آزمایش BUN میزان نیتروژن اوره خون را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش به پزشک نشان می‌دهد که آیا کلیه‌های شما به طور درست کار می‌کنند یا خیر. مقدار نرمال BUN در آزمایش خون به سن و جنسیت شما بستگی دارد و سطوح غیر طبیعی آن ممکن است نشان دهنده یک بیماری مانند آسیب کلیوی، باشد. برای اینکه با تست BUN بیشتر آشنا شوید، این مقاله از سیناکر را تا انتها دنبال کنید.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
- BUN در آزمایش خون چیست؟
- علت انجام آزمایش BUN
- شرایط آزمایش BUN چیست؟
- میزان نرمال bun (نیتروژن اوره خون) در آزمایش خون
- علائم بالا بودن bun در آزمایش خون
- علائم پایین بون BUN (کم بودن bun در آزمایش خون)
- علل بالا بودن BUN در آزمایش خون
- علل پایین بودن bun در آزمایش خون
- تفسیر نتایج آزمایش BUN و ارتباط آن با عملکرد کلیه
- آزمایش BUN در بارداری چیست؟
- نحوه ثبت آزمایش BUN در اپلیکیشن سیناکر
- سوالات متداول
BUN در آزمایش خون چیست؟
آزمایش BUN یا Blood Urea Nitrogen به منظور اندازه‌گیری میزان نیتروژن موجود در خون حاصل از اوره انجام می‌شود. اوره ماده زائد است که از تجزیه پروتئین‌ها در بدن تولید شده و توسط کبد به خون ترشح می‌شود. کلیه‌ها این ماده را تصفیه می‌کنند و از طریق ادرار دفع می‌کنند. بنابراین سطح BUN در خون می‌تواند اطلاعات مهمی درباره عملکرد کلیه‌ها و کبد ارائه دهد. پزشکان از این آزمایش برای تشخیص و پیگیری بیماری‌های کلیوی، بررسی سلامت کبد و ارزیابی اثربخشی درمان‌های دیالیزی استفاده می‌کنند. همچنین در صورت مشاهده علائمی نظیر تکرار ادرار، ورم دست و پا یا خارش پوست این آزمایش تجویز می‌شود.
علت انجام آزمایش BUN
در قسمت بالا گفتیم که آزمایش نیتروژن اوره خون، عملکرد کلیه‌ها را نشان می‌دهد. این آزمایش ممکن است برای تشخیص، غربالگری یا مانیتورینگ روند درمان نیز به کار گرفته شود.
تشخیص
اگر علائم بیماری‌های کلیوی مانند تغییر حجم ادرار، تورم دست یا پا، گرفتگی عضلات یا خستگی شدید را تجربه کنید، آزمایش BUN می‌تواند به پیدا کردن علت بروز آنها کمک شایانی کند.
غربالگری
پزشک با غربالگری تلاش می‌کند که یک بیماری خاص را قبل از ظهور علائم یا نشانه‌های آن تشخیص دهد. تست BUN با عنوان بخشی از پانل متابولیک پایه (BMP) یا پانل متابولیک جامع (CMP) برای غربالگری بیماری‌های کلیوی تجویز می‌شود. BMP و CMP هر دو آزمایش خون هستند و سطح بعضی از مواد را در خون اندازه‌گیری می‌کنند.
مانیتورینگ
مانیتورینگ به این معناست که پزشک تغییر وضعیت شما را در گذر زمان پیگیری می‌کند. به طور مثال ممکن است از آزمایش BUN برای بررسی عملکرد کلیه‌ها در یک دوره نسبتاً طولانی استفاده کند یا در صورت ابتلا به مشکلات کلیوی از آن برای ارزیابی پاسخ به درمان کمک بگیرد. گاهی اوقات هم وقتی پزشک می‌خواهد عوارض جانبی داروهای جدید را برای کلیه‌ها ارزیابی کند، تست‌های عملکرد کلی از جمله BUN را پیشنهاد می‌کند.
شرایط آزمایش BUN چیست؟
قبل از انجام آزمایش BUN می‌بایست ۸ ساعت ناشتا باشید. همچنین حداقل دور تا سه روز قبل از انجام آزمایش از مصرف گوشت زیاد پرهیز کنید. مصرف هرگونه دارو را به پزشک اطلاع دهید، زیرا داروها تأثیر مستقیم و بسزایی در نتیجه آزمایش دارند. برخی از داروها مانند کلرامفنیکل و استرپتومایسین سطح BUN را کاهش می‌دهند، در حالی که برخی دیگر از داروها مانند آنتی بیوتیک‌ها و داروهای مدر سطح BUN را افزایش می‌دهند.
داروهایی که باعث بالا رفتن BUN در نتیجه آزمایش می‌شوند:
- آمفوتریسین B
- کاربامازپین‌ها
- سفالوسپورین‌ها
- فوروزماید
- متوترکسات
- متیل دوپا
- ریفامپین
- اسپیرونولاکتون
- تتراسایکیلین
- مدرهای تیازیدی
- ونکومایسین
میزان نرمال bun (نیتروژن اوره خون) در آزمایش خون
مقدار نرمال BUN بسته به سن متفاوت است و معمولاً بین ۷ تا ۲۰ میلی‌گرم در دسی لیتر برای بزرگسالان در نظر گرفته می‌شود. در نوزادان این مقدار به طور معمول بین ۳ تا ۱۲ میلی‌گرم در دسی لیتر بوده و در کودکان و نوجوانان بین ۵ تا ۱۸ میلی‌گرم در دسی لیتر متغیر است. برای کودکان ۱۴ تا ۱۹ سال، محدوده نرمال ۸.۴ تا ۲۱ میلی‌گرم در دسی لیتر است. اطلاع از مقدار نرمال BUN اهمیت بسیار زیادی در تشخیص و پیگیری بیماری‌های کلیوی و کبدی دارد.
علائم بالا بودن bun در آزمایش خون
اگر بالا بودن BUN ناشی از بیماری کلیوی باشد احتمالاً علائم زیر ظاهر می‌شوند:
- تکرر ادرار
- ادرار کف الود
- مشاهده خون در ادرار
- خستگی
- از دست دادن اشتها
- تورم به ویژه در دست‌ها و پاها
علائم پایین بون BUN (کم بودن bun در آزمایش خون)
اگر کاهش با سوء تغذیه مرتبط باشد، احتمالاً دچار ضعف و خستگی می‌شوید و سیستم ایمنی ضعیفی دارید. در صورتی که بیماری کبدی علت کاهش باشد، علائم زیر را تجربه می‌کنید:
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم
- دردهای شکمی
- بی اشتهایی
- کاهش وزن ناخواسته
- خارش پوست
- تغییر رنگ ادرار یا مدفوع
- حالت تهوع یا استفراغ
علل بالا بودن BUN در آزمایش خون
به طور معمول پزشکان برای تفسیر نتیجه تست BUN و ارتباط آن با وضعیت سلامتی علائم شما و سایر پارامترهای اندازه‌گیری شده را لحاظ می‌کنند چون BUN به تنهایی نمی‌تواند نشان دهنده عملکرد کلیه باشد. افزایش BUN می‌تواند به دلیل بیماری‌های کلیوی اتفاق بیفتد، اما حتی اگر کلیه‌های شما به طور درست کار کنند ممکن است عوامل زیر سطح BUN را بالا ببرند:
- پیروی از رژیم غذایی پر پروتئین
- کم آبی بدن
- افزایش سن
- برخی از داروها مانند کاربامازپین، متوترکسات و تتراسایکلین
- سوختگی
- انسداد در سیستم اداری که از دفع ادرار جلوگیری می‌کند
- استرس
- حمله قلبی
- خونریزی دستگاه گوارش
علل پایین بودن bun در آزمایش خون
کاهش BUN رایج نیست. با این حال عوامل زیر ممکن است بر نیتروژن اوره خون تأثیر گذاشته و سطح آن را کاهش دهند:
- سوء تغذیه
- کمبود پروتئین در رژیم غذایی
- وجود آب بیش از حد در بدن
- بیماری کبدی
تفسیر نتایج آزمایش BUN و ارتباط آن با عملکرد کلیه
تفسیر آزمایش BUN باید توسط پزشک متخصص انجام گردد. اگر سطح BUN بالا باشد، ممکن است نشان دهنده آسیب‌های کلیوی یا مشکلات دیگر باشد. به همین دلیل پزشک با در نظر گرفتن عوامل گوناگونی مثل سن، سابقه بیماری‌های زمینه‌ای و داروهای مصرفی به بررسی دقیق‌تر نتایج آزمایش می‌پردازد. در اکثر موارد برای تأیید نهایی نیاز به انجام آزمایش‌های تکمیلی مانند آزمایش کراتینین و تست‌های تصویری است. همچنین سطح پایین BUN هم نیاز به بررسی دارد تا علل احتمالی نظیر سوء تغذیه یا مشکلات کبدی مشخص شود.
آزمایش BUN در بارداری چیست؟
با شروع بارداری به دلیل تغییراتی که در بدن ایجاد می‌شود، کلیه‌ها بیش از گذشته به تصفیه خون می‌پردازند. بنابراین می‌توان گفت پایین بودن اوره خون در بارداری جای نگرانی ندارد. برای آزمایش BUN در بارداری تنها به نمونه خون نیاز خواهید داشت که از ورید بازویی گرفته خواهد شد. کمبود اوره در بارداری نمی‌تواند برای سلامتی مادر و جنین تهدیدی جدی باشد. بهتر است برای تفسیر BUN در بارداری تنها از متخصص کمک بخواهید.
نحوه ثبت آزمایش BUN در اپلیکیشن سیناکر
برای ثبت آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) در اپلیکیشن سیناکر می‌توانید به بخش مربوط به ثبت نتایج آزمایش مراجعه کرده و با انتخاب گزینه ثبت آزمایش جدید، اپلیکیشن از شما می‌خواهد که نتیجه عددی آزمایش BUN خود را (که از آزمایشگاه دریافت کرده‌اید) وارد نمایید. در نهایت، با تأیید و ذخیره اطلاعات، نتیجه آزمایش BUN شما در سوابق سلامتتان در اپلیکیشن سیناکر ثبت می‌شود. این قابلیت برای شما این امکان را فراهم می‌کند تا روند تغییرات این آزمایش را در طول زمان پیگیری کرده و در صورت لزوم با پزشک خود به اشتراک بگذارید.
نتیجه گیری
آزمایش BUN یکی از معیارهای مهم برای بررسی عملکرد کلیه‌ها و کبد می‌باشد. این آزمایش میزان نیتروژن حاصل از اوره موجود در خون را اندازه‌گیری می‌کند. اوره به عنوان محصول نهایی تجزیه پروتئین‌ها در کبد تولید شده و باید توسط کلیه‌ها دفع شود. بنابراین سطح نرمال BUN در خون می‌تواند نشان دهنده عملکرد درست این دو اندام حیاتی باشد.
سوالات متداول
در ادامه به برخی از رایج‌ترین سوالات آزمایش خون BUN پاسخ‌های کوتاه و علمی ارائه می‌دهیم.
۱. BUN در آزمایش خون چیست؟
آزمایش BUN مخفف کلمه Blood urea nitrogen است و میزان نرمال نیتروژن اوره خون شما را مورد بررسی قرار می‌دهد. این تست به راحتی می‌تواند سلامت کلیه‌های شما را نشان دهد.
۲. علت بالا بودن BUN در خون چیست؟
بالا بودن BUN در خون می‌تواند به دلیل بیماری‌های کلیوی، کاهش جریان خون در کلیه‌ها، مسدود بودن جریان ادرار، کم شدن آب بدن، افزایش قابل توجه مصرف پروتئین و افزایش تجزیه پروتئین در بدن باشد.
۳. کم بودن BUN در آزمایش خون نشانه چیست؟
کم بودن BUN در آزمایش خون می‌تواند نشانه اختلالات کبدی، بیماری سلیاک، سطح پروتئین دریافتی کم بدن، سندروم نفروتیک و سندروم هورمون آنتی دیورتیک ناکافی باشد.
۴. آیا برای آزمایش BUN باید ناشتا باشیم؟
بله برای انجام آزمایش BUN می‌بایست ۸ ساعت قبل از انجام آزمایش ناشتا باشید.