امروزه، آگاهی از سطح کلسترول خون به عنوان یکی از عوامل مهم در حفظ سلامت قلب و عروق، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و آزمایش کلسترول یکی از آزمایش‌های رایج در پزشکی به شمار می‌رود که برای بررسی وضعیت سطح کلسترول خون صورت می‌گیرد. این آزمایش با اندازه‌گیری میزان چربی‌های خاص در خون، به پزشکان کمک می‌کند تا خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را در افراد بررسی کرده و در صورت نیاز، اقدامات پیشگیرانه یا درمانی مناسب را برای بیماران تجویز کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر راجع به کلسترول و آزمایش آن به شما پیشنهاد می‌کنیم، این مقاله جامع سیناکر را از دست ندهید و تا انتها همراه ما باشید.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
- کلسترول خون چیست؟
- انواع کلسترول خون
- توتال کلسترول چیست؟
- نحوه اندازه‌گیری HDL و LDL به چه صورت می‌باشد؟
- آزمایش کلسترول چیست و چگونه تفسیر می‌شود؟
- شرایط انجام آزمایش کلسترول خون
- کلسترول خون بالا چیست؟
- کلسترول خون بالا چه علائمی دارد؟
- عوارض کلسترول خون بالای ۲۰۰
- تأثیر کلسترول بالا بر درد پاشنه پا
- بهترین روش درمان خانگی کلسترول بالا
- سؤالات متداول راجع به آزمایش کلسترول
کلسترول خون چیست؟
کلسترول خون که با نام علمی Blood cholesterol در آزمایش‌ها شناخته می‌شود، نوعی چربی مومی شکل می‌باشد که در خون جریان دارد و برای ساخت سلول‌ها، هورمون‌ها و ویتامین D ضروری می‌باشد. میزان کلسترول خون باید با دقت بالایی کنترل شود، چرا که افزایش غیرطبیعی آن به ویژه نوع LDL (کلسترول بد) ممکن است در شریان‌ها پلاک ایجاد و مشکلاتی همچون بیماری‌های قلبی عروقی را به دنبال داشته باشد و بنا به این دلایل، حفظ سطح متعادل کلسترول خون از اهمیت بالایی برخوردار است.
برخی از قسمت‌های بدن مانند کبد بخشی از کلسترول مورد نیاز بدن را تولید می‌کنند و بخشی دیگر از طریق غذاهای حیوانی مانند گوشت، لبنیات و تخم مرغ وارد بدن می‌شود.
انواع کلسترول خون
کلسترول و آزمایش آن دارای انواع مختلفی می‌باشد که در ادامه با هر یک از آنها آشنا می‌شویم.
کلسترول LDL (کلسترول بد)
ال دی ال (Low-Density Lipoprotein) یا لیپوپروتئین با چگالی پایین نوعی چربی بد برای بدن محسوب می‌شود که می‌تواند در دیواره رگ‌های خونی تجمع یابد و باعث تنگی یا انسداد آنها شود و در نهایت خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهند که منجر به حمله قلبی یا مغزی می‌شود.
کلسترول HDL (کلسترول خوب)
کلسترول اچ دی ال (High-Density Lipoprotein) یا لیپوپروتئین با چگالی بالا به عنوان کلسترول خوب شناخته می‌شود که با انتقال کلسترول از عروق به کبد و از بین بردن آن، نقش محافظتی در برابر بیماری‌های قلبی ایفا می‌کند. هر چه سطح این نوع کلسترول در خون بیشتر باشد، محافظت در برابر ابتلا به بیماری قلبی عروقی بیشتر می‌شود.
تری گلیسیرید
هر چند تری گلیسیرید از انواع کلسترول به شمار نمی‌رود، اما نوع دیگری از چربی در خون می‌باشد که معمولا همراه با کلسترول در آزمایش خون اندازه‌گیری می‌شود. تری گلیسیرید از کالری‌های اضافی که بدن فوراً به آن نیاز ندارد، ساخته شده و در سلول‌های چربی ذخیره می‌شود. لازم به ذکر است که بدانید، سطوح بالای تری گلیسیرید نیز با افزایش خطر بیماری‌های قلبی و دیابت نوع ۲ مرتبط می‌باشد.
توتال کلسترول چیست؟
توتال کلسترول (Total Cholesterol) مجموع چربی خوب و بد و همچنین سایر چربی‌ها مانند VLDL (که عمدتاً تری گلیسیرید حمل می‌کند) را در بدن نشان می‌دهد. یک کلسترول تام نرمال لزوماً به معنای سلامت کامل نیست، زیرا ممکن است فردی کلسترول تام نرمال اما LDL بالا و HDL پایین داشته باشد که همچنان خطرناک می‌باشد.
نحوه اندازه‌گیری HDL و LDL به چه صورت می‌باشد؟
اندازه‌گیری HDL (کلسترول خوب) و LDL (کلسترول بد) از طریق آزمایش خون با کیت اچ دی ال و کیت ال دی ال انجام می‌شود که معمولاً این آزمایش با عنوان پروفایل لیپیدی یا آزمایش چربی خون شناخته می‌شود. در این آزمایش، میزان چند نوع چربی خون اندازه‌گیری می‌شود که شامل کلسترول کل، HDL،LDL و تری‌گلیسریدها هستند.
آزمایش کلسترول چیست و چگونه تفسیر می‌شود؟
آزمایش کلسترول، یک آزمایش خون است که برای اندازه‌گیری میزان انواع مختلف چربی‌ها (لیپیدها) در خون صورت می‌گیرد و معمولاً برای بررسی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی مانند سکته قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های دیگر مرتبط با تجمع چربی در رگ‌ها تجویز می‌شود.
نتایج آزمایش کلسترول معمولاً بر حسب میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) گزارش می‌شوند و تفسیر این نتایج به عوامل گوناگونی همچون سن، جنسیت، سابقه پزشکی و سایر عوامل خطر بیماری‌های قلبی بستگی دارد. در ادامه محدوده‌های نرمال برای هر نوع چربی خون را بررسی خواهیم کرد.
- کلسترول کل
- مقدار نرمال: کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر
- مقدار بالا: 200-۲۳۹ میلی‌گرم در دسی لیتر (خطر متوسط)
- مقدار خیلی بالا: ۲۴۰ میلی‌گرم در دسی لیتر یا بیشتر (خطر بالا)
- HDL (کلسترول خوب)
- مقدار نرمال برای مردان: 40 میلی‌گرم در دسی لیتر یا بیشتر
- مقدار نرمال برای زنان: 50 میلی‌گرم در دسی لیتر یا بیشتر
- مقدار پایین: کمتر از ۴۰ میلی‌گرم در دسی لیتر (برای مردان) و کمتر از ۵۰ میلی‌گرم در دسی لیتر (برای زنان) خطر بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.
- LDL (کلسترول بد)
- مقدار نرمال: کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر
- مقدار بالا: 100-۱۲۹ میلی‌گرم در دسی لیتر
- مقدار خیلی بالا: 130 میلی‌گرم در دسی لیتر یا بیشتر
شرایط انجام آزمایش کلسترول خون
برای اینکه نتیجه دقیقی از آزمایش کلسترول خون دریافت نمایید، باید چند نکته مهم و ضروری را رعایت کنید که در ادامه هر یک از آنها را به شما معرفی خواهیم کرد.
- ناشتا بودن (fasting): برای انجام آزمایش کلسترول فرد معمولاً باید به مدت ۹ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش از خوردن هرگونه غذا و نوشیدنی (به‌جز آب) بپرهیزد، این کار به دقت نتایج آزمایش کمک می‌کند، زیرا مصرف غذا می‌تواند نتایج سطح چربی‌ها و کلسترول را تغییر دهد.
- زمان آزمایش: معمولاً آزمایشگاه‌ها ترجیح می‌دهند، این آزمایش را در ساعات صبح انجام دهند تا از نوسانات طبیعی سطح چربی‌ها جلوگیری کنند و در ساعات اولیه صبح بدن شما در حالت ناشتا و متابولیسم پایدارتر است.
- بررسی سوابق دارویی: اگر داروهایی همانند استاتین‌ها یا داروهای لیپید پایین آورنده مصرف می‌کنید، به پزشک خود اطلاع دهید، زیرا این داروها می‌توانند بر نتایج آزمایش تأثیر داشته باشند.
کلسترول خون بالا چیست؟
کلسترول خون بالا که با نام هایپیرلیپیدمی (چربی خون بالا) یا هایپر کلسترولمی نیز شناخته می‌شود، حالتی است که در آن میزان کلسترول، به ویژه نوع LDL (کلسترول بد)، در خون بیش از حد نرمال است و می‌تواند منجر به تجمع چربی در دیواره رگ‌ها شود. این تجمع با گذشت زمان باعث تنگ شدن یا انسداد رگ‌ها می‌شود که خطر حمله قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های قلبی عروقی را به مقدار قابل توجهی افزایش می‌دهد.
کلسترول خون بالا چه علائمی دارد؟
کلسترول خون بالا معمولاً هیچ علائم خاصی ندارد و به همین دلیل با نام قاتل خاموش نیز شناخته می‌شود، زیرا ممکن است فرد سال‌ها بدون هیچ نشانه‌ای دچار این بیماری باشد تا زمانی که عوارض جدی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی را به دنبال داشته باشد. در موارد بسیار شدید یا ژنتیکی، ممکن است علائمی دیده شود که در ادامه با آنها آشنا خواهیم شد.
- زردی یا برآمدگی چربی روی پوست مخصوصا در اطراف چشم، آرنج یا زانو
- حلقه سفید یا خاکستری دور قرنیه چشم
- درد قفسه سینه یا تنگی نفس در اثر تنگ شدن عروق قلبی
- درد پا هنگام راه رفتن به دلیل کاهش جریان خون
عوارض کلسترول خون بالای ۲۰۰
وقتی سطح کلسترول خون بیش از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر باشد، مخصوصا اگر نسبت به دیگر انواع چربی‌ها مثل LDL یا (تری‌گلیسرید) نیز بالا باشد، احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی افزایش می‌یابد. در ادامه برخی از عوارض و خطرات کلسترول خون بالا را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
| عوارض کلسترول خون بالای ۲۰۰ | |
| بیماری عروق کرونر قلب (CAD) | یکی از خطرات اصلی کلسترول بالا، مربوط به بیماری کرونری قلب می‌باشد که در اثر رسوب پلاک‌های چربی در رگ‌های قلب، جریان خون به قلب کاهش می‌یابد. با گذشت زمان، این تجمع به عنوان آترواسکلروز شناخته می‌شود. آترواسکلروز، باعث باریک شدن عروق و کاهش جریان خون به قلب می‌شود که این امر می‌تواند منجر به درد قفسه سینه (آنژین صدری) و در موارد شدیدتر باعث حمله قلبی شود. |
| سکته مغزی | سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که رگ خونی که اکسیژن و مواد مغذی را به مغز را به مغز می‌رساند، مسدود شده و یا از هم بپاشد. به همین دلیل رسوب چربی در شریان‌های مغز یا شریان‌هایی که خون را به مغز می‌رسانند، می‌تواند باعث کاهش یا قطع جریان خون به مغز شود که در نهایت سکته مغزی (CVA) را به دنبال خواهد داشت. |
| فشار خون بالا | فشار خون بالا و کلسترول خون با یکدیگر ارتباط دارند و هنگامی که عروق با پلاک کلسترولی و کلسیمی (آترواسکلروز) سخت و باریک می‌شوند، قلب برای پمپ خون از طریق آنها، باید فشار بیشتری وارد کند که در نهایت، فشار خون به طور غیر طبیعی بیشتر می‌شود. |
| افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ | کلسترول خون بالا مخصوصاً در افراد چاق و کم تحرک می‌تواند با افزایش مقاومت به انسولین همراه باشد که عامل اصلی در ابتلا به دیابت نوع ۲ می‌باشد. این امر ممکن است باعث تغییرات متابولیک خطرناک مانند افزایش سطح قند خون و اختلالات در تنظیم سوخت و ساز بدن شود. |
تأثیر کلسترول بالا بر درد پاشنه پا
کلسترول بالا به طور مستقیم تأثیری بر پاشنه درد ندارد و به نوعی می‌توان گفت که به طور غیر مستقیم با یکدیگر ارتباط دارند. کلسترول بالا ممکن است در بروز مشکلات عروقی و التهابات مرتبط با پا دخیل باشد که در نهایت درد پاشنه پا را به دنبال داشته باشد. زمانی که سطح کلسترول خونتان افزایش می‌یابد، چربی‌ها و پلاک‌هایی در دیواره رگ‌هایتان تجمع پیدا می‌کنند. این تجمع باعث محدودیت جریان خون به نواحی گوناگون بدن، مانند پاها می‌شود. بنابراین اگر درد پاشنه پا و همچنین کلسترول بالایی دارید، بهتر است به پزشک مراجعه نمایید تا وضعیت عروقی و سطح کلسترول خونتان بررسی کرده و در صورت نیاز درمان کند.
بهترین روش درمان خانگی کلسترول بالا
بهترین روش‌های درمان خانگی برای کاهش کلسترول خون شامل تغییرات در رژیم غذایی، فعالیت بدنی و شیوه زندگی می‌باشد. در ادامه با چند روش خانگی مؤثر برای کاهش کلسترول آشنا می‌شویم، همراه ما باشید.
- مصرف غذاهای غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل، کاهش مصرف چربی‌های اشباع و ترانس (موجود در غذاهای چرب و فراوری‌شده)
- افزایش مصرف چربی‌های سالم مانند امگا-۳ موجود در ماهی‌های چرب، گردو و روغن زیتون
- فعالیت‌های ورزشی منظم مانند پیاده‌روی یا دویدن به مدت ۳۰ دقیقه در روز
- مصرف گیاهانی مثل سیر و چای سبز
- ترک سیگار و کاهش استرس
سخن پایانی
همانطور که در این مقاله از سایت سیناکر گفته شد، کلسترول نقش حیاتی در عملکرد بدن دارد، اما سطح بالای آن به ویژه کلسترول LDL، می‌تواند خطرات جدی برای سلامتی به وجود بیاورد و افزایش کلسترول LDL باعث تجمع پلاک در شریان‌ها شده و بیماری‌های قلبی عروقی، سکته مغزی و دیگر مشکلات سلامتی را در پیش دارد.
برای ارزیابی سطح کلسترول در آزمایش خون باید حدود ۱۲ ساعت ناشتا باشید تا نتایج دقیقی به دست بیاورید، این آزمایش، مجموع مقدار کلسترول موجود در خون که شامل سه نوع اصلی چربی همچون LDL، HDL و تری گلیسیرید می‌شود را بررسی می‌کند. پزشک معالج شما با کمک نتیجه آزمایش کلسترول خون می‌تواند وضعیت کلی چربی‌های خون را بسنجد و احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را مورد بررسی قرار دهد.
سؤالات متداول راجع به آزمایش کلسترول
در ادامه به فهرستی از سؤالات متداول درباره آزمایش کلسترول و میزان نرمال کلسترول در آزمایش خون پاسخ‌های ساده و کاربردی ارائه می‌دهیم.
۱. آزمایش کلسترول چیست و چرا انجام می‌شود؟
آزمایش کلسترول برای اندازه‌گیری میزان چربی (لیپیدها) مانند کلسترول تام، کلسترول LDL (بد)، کلسترول HDL (خوب) و تری‌گلیسیریدها در خون انجام می‌شود و هدف اصلی این آزمایش ارزیابی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و سایر مشکلات عروقی می‌باشد.
۲. فرق بین کلسترول LDL و HDL چیست؟
کلسترول خوب (HDL) از رسوب چربی در رگ‌ها جلوگیری می‌کند، در حالی که کلسترول بد (LDL) منجر به ایجاد پلاک در رگ‌ها و افزایش خطر بیماری‌های قلبی می‌شود.
۳. آیا برای انجام آزمایش کلسترول باید ناشتا باشیم؟
بله، بهتر است ۹ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید.
۴. چه عواملی روی کلسترول تأثیر دارند؟
- رژیم غذایی
- ورزش
- وزن
- ژنتیک
- سن
- مصرف سیگار
- برخی از داروها
۵. هر چند وقت یکبار باید آزمایش کلسترول داد؟
برای بزرگسالان سالم، هر ۴ تا ۶ سال یکبار توصیه می‌شود، اما اگر سابقه بیماری قلبی، دیابت یا چربی خون بالا دارید، ممکن است نیاز به آزمایش‌های مکرر داشته باشید.