاهای سالم و بدون چربی
• کاهش مصرف غذاهای چرب از جمله فست فودها و انواع قندهای صنعتی

آیا مسمومیت بارداری باعث ایجاد بیماری قلبی و عروقی می‌شود؟

بله مسمومیت بارداری ممکن است که خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی را برای مادر افزایش دهد و مادری که بیش از یک بار پره اکلامپسی را تجربه کرده است بیشتر از سایرین در معرض بیماری‌های قلبی عروقی قرار می‌گیرد. به همین منظور برای جلوگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی در مواجهه با این مشکل، بهتر است که مادر باردار وزن ایده آل خود را حفظ کند، مصرف سبزی و میوه‌جات را افزایش دهد و انجام ورزش‌های بارداری را نیز جدی بگیرد.

سندرم HELLP در اثر پره اکلامپسی

سندروم HELLP یکی از مشکلات مرگبار در حاملگی بوده که از عوارض پره اکلامپسی است. در چنین موقعیتی آنزیم‌های کبدی افزایش زیادی پیدا می‌کنند و تعداد بسیار کمی از پلاکت در خون وجود خواهد داشت که می‌تواند تهدید کننده زندگی مادر و جنین باشد. در صورتی که این مشکل مرگبار رخ دهد،  تنها راه حل موجود انجام زایمان بوده و زایمان سریع تنها گزینه قابل قبول برای جلوگیری از مرگ مادر و جنین است.

علت مراجعه به پزشک در صورت مشاهده علائم پره اکلامپسی

در صورتی که علائم پره اکلامپسی برای یک مادر باردار به وجود آمد، باید حتماً به پزشک مراجعه کند. زیرا این علائم و نشانه‌ها مواردی هستند که ممکن است هر خانم بارداری را با توجه به به هم ریختگی هورمون‌ها درگیر کنند. در همین راستا شاید بسیاری از بانوان تصور کنند که به علت به هم ریختگی هورمون‌ها در حاملگی با این نشانه‌ها مواجه می‌شوند. اما در صورتی که اینطور نیست.

مراجعه به پزشک برای کسب اطمینان بیشتر و راحتی خیال، به تمام بانوان توصیه می‌شود.  پس در صورتی که یک خانم باردار با نشانه‌هایی مثل سردرد، تهوع، استفراغ، درد شکم و سرگیجه مواجه شد، نباید فکر کند که این علائم در سیر طبیعی بارداری هستند. بلکه مراجعه به پزشک را پیشنهاد می‌کنیم. زیرا این کار موجب می‌شود تا صورت وجود مسمومیت حاملگی بتوان هرچه سریع‌تر و قبل از پیشرفت بیماری، آن را کنترل و درمان کرد.

احتمال پره اکلامپسی در بارداری دوم چقدر است؟

بر اساس تحقیقات خطر ابتلای مجدد به پره اکلامپسی در بارداری دوم حدوداً ۲۰ درصد است و متخصصان با توجه به زمان آغاز این مشکل در بارداری قبلی، شدت این بیماری، خطر آن را بسیار بالا می‌دانند و از آنجایی که این وضعیت بسیار خطرناک است و جان مادر و جنین را تهدید می‌کند، در نتیجه خانم‌هایی که در بارداری اول مسمومیت حاملگی را تجربه کردند، باید نکات مهم در راستای پیشگیری از این مشکل را انجام دهند. تا در بارداری دوم خطری آن‌ها را تهدید نکند.

تفاوت بین اکلامپسی و پره اکلامپسی

اکلامپسی حالت پیشرفته و شدید پره اکلامپسی بوده که در این شرایط بیمار دچار تشنج شدید و فشار خون بالا خواهد شد. در صورت بروز اکلامپسی در دوران بارداری باید به صورت اورژانسی به متخصص مراجعه شود و تنها راه حل برای این مشکل درمان سریع تشنج و انجام زایمان است. به هیچ عنوان بعد از بروز اکلامپسی نباید زمان را از دست داد. زیرا از دست رفتن زمان به خودی خود می‌تواند عامل مهمی برای بروز مشکلات خطرناک‌تر از جمله مرگ جنین یا مادر باشد.

کلام پایانی

دوران بارداری، دوران پر فراز و نشیبی است و جدا از اینکه شیرینی‌های بسیار زیادی دارد در صورت عدم رعایت نکات مهمی که الزامی هستند، شاید مشکلات خاص خود را نیز داشته باشد. طی این مقاله به خوبی به این موضوع پی بردید که پره اکلامپسی یکی از مشکلات رایج در بارداری بوده و در صورت عدم رعایت نکات می‌تواند برای برخی از بانوان رخ دهد. به تمام خانم‌های باردار پیشنهاد می‌کنیم که سعی کنند نکات ذکر شده در این محتوا را رعایت کنند و با آگاهی کامل روند بارداری خود را طی کنند. تا مشکلات این چنینی برای آن‌ها به وجود نیاید و خطری مثل مسمومیت حاملگی آن‌ها را تهدید نکند.