دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن است که به علت نقص در تولید یا عملکرد انسولین بروز می‌کند. این بیماری می‌تواند عوارض مختلفی را برای بیماران ایجاد کند. یکی از جدی‌ترین عوارض دیابت، ایجاد زخم در ناحیه پا است که به عنوان زخم پای دیابتی شناخته می‌شود. این زخم‌ها معمولاً به علت گردش خون ضعیف و کاهش حساسیت عصبی در پاها به وجود می‌آیند و در صورت عدم درمان مناسب، می‌توانند منجر به عفونت‌های شدید و حتی قطع عضو شوند. به همین دلیل، شناخت علائم زخم پای دیابتی، آگاهی از روش‌های درمانی و جراحی‌های مورد نیاز برای این بیماران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مقاله از سیناکر، به بررسی علائم، درمان‌ها و انواع جراحی‌هایی که ممکن است برای بیماران دیابتی نیاز باشد پرداخته می‌شود. همچنین به موضوعات مرتبط با بیهوشی در این بیماران که به دلیل شرایط خاص آن‌ها نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند، اشاره خواهد شد.
آنچه در این مقاله خواهید خواند
نوروپاتی دیابتی چیست؟
با گذر زمان دیابت می‌تواند سبب آسیب رساندن به اعصاب شود. در نتیجه حس در اندام‌های فرد به خصوص پاها از میان می‌رود. اگر عصب‌های پاها دچار صدمه و آسیب شوند امکان دارد که فرد نتواند احساس‌های متفاوتی مانند گرما، سرما و درد را متوجه شود. همچنین این مسئله سبب می‌شود تا فرد دیابتی در پاهای خود حس سوزش داشته باشد. این بی‌حسی را نوروپاتی حسی دیابت می‌نامند. کمبود حس امکان دارد که سبب زیاد شدن خطر بریدگی، تاول و زخم شود.
دیابت سبب یک سری تغییرات در عروق خونی فرد می‌شود. این عروق خونی شامل شریان‌ها می‌شود. در نظر داشته باشید که در بیماری‌های مربوط به عروق محیطی، چربی‌ها در جداره عروق تجمع پیدا می‌کنند و سبب مسدود شدن عروق می‌شوند. این بسته شدن عروق گردش خون به اندام‌ها را دچار محدودیت می‌کند. همچنین باید بدانید که کم شدن گردش خون می‌تواند سبب درد و عفونت شود و کم شدن بهبودی در زخم‌ها را شامل شود. زمانی که عفونت شدید شود سبب می‌شود تا پاها دچار بدشکلی شوند و در نهایت پزشک تصمیم میگیرد که پاها را در فرد دیابتی قطع کند.
عوارض نوروپاتی دیابتی
زمانی که بیماری قند خون در فرد بسیار پیشرفت کند می‌تواند سبب نوروپاتی دیابتی شود. در این بیماری علاوه بر مواردی که در مقدمه ذکر کردیم بسیاری از عوارض دیگر برای فرد رخ می‌دهد. عضله‌های پا امکان دارد که به طور سالم عمل نکنند. چون اعصابی که سبب کار کردن عضله‌ها می‌شود به شدت صدمه می‌بینند. همچنین چرخیدن و حرکت پاها به طرز درستی انجام نمی‌گیرد و سبب ایجاد فشار و نیرو بیشتر از اندازه به یک منطقه از پاها می‌شود. در حالت کلی مشکلات مرتبط با پاها به علت صدمه به اعصاب و بیماری عروق محیطی شکل میگیرد.
پای دیابتی چیست؟
افرادی که دارای قند خون بالا هستند در مدت‌زمان طولانی استعداد بسیاری از مشکلات را دارند. یکی از این مشکلات زخم پای دیابتی است. پای دیابتی به مجموعه‌ای از اختلالات و مشکلاتی اطلاق می‌شود که در پای افراد مبتلا به دیابت به وجود می‌آید. این مشکلات عمدتاً ناشی از دو عارضه اصلی دیابت هستند: نوروپاتی محیطی (آسیب عصبی) و بیماری‌های عروقی محیطی (اختلال در گردش خون). این دو عامل به تنهایی یا به صورت ترکیبی می‌توانند منجر به ایجاد زخم، عفونت، تغییرات ساختاری در پا و در نهایت مشکلات جدی‌تری همچون گانگرن و قطع عضو شوند.
همانطور که اشاره کردیم در نوروپاتی دیابتی، اعصاب پای بیمار دچار آسیب می‌شوند که این مسئله باعث کاهش یا از بین رفتن حس در پاها می‌شود. به همین دلیل، بیماران ممکن است آسیب‌های جزئی مانند زخم یا ترک را احساس نکنند و این زخم‌ها بدون مراقبت باقی بمانند و به عفونت‌های شدید منجر شوند.
همچنین، اختلالات عروقی ناشی از دیابت می‌تواند باعث کاهش جریان خون به پاها شود. کاهش جریان خون به این معناست که زخم‌ها و آسیب‌ها به سرعت بهبود نمی‌یابند و بدن قادر به مقابله مؤثر با عفونت‌ها نخواهد بود. در نتیجه، زخم پای دیابتی یک مشکل جدی و پیچیده است که نیاز به مراقبت‌های پیشگیرانه و درمان‌های تخصصی دارد تا از عوارض شدیدتر آن جلوگیری شود.
علائم و نشانه‌های پای دیابتی
نشانه‌ها در هر فرد دیابتی متفاوت است و وابسته به مسائلی است که شخص در آن زمان تجربه می‌کند. نشانه‌هایی که همراه با پای دیابتی است شامل موارد زیر است:
- پاها بی‌حس می‌شوند.
- سوزن شدن پاها
- زخم‌های و تاول‌های بدون درد در پاها
- تغییرات که در رنگ پوست رخ می‌دهد.
- تغییر در دمای پوست
- رگه‌های قرمزرنگ
- زخم‌های خشک و یا زخم‌هایی که با ترشح همراه هستند.
- سوزش دردناک
- تغییر شکل در پاها
موارد بالا همراه با زخم پای دیابتی رخ می‌دهد.
اگر در پاها عفونت ایجاد شود و یا این که زخم به همراه عفونت باشد شخص امکان دارد که هر یک از نشانه‌های زیر را نیز تجربه کند:
- احساس لرز
- تب
- قند غیرقابل مدیریت
- قرمزی
- شوک
- لرزش
موارد بالا در زخم پای دیابتی همراه با عفونت رخ می‌دهد.
لازم است در صورتی که این علائم برای شما رخ داد هر چه سریع‌تر به پزشک معالج رجوع کنید.
تعریفی کامل از نوروپاتی
در اصطلاح پزشکی نوروپاتی برای شرح صدمه عصبی است که به علت کنترل نکردن قند خون ایجاد می‌شود. این اتفاق در مدت‌زمان طولانی رخ می‌دهد. نوروپاتی در بیمارانی که به دیابت مبتلا هستند و تقریبا 20 سال از زمان بروز این بیماری در آن‌ها می‌گذرد ایجاد می‌شود. لازم است بدانید افرادی که در طولانی‌مدت به بیماری دیابت مبتلا بوده‌اند به زخم پای دیابتی مبتلا می‌شوند. البته این موضوع در همه افراد مبتلا به قند خون بالا رخ نمی‌دهد؛ بلکه در 80 درصد افراد ایجاد می‌شود. صدمه به عصب‌ها که نقش احساس گرما و درد را در پا دارند سبب بی‌حس شدن پاها می‌شود. این مسئله رایج‌ترین دلیل به وجود آوردن زخم پای دیابتی است.
زمانی که این عصب‌ها دچار درگیری می‌شوند سبب از بین رفتن این حس حفاظت کننده طبیعی می‌شوند. در حالی که این حس برای جلوگیری از صدمه در پاها نیاز است. زمانی که آستانه درد طبیعی از بین می‌رود امکان دارد که سبب آسیب‌های درازمدت و جراحت در پا شود. این موضوع بیشتر در زمانی که فرد راه می‌رود ایجاد می‌شود و امکان دارد که بدن نسبت به این صدمات واکنش ضعیف نشان بدهد. برای مثال زمانی که فرد پای خود را بر روی میخ یا بخاری می‌گذارد درد بسیار کمی را متوجه شود. به علاوه نوروپاتی امکان دارد که بر روی عصب‌های کنترل‌کننده عضله‌های ریز که در کف پاها هستند اثر بگذارد و سبب تغییر شکل پاها شود.
در نهایت عضله‌ها تحلیل می‌روند و سبب افتادگی و صاف درآمدن قوس در کف پا و از میان رفتن پایداری می‌شوند. به این مشکل ناهنجاری شارکو گفته می‌شود. برای این که این ناهنجاری به وسیله عضله‌های جبران شود سبب تغییر شکل پا می‌شود و انگشتان به صورت چکشی و یا خمیده در می‌آیند. این ناهنجاری سبب می‌شود تا فشار و نیروی زیادی بر روی نقاطی ایجاد شود که بعد از مدت‌زمانی منجر به زخم پای دیابتی می‌شود. این در حالی است که پوست خشک و شکننده می‌شود و دلیل این امر کم شدن مقدار تعریق است.
به علت نوروپاتی است که اعصاب مخصوصی در پوست دچار صدمه می‌شوند. این مساله سبب می‌شود تا پوست استعداد ترک‌خوردگی پیدا کند و شکاف دارد شود. لذا در صورتی که امکان این که باکتری‌ها به بدن وارد شوند بالا می‌رود. آبسه و عفونتی که به علت ترک‌خوردگی ایجاد می‌شود امکان دارد که به بافتی که روی زخم است صدمه وارد کند.
درمان زخم پای دیابتی
درمان پای دیابتی با توجه به شدید بودن بیماری انجام می‌شود و طیف وسیعی از درمان‌های غیر جراحی و جراحی را در بر میگیرد. در زیر در مورد درمان جراحی توضیح می‌دهیم:
درمان‌های جراحی برای نوروپاتی
اگر روش‌های غیر جراحی برای درمان پای دیابتی تاثیر نداشته باشد لازم است که از درمان جراحی بهره گرفت. درمان‌های شامل جراحی به قرار زیر است:
- برداشت بافتی که فاسد شده و یا مرده است.
- بای پس عروق برای بیماری‌های عروقی محیطی و یا جراحی درون عروقی و گذاشتن استنت
- جراحی پای شارکوت
- موارد بالا جراحی‌ها برای درمان نوروپاتی دیابتی است.
مراقبت از زخم پای دیابتی
لازم است که برای جلوگیری از مشکلاتی که پای دیابتی ایجاد می‌کند به یک سری نکات توجه داشت. باید بدانید که سالم نگه‌داشتن پاها بسیار ضروری و مهم است و بایستی تا آنجا که می‌توانید بهداشت پاها را رعایت کنید. برای این مقصود نیاز است تا یک سری اقدامات را انجام دهید:
- در طول روز پاهای خود را چک کنید: فردی که به بیماری دیابت مبتلا است لازم است که هر روز پاهای خود را موردبررسی قرار دهد. همچنین شما می‌توانید از یک فرد دیگر کمک بخواهید تا هرگونه زخم و یا صدمه در پاهای شما را چک کند.
- روزانه پاهای خود را بشویید: لازم است که پاهای خود را تمیز نگه دارید. این کار کمک زیادی به جلوگیری از عفونت پاها در افرادی که به دیابت مبتلا هستند می‌کند.
- جوراب و کفش مناسب بپوشید: اگر از جوراب و کفش مناسب بهره ببرید این امر می‌تواند از وارد شدن آسیب به پاهای شما جلوگیری کند. همچنین لازم است که کفش و جوراب تنگ نپوشید.
- ناخن‌ها را کوتاه کنید: لازم است که ناخن‌ها را با دقتی زیاد و صاف کوتاه کنید. چون اگر ناخن‌ها گرد باشند سبب می‌شوند تا در گوشت فرو روند و پاها عفونت می‌کند.
- مراقبت کردن از پینه و میخچه پا: لازم است که میخچه‌ها و پینه‌ها در پاها را با دقتی زیاد درمان کنید.
- از پاها در سرما و گرمای شدید مراقبت کنید: زمانی که پاها در گرما و یا سرمای شدیدی قرار بگیرند دچار صدمه و آسیب می‌شوند.
- کنترل کردن قند خون: لازم است که قند خون خود را کنترل کنید. زیرا اگر قند خون بیش از اندازه بالا رود سبب ایجاد مشکلات زیاد در پاها می‌شود.
- معاینه کردن منظم پاها: لازم است که پاهای خود را به وسیله پزشک به طور منظم مورد ارزیابی و معاینه قرار دهید.
موارد بالا از مراقبت‌های لازم برای پاهای فرد دیابتی است.
سخن آخر
در این مقاله در مورد زخم پای دیابتی و درمان و انواع روش‌های جراحی با شما صحبت کردیم. لازم است در صورتی که به بیماری دیابت مبتلا هستید مراقبت‌های لازم را از پاهای خود انجام دهید.