آزمایش کراتینین و تفسیر آن‌+‌میزان نرمال کراتینین خون

آزمایش کراتینین خون یکی از آزمایش پزشکی رایج برای اندازه‌گیری سطح کراتینین خون و بررسی عملکرد کلیه است. سطوح بالای کراتینین ممکن است نشان دهنده آسیب کلیوی باشد. این آزمایش به شما می‌گوید که چقدر کلیه‌هایتان خوب کار می‌کند و این ماده جز مواد زائد بدن بوده و باید خارج شود. اگر به بیماری‌هایی نظیر دیابت یا فشار خون مبتلا هستید، احتمالاً در آزمایش چکاپ کامل دوره‌ای، متخصص انجام این آزمایش را به شما پیشنهاد خواهد کرد، چرا که این بیماری‌ها می‌تواند عملکرد کلیه‌ها را تحت تأثیر قرار دهند. در این مقاله با سیناکر همراه شوید تا مفهوم آزمایش کراتینین را بیشتر و بهتر درک کنید، زیرا در این مقاله به شما توضیح خواهیم داد که میزان نرمال کراتینین در خون چقدر است و چرا کراتینین بالا می‌رود.

کراتینین چیست و چه نقشی در بدن دارد؟

Creatinine یا کراتین خون چیست؟ ماده‌ای در بدن است که در نتیجه سوخت و ساز ماهیچه‌ها تولید و از کلیه‌ها دفع می‌گردد. این ماده در حقیقت نوعی پروتئین است که از فرایندهای متابولیسم سلول‌های ماهیچه حاصل می‌شود. کراتین ماده‌ای دفعی است که پس از ورود به خون به کمک کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود. بررسی میزان کراتینین خون به راحتی می‌تواند عملکرد صحیح یا ناصحیح کلیه‌ها را نشان دهد، زیرا تنها کلیه‌ها هستند که مسئول دفع کراتین از خون هستند و چنانچه این کار را به درستی انجام ندهند، به این معنا است که عملکرد کامل و درستی ندارند.

چرا آزمایش کراتینین انجام می‌شود؟

این آزمایش یک شاخص مهم برای بررسی عملکرد کلیه است و سطح بالای کراتینین در خون ممکن است نشان دهنده این باشد که کلیه‌ها به طور درست کار نمی‌کنند. آزمایش خون کراتینین به پزشکان کمک می‌کند تا بیماری کلیه را تشخیص دهند، زیرا یک کلیه ضعیف نمی‌تواند مانند حالت عادی، کراتینین را تصفیه کند و باعث افزایش میزان کراتینین در خون می‌گردد.

شرایط انجام آزمایش کراتینین

برای سنجش میزان creatinine، دو روش نمونه گیری وجود دارد؛ یکی اینکه میزان کراتینین با نمونه خون اندازه‌گیری شود و دیگری با نمونه ادرار. برای انجام آزمایش creatinine  نیاز نیست ناشتا باشید یا اینکه آمادگی خاصی داشته باشید. البته مهم است که پزشک خود را از داروهایی که مصرف می‌کنید، آگاه سازید، چرا که بعضی از داروها میزان کراتینین خون را بدون ایجاد آسیب به کلیه بالا می‌برند و می‌توانند در آزمایش اختلال ایجاد کنند.

بنابراین اگر داروهایی مانند سایمتیدین، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی نظیر آسپرین یا ایبوپروفن، داروهای شیمی درمانی و سفالوسپورین استفاده می‌کنید، حتماً پزشک خود را در جریان قرار دهید، چرا که ممکن است لازم باشد قبل از انجام آزمایش مصرف داروها را قطع کنید یا دوز مصرفی را کاهش دهید.

میزان نرمال کراتینین خون چقدر است؟

میزان نرمال کراتینین خون برای هر رده سنی به شرح زیر می‌باشد.

• مردان:۱-۰.۵ mg/dl یا ۹۷-۴۴ micromole
• زنان:۲-۰.۶ mg/dl یا ۱۰۶-۵۳ micromole
• جوانان: 1-۰.۵ mg/dl
• کودکان: 7-۰.۳ mg/dl
• شیرخواران: 4-۰.۲ mg/dl
• نوزادان: 2-۰.۳ mg/dl

میزان نرمال کراتینین در بارداری

در دوره بارداری، جریان خون به کلیه‌ها افزایش می‌یابد که این امر موجب می‌شود میزان دفع کراتینین از طریق ادرار بیشتر شود. به همین دلیل، خانم‌های باردار معمولاً میزان کراتینین کمتری در خون خود دارند. به طور متوسط سطح کراتینین خون یک خانم باردار ۸۰ درصد کراتینین خون یک زن غیر باردار است. البته میزان کراتینین نیز در طول بارداری تغییر خواهد کرد. میزان نرمال کراتینین در بارداری به صورت زیر است:

1. سه ماهه اول بارداری: ۶۳ درصد تا ۸۶ درصد میلی‌گرم در دسی لیتر
2. سه ماهه دوم بارداری: ۵۹ درصد تا ۸۱ درصد میلی‌گرم در دسی لیتر
3. سه ماهه سوم بارداری: ۶۱ درصد تا ۸۷ میلی‌گرم در دسی متر

علل بالا بودن کراتینین در خون چیست ؟

با توجه به اینکه کراتین توسط کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود، لذا چنانچه یکی از کلیه‌ها با مشکل روبرو شود یا فرد تنها دارای یک کلیه باشد، میزان creatinine افزایش می‌یابد. به علاوه در آقایان و ورزشکارانی که حجم بازو و عضلات بیشتری دارند، معمولاً میزان کراتین خون بیشتر است. همچنین عوامل زیر نیز در کراتینین بالا و تأثیرگذار هستند:

• انسداد مجاری ادراری
• مرگ یا نارسایی سلول‌های کلیه
• عفونت باکتریایی کلیه
• اختلال در عملکرد پروستات
• التهاب گلومرول‌ها در کلیه
• مصرف بعضی از داروها مانند آمینوگلیکوزیدی، سایمتیدین، داروهای شیمی درمانی، سفالوسپورین
• کم آبی بدن که بر عملکرد کلیه‌ها تأثیر منفی گذاشته باشد
• ورزش سنگین که میزان سوخت و ساز در عضلات را زیاد می‌کند.
• افزایش تجمع پروتئین خوراکی در بدن
• کاهش جریان خونی که به کلیه‌ها وارد می‌شود؛ مثلاً به دلیل نارسایی احتقانی قلب، دیابت یا کم آبی.

 علت پایین بودن کراتینین در خون چیست؟

اینکه کراتینین خون پایین بیاید، خیلی به ندرت اتفاق می‌افتد، ولی کاهش کراتینین می‌تواند موجب کمبود وزن یا کاهش حجم عضلانی شود. به طور مثال سو تغذیه، بیماری طولانی مدت و کمبود وزن زیاد این توانایی را دارند تا منجر به کاهش توده عضلانی بدن بیمار شود و در نهایت سطح کراتینین خون را به طور مؤثر کم کند.

کسانی که گیاهخوار هستند و دارای رژیم گیاه خواری می‌باشند، نسبت به سایر افراد دارای سطح کراتینین پایین‌تری هستند، ولی در کل کاهش کراتینین سطح خون زیاد جای نگرانی ندارد و اتفاق خیلی مهمی نیست. چیزی که در این بین مهم است افزایش سطح کراتینین خون محسوب می‌شود.

علائم ناشی از افزایش سطح کراتینین

علائم اختلالات کلیوی زیاد است و ممکن است اغلب بیشتر آنها ربطی به کراتینین بالا نداشته باشد. بیشتر اختلالات کلیوی ارتباطی با سطح کراتینین خون ندارند. بعضی از عواملی که در کراتینین بالا و دخیل هستند عبارت‌اند از:

1. احساس دی هیدراته بودن
2. ورم
3. سرگیجه
4. خستگی
5. نفس تنگی
6. استفراغ و حالت تهوع
7. خشکی پوست

علائم کاهش کراتین خون

علائم کراتینین پایین در آزمایش خون بسته به علت زمینه‌ای می‌تواند متفاوت باشد. در صورت بروز نشانه‌های زیر ممکن است کراتینین خون شما پایین باشد:

• توده عضلانی کم
• بیماری کبد
• رژیم غذایی نامناسب

رژیم غذایی مناسب برای کاهش کراتینین چیست؟

برای کاهش کراتینین خون بهتر است از رژیم و برنامه غذایی مناسبی پیروی کنید تا نتیجه مطلوبی کسب نمایید. در ادامه شما را با رژیم غذایی مناسب آشنا می‌کنیم.

روش‌های طبیعی پایین آوردن سطح کراتینین

در کنار روش‌های معمولی علمی، بعضی روش‌های طبیعی و خانگی هم می‌توانند در پیشگیری و درمان نارسایی کلیوی و کاهش سطح کراتینین مؤثر باشند. طب سنتی و داروهای گیاهی یکی از روش‌های پایین آوردن کراتینین خون هستند به ویژه برای افرادی که میلی به درمان شیمیایی ندارند و طب سنتی را ترجیح می‌دهند، این روش‌ها کارآمدتر خواهد بود.

البته قبل از مصرف هرگونه گیاه دارویی حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا مشکل تداخل دارویی نداشته باشید. از جمله روش‌های طبیعی برای پیشگیری یا پایین آوردن سطح کراتینین خون با طب سن عبارت‌اند از:

• مریم گلی
• سرکه سیب
• خربزه تلخ
• دارچین
• گون
• چای برگ گزنه
• چایی بابونه
• چای سبز
• جو
• ریواس
• ریشه قاصدک
• سیر
• زنجبیل
• آب نارگیل

آزمایش کراتینین خون یکی از آزمایش‌های چکاپ کامل بدن است و توسط اغلب پزشکان با اهداف مختلف بررسی سلامت کلیه، کبد و سطح عمومی بدن درخواست می‌شود. با این وجود این آزمایش سلامت کلیه را بررسی می‌کند و برای تفسیر آن، درمان بیماری‌های کلیوی باید به بهترین دکتر اورولوژی یا دکتر فوق تخصص کلیه مراجعه کنید.

پرسش‌های متداول

در ادامه با برخی از رایج‌ترین سوالات متداول راجع به آزمایش آشنا شده و به هر یک از آنها پاسخ‌های کوتاه و علمی ارائه می‌دهیم.

۱. جواب آزمایش کراتینین چقدر طول می‌کشد؟ 

جواب آزمایش خون creatinine بعد از ۲۴ ساعت در دسترس است.

۲. کراتین کلیه بالاست یعنی چه؟

بالا بودن کراتینین در تست کراتین یا دفع کراتین از کلیه می‌تواند به دلیل انسداد مجرای ادرار، مشکلات کلیوی، عفونت یا کاهش جریان خون باشد.

۳. کراتین کلیه پیوندی باید چند باشد؟

کراتین بدن باید چند باشد؟ یک پیوند کلیه با عملکرد بسیار خوب باید کراتینین سرم حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ میکرومول در لیتر داشته باشد.