احتمالا اگر از هر کدام از ما بخواهند چند تا از لذت‌های زندگی را نام ببریم، حتما به خواب هم اشاره می‌کنیم. خواب و استراحت، یکی از نیازهای اصلی همه انسان‌ها است. اگر به دلایل مختلف یک یا چند شب خواب کافی نداشته باشید، به اهمیت داشتن خواب خوب و کافی پی می‌برید. در این مقاله قصد داریم علاوه بر بیان علت‌های بی خوابی و کم‌خوابی، عوارض کم‌خوابی بر فعالیت شغلی را بررسی کنیم. پس تا پایان این مقاله همراه سیناکر باشید.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
بی‌خوابی چیست؟
بی‌خوابی یا کم‌خوابی، رایج‌ترین اختلال خواب است که با مشکلاتی مانند سخت به خواب رفتن و عمیق نشدن خواب، شناخته می‌شود. به ناتوانی در به خواب رفتن و ناتوانی در خواب ماندن برای مدت طولانی، اصطلاحا کم‌خوابی می‌گویند. به طور میانگین هر انسان بزرگسال در طول شبانه روز به 8 ساعت خواب نیاز دارد. نداشتن خواب کافی باعث بروز مشکلاتی در زندگی روزمره فرد می‌شود و اگر بی‌خوابی فرد به هر دلیلی ادامه داشته باشد، به مرور انرژی خود را برای انجام فعالیت در طول روز از دست می‌دهد. بی‌خوابی می‌تواند حاصل افسردگی، اضطراب، ترس از تنهایی، تنش‌های هیجانی و… باشد. همچنین مصرف کافئین هم می‌تواند یکی از دلایل ایجاد بی‌خوابی در افراد باشد. بی‌خوابی در سه دسته زیر، طبقه‌بندی می‌شود:
- بی‌خوابی گذرا
- بی‌خوابی حاد
- بی‌خوابی مزمن
بی‌خوابی گذرا
از بین انواع بی‌خوابی، بی‌خوابی گذرا رایج‌تر است. همانطور که از نام آن مشخص است، به نوعی از بی‌خوابی که معمولا کمتر از یک ماه طول می‌کشد، بی‌خوابی گذرا می‌گویند. بی‌خوابی گذرا معمولا به دلیل عوامل استرس‌زایی مانند فشارهای شغلی، تغییر در برنامه‌ها، مشکلات خانوادگی و مسائلی از این قبیل به وجود می‌آید. به طور معمول پس از برطرف شدن عوامل نام برده شده، بی‌خوابی هم رفع می‌شود.
بی‌خوابی حاد
بی‌خوابی حاد یا بی‌خوابی کوتاه مدت، معمولا بین سه تا شش ماه طول می‌کشد و پس از آن رفع می‌شود. مشکلاتی مثل از دست دادن عزیزان، اضطراب زیاد، جدایی و یا قطع مصرف مواد مخدر و داروهای خواب‌آور، معمولا از دلایل بروز بی‌خوابی هستند. پس از مدتی، فرد به چرخه طبیعی خواب برمی‌گردد.
بی‌خوابی مزمن
دسته آخر از انواع بی‌خوابی، بی‌خوابی مزمن است. در این نوع از بی‌خوابی، فرد بیش از یک سال درگیر بی‌خوابی می‌شود و ممکن است این مشکل تا سال‌ها با او همراه باشد. علت ایجاد بی‌خوابی مزمن غالبا درگیری‌ها و مشکلات روانی است. بی‌خوابی مزمن می‌تواند به وضوح زندگی فرد را تا زمان درمان، مختل کند. از عوارض بی‌خوابی مزمن می‌توانیم به خستگی زیاد جسمی و روحی، خواب‌آلودگی، توهم و… اشاره کنیم.
علت بی‌خوابی
همانطور که تا اینجا گفتیم، عوامل مختلفی می‌توانند منجر به ایجاد بی‌خوابی در فرد شوند. اگر مدتی است دچار بی‌خوابی هستید، بهتر است با مطالعه عوامل بی‌خوابی، به علت بی‌خوابی خود پی ببرید و آن را رفع کنید. در ادامه برخی از علت‌های ایجاد بی‌خوابی را بررسی می‌کنیم:
استرس و اضطراب
احتمالا می‌دانید که بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات روحی و جسمی می‌توانند در اثر استرس و اضطراب به وجود بیایند. داشتن استرس در ایجاد بی‌خوابی تاثیر قابل توجهی دارد. همه ما شب‌هایی را در زندگی گذرانده‌ایم که به دلیل داشتن استرس، نتوانسته‌ایم بخوابیم. داشتن استرس و اضطراب باعث می‌شود مغز در طول شب هم درگیر باشد و نتواند استراحت کند.
دردهای مزمن
درد مزمن به معنی دردی است که بیش از شش ماه از زمان آن گذشته و پایانش مشخص نیست. از نمونه دردهای مزمن می‌توانیم به دردهای مفصلی و آرتروز اشاره کنیم. دردهای مزمن در زمان خواب هم با فرد بیمار همراه هستند. فرد معمولا در شب هم دچار درد می‌شود و به همین دلیل نمی‌تواند از خواب سالم بهره‌مند شود.
افسردگی
بر اثر مطالعات انجام شده مشخص شده است که بیش از 80 درصد کسانی که از بی‌خوابی رنج می‌برند، دچار نوعی از اختلالات خلقی مانند افسردگی یا اضظراب هستند. قابل توجه است که ابتلا به بی‌خوابی هم می‌تواند باعث ایجاد بیماری افسردگی در فرد شود.
مصرف برخی از داروها
همانطور که می‌دانید، هر دارو عوارض به خصوصی دارد و پزشک با بررسی وضعیت بیمار، با توجه به عوارض دارو آن را تجویز می‌کند. همانطور که بعضی از داروها باعث برطرف شدن بی‌خوابی می‌شود، داروهایی وجود دارد که باعث ایجاد و یا تشدید بی‌خوابی در فرد می‌شود. برای مثال می‌توانیم به داروهای ضد افسردگی اشاره کنیم.
عوارض بی‌خوابی و کم‌خوابی بر فعالیت شغلی
گفتیم که بی‌خوابی بر اثر عوامل مختلفی به وجود می‌آید و دارای عوارض روحی و جسمی زیادی است. این عوارض هنگامی بیشتر به چشم می‌آید که فرد دچار به بی‌خوابی، شاغل باشد. در این صورت تاثیر بی‌خوابی فرد بر فعالیت او در محیط کار به راحتی قابل مشاهده است. در ادامه برخی از عوارض کم‌خوابی بر فعالیت شغلی را بررسی می‌کنیم.
کاهش انرژی و احساس خستگی
نداشتن خواب کافی، باعث احساس خستگی جسمی و روحی می‌شود. اگر فردی دچار کم‌خوابی یا بی‌خوابی باشد، در طول روز انرژی و انگیزه کافی برای انجام فعالیت‌های شغلی خود را ندارد.
احتمال بروز خطای کاری
نداشتن خواب کافی باعث می‌شود فرد در هنگام انجام وظایف شغلی خود، دقت و تمرکز کافی نداشته باشد. در نتیجه احتمال بروز خطا و اشتباه در اانجام فعالیت‌های شغلی وجود دارد.
کاهش حافظه کاری
همانطور که می‌دانید، داشتن خواب کافی برای فعالیت مغز به خصوص حافظه لازم است. عملکرد ذهنی افرادی که از خواب کافی برخوردار نیستند، به وضوح کاهش پیدا می‌کند. کم‌خوابی و بی‌خوابی باعث می‌شود فرد در یادگیری و به خاطر سپردن اطلاعات جدید با مشکل مواجه شود.
بروز مشکل در روابط با همکاران
یکی دیگر از مشکلاتی که بی‌خوابی به وجود می‌آورد، تاثیر منفی بر خلق و خوی فرد است. بی‌خوابی باعث می‌شود فرد در طول روز احساس بی‌حوصلگی داشته باشد و با همکاران به صورت پرخاشگرانه رفتار کند. این در حالی است که داشتن روابط سالم و دوستانه در محیط کار، برای ادامه فعالیت شغلی و پیشرفت ضروری است.
اضطراب و استرس در محیط کاری
همانطور که یکی از علت‌های ایجاد کم‌خوابی و بی‌خوابی در فرد، داشتن اضطراب و استرس است، بی‌خوابی خود نیز باعث افزایش اضطراب، استرس و ناآرامی‌های روحی می‌شود. فرد با داشتن اضطراب و استرس نمی‌تواند به خوبی بر روی فعالیت‌های شغلی خود تمرکز کند و با مشکل مواجه می‌شود.
راه‌های درمان بی‌خوابی و تغییر در الگوی خواب
تا اینجا با عوارض زیاد بی‌خوابی بر فعالیت شغلی آشنا شدیم. اگر دوست دارید با درمان بی‌خوابی بتوانید در شغلتان موفق باشید و پیشرفت کنید، نگران نباشید. در این قسمت راهکارهایی برای رفع بی‌خوابی به شما معرفی می‌کنیم. با انجام این روش‌ها و پایبندی به اجرای آن‌ها، می‌توانید الگوی خواب خود را اصلاح کنید.
داشتن محیط خواب مناسب
یکی از مهم‌ترین نکات برای داشتن خواب خوب، برخورداری از محیطی مناسب برای خواب است. افرادی که دارای مشکلات خواب هستند، باید به این نکته توجه بیشتری داشته باشند. برای داشتن محیط خواب مناسب می‌توانید هنگام خواب اتاق را کاملا تاریک کنید و همچنین صداهای اطراف مانند صدای تلویزیون را کاهش دهید. استفاده از چشم‌بند نیز می‌تواند به شما کمک کند. همچنین می‌توانید از تشک‌های طبی استفاده کنید تا خوابی راحت و با کیفیت داشته باشید.
تعیین زمان مشخصی برای خواب
برای این که بتوانید به مرور زمان ساعت خواب خود را تنظیم و مشکل بی‌خوابیتان را رفع کنید، باید ساعت ثابتی برای خواب قرار دهید. به این صورت که هر شب خود را موظف کنید در یک ساعت مشخص به رخت خواب بروید. با داشتن ساعت خواب مشخص، به مرور عادت می‌کنید در همان ساعت بخوابید.
تغذیه سالم
افرادی که دچار مشکلات کم‌خوابی و بی‌خوابی هستند، بهتر است نوشیدنی‌های کافئین‌دار را به خصوص در ساعات پایانی روز مصرف نکنند. همچنین خوردن غذاهای سنگین و فست‌فود در ساعات قبل خواب باعث می‌شود نتوانید خواب مناسبی داشته باشید. همچنین می‌توانید از نوشیدنی‌ها و دمنوش‌های آرام‌بخش استفاده کنید.
کاهش ساعات استفاده از تکنولوژی
اکثر افراد عادت دارند قبل از خواب، زمانی را به چک کردن شبکه‌های اجتماعی اختصاص دهند. این در حالی است که استفاده از موبایل به خصوص در ساعات قبل از خواب می‌تواند باعث بروز مشکلات خواب مثل بی‌خوابی شود. تلفن همراه به دلیل داشتن نور آبی، بر الگوی خواب افراد تاثیر منفی می‌گذارد.
کلام پایانی
در این مقاله با بی‌خوابی و انواع آن و همچنین علت‌های ایجاد بی‌خوابی در افراد آشنا شدیم. بی‌خوابی در اثر عوامل مختلفی به وجود می‌آید و اگر بر طرف نشود، عوارض زیادی بر زندگی و سلامتی فرد می‌گذارد. بی‌خوابی و کم‌خوابی بر فعالیت‌های شغلی فرد نیز تاثیرات مخربی دارد. اگر دچار بی‌خوابی هستید، باید هرچه سریع‌تر به اصلاح الگوی خواب خود بپردازید. اگر از مشکل بی‌خوابی رنج می‌برید، می‌توانید با مرکز ما تماس بگیرید و مشاوره دریافت کنید.